นักวิชาการย้อนประวัติศาสตร์เหตุ 'รัสเซีย' บุก 'ยูเครน' เหมือน 'วิกฤติคิวบา' อเมริกาก็ยอมไม่ได้

'นักวิชาการ'ย้อนประวัติศาสตร์ตั้งแต่ยุคสงครามเย็น รัสเซียบุกยูเครนเหตุฝ่ายตะวันตกปิดล้อมจนมาจ่อคอหอย ถอยอีกไม่ได้แล้ว เหมือนวิกฤติคิวบาอเมริกาก็ยอมไม่ได้ ชี้ความบาดหมางเพราะมีคนนอกเข้าไปปลุกปั่นยุแหย่

25 ก.พ.2565 - ดร.พนา ทองมีอาคม นักวิชาการด้านสื่อมวลชน อดีตอาจารย์ คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊กส่วนตัวถึงเหตุการณ์รัสเซียบุกยูเครน มีเนื้อหาดังนี้

บ้านเรามักรับข่าวสารเรื่องรัสเซียและยูเครนจากมุมมองของโลกตะวันตก คนไทยจึงมักมีภาพของรัสเซียเป็นผู้ร้าย โดยที่เราไม่เคยเข้าใจเลยว่าทำไมรัสเซียจึงมีพฤติกรรมก้าวร้าวเช่นนั้น
ถ้าจะเข้าใจปูตินต้องย้อนกลับไปถึงครั้งล่มสลายของสหภาพโซเวียต

ครั้งนั้นเมื่อมีการประกาศสิ้นสุดสงครามเย็น มีการประชุมสุดยอดระหว่าง กอร์บาชอฟกับจอร์จ บุช และต่อมาหลังจากนั้น รมต.ต่างประเทศ เจมส์ เบเกอร์ของอเมริกัน ได้แถลงให้ความมั่นใจกับรัสเซียว่า การคงกำลังของนาโต้ในเยอรมันเพียงเป็นไปตามพันธะในสนธิสัญญา นาโต้จะไม่ขยายเขตอำนาจเข้าไปทางตะวันออกแม้แต่นิ้วเดียว
หลังการล่มสลายของโซเวียต จอห์น เมเจอร์ นายกอังกฤษก็ให้คำมั่นว่าจะไม่มีการเสริมความเข้มแข็งให้กับนาโต้
วันเวลาหลังผ่านไป 30 ปี นาโต้กลับขยายกลุ่มประเทศในสังกัดเข้าไปประชิดพรมแดนรัสเซีย จะเรียกว่าจ่อคอหอยก็ว่าได้

จากพรมแดนร่วมแนวสั้น ๆ กับรัสเซียแถวสแกนดิเนเวีย ปัจจุบันนาโต้ขยายรวมเอาประเทศในกลุ่มบอลติกที่เคยเป็นรัฐในสหภาพโซเวียตสามแห่งเข้าเป็นประเทศสมาชิกนาโต้

เขตรอยต่ออำนาจที่เคยเป็นแนวสั้นๆ ได้ขยายเข้าไปทางตะวันออกมากกว่า 1000 ก.ม. และเข้าไปประชิด เซ็นต์ ปีเตอร์เบิร์ก เมืองใหญ่อันดับสองของรัสเซียแค่ไม่ถึง 200 ก.ม. และห่างจากมอสโคว์ราว ๆ 600 ก.ม. เท่านั้น
มีประเทศในอดีตกลุ่มวอร์ซอว์ แพ็คถึง 7 ประเทศที่แปรพักตร์ไปเข้าเป็นสมาชิกนาโต้ ยังมีการสัญญาแบบไม่เป็นทางการอีกด้วยว่า ที่สุดแล้วนาโต้จะรับยูเครนและจอร์เจียเข้าเป็นสมาชิกอีกด้วย

ถ้าอยากเข้าใจสถานการณ์ก็ต้องเข้าใจมหาอำนาจและการรักษาฐานป้องกันประเทศของประเทศเหล่านี้
เมื่อครั้งเกิดวิกฤติการณ์คิวบา โซเวียตไปตั้งฐานทัพในคิวบาและขนจรวดไปติดตั้ง ทั้ง ๆ ที่คิวบาก็เป็นประเทศอิสระและอยู่ห่างจากอเมริกากว่า 1000 ก.ม. (ขึ้นอยู่กับว่าวัดจากจุดไหน)

อเมริกันก็ยอมรับไม่ได้ และส่งกำลังทางเรือไปปิดล้อมคิวบา เอาเรือรบไปเผชิญหน้าสกัดกองเรือโซเวียตกลางทะเลหลวง

มาครั้งนี้ก็ไม่ต่างกัน รัสเซียรู้สึกว่าฝ่ายตะวันตกปิดล้อมใกล้เข้ามาทุกทีจนมาจ่อคอหอย เป็นจุดที่มหาอำนาจแบบรัสเซียถอยอีกไม่ได้แล้ว เพราะหากเกิดสงครามขึ้นมา พิสัยการรบใกล้ ๆ แบบนี้ไม่มีทางป้องกันตัวได้ทันถ้าเกิดถูกโจมตีด้วยจรวดหรือเครื่องบินรบสมัยใหม่

ยังมีภัยคุกคามเรื่องการทำสนธิสัญญาป้องกันร่วมระหว่างกัน หรือการเข้าเป็นสมาชิกของประเทศนาโต้ เช่นถ้ายูเครนบุกเข้ายึดไครเมียและเป็นสมาชิกนาโต้ด้วย นั่นจะดึงให้รัสเซียต้องทำสงครามกับกลุ่มประเทศในยุโรปและอเมริกาไปด้วย

ในสายตาของรัสเซีย พวกเขามองว่าอดีตรัฐในโซเวียตเช่นยูเครนและเบรารุสเป็นเสมือนญาติใกล้ชิดเนื้อเดียวกัน มีประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมร่วมกัน มีคนรัสเซียหรือพูดรัสเซียจำนวนมากในประเทศเหล่านี้

รัสเซียในฐานะแกนกลางของสหภาพโซเวียตเคยช่วยเหลือเกื้อหนุนรัฐเหล่านี้มามาก เมื่อรัสเซียเปลี่ยนเป็นประเทศอุตสาหกรรมก็ได้เผื่อแผ่การพัฒนาให้ ช่วยสร้างอุตสาหกรรม สร้างเศรษฐกิจ และให้อาวุธแก่รัฐในสหภาพเหล่านี้

ครั้งสหภาพโซเวียตเกิดการล่มสลาย ก็มีแต่รัสเซียนี่เองที่ยอมก้มหน้าแบกรับภาระหนี้และพันธต่าง ๆ แทนสมาชิกอื่น ๆ ดังนั้นความบาดหมางต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในช่วงที่ผ่านมา จึงเป็นเพราะมีคนนอกเข้าไปปลุกปั่นยุแหย่ และเกิดจากการแสวงหาอำนาจส่วนตัวของนักการเมืองที่อิงศัตรู ร่วมมือกับประเทศที่เป็นอริ

นี่เป็นมุมมองโดยประมาณของรัสเซีย วันนี้สื่อและคนส่วนใหญ่รับรู้ข่าวสารจากโลกตะวันตกเป็นส่วนใหญ่ สำนักข่าวใหญ่ ๆ ที่ป้อนข่าวให้สื่อไทยล้วนเป็นสื่อค่ายตะวันตกทั้งนั้น การรับรู้มุมมองของรัสเซียด้วย จะทำให้เราเข้าใจเขามากขึ้น และไม่ไปหลงเชียร์ข้างใดข้างหนึ่งจนประโยชน์ประเทศไทยเสียไป

พึงระลึกเสมอว่า สงครามคือความเดือดร้อนที่จะกระทบทั่วโลกรวมถึงตัวเราทุกคนด้วย..สงครามไม่ใช่การเชียร์มวย