'ดร.ณัฏฐ์' เผยศาลปกครองสูงสุด เพิกถอน 'ใบสั่ง-ค่าปรับจราจร' มีเงื่อนเวลาและไม่มีผลย้อนหลัง

"ดร.ณัฏฐ์" มือกฎหมายมหาชน เผยคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุด เพิกถอนใบสั่งและค่าปรับจราจร มีเงื่อนเวลาและไม่มีผลย้อนหลัง สตช.ยังมีอำนาจออกใบสั่งชั่วคราว ผู้ถูกออกใบสั่งยังต้องจ่ายค่าปรับตามคำสั่งของเจ้าพนักงานจราจร
         
6 ก.พ.2568 - ตามที่ศาลปกครองสูงสุดมีคำพิพากษาในคดีหมายเลขดำที่ อ.2114/2566 คดีหมายเลขแดงที่ อ.50/2568 พิพากษาแก้คำพิพากษาศาลปกครองชั้นต้น ให้เพิกถอนประกาศสำนักงานตำรวจแห่งชาติ เรื่องกำหนดแบบใบสั่งเจ้าพนักงานจราจร พ.ศ.2563 ลงวันที่ 20 กรกฏาคม 2563 และประกาศสำนักงานตำรวจแห่งชาติ เรื่องกำหนดจำนวนค่าปรับตามที่เปรียบเทียบสำหรับความผิดตามพระราชบัญญัติจราจรทางบก พ.ศ.2522และความผิดตามกฎหมายอื่นอันเกี่ยวกับรถหรือการใช้ทางที่มีโทษปรับสถานเดียว พ.ศ.2566 ลงวันที่ 23 มีนาคม 2566 โดยให้มีผลนับแต่วันที่พ้นกำหนด 180 วัน นับแต่วันที่ศาลปกครองสูงสุดมีคำพิพากษา
         
ล่าสุด "ดร.ณัฏฐ์" ณัฐวุฒิ วงศ์เนียม นักกฎหมายมหาชน ได้เปิดเผยว่า ตามที่หลายฝ่ายได้สอบถามเรื่องใบสั่งเจ้าพนักงานจราจรและค่าปรับ โดยเจ้าพนักงานจราจร ยังมีอำนาจออกใบสั่งหรือไม่ และจะต้องเสียค่าปรับหรือไม่ อย่างไร เท่าที่ได้ตรวจสอบรายละเอียดคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่พิพากษาเพิกถอน ประกาศสำนักงานตำรวจแห่งชาติทั้ง 2 ฉบับนั้น
           
ต้องทำความเข้าใจก่อนว่า ประกาศสำนักงานตำรวจแห่งชาติ เรื่องกำหนดแบบใบสั่งเจ้าพนักงานจราจร พ.ศ.2563 ลงวันที่ 20 กรกฏาคม 2563 และประกาศสำนักงานตำรวจแห่งชาติ เรื่องกำหนดจำนวนค่าปรับตามที่เปรียบเทียบสำหรับความผิดตามพระราชบัญญัติจราจรทางบก พ.ศ.2522 มีสถานะเป็น “กฎ” ตาม พระราชบัญญัติวิธีปฎิบัติราชการทางปกครองพ.ศ.2539 มาตรา 5 ประกอบพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542 มาตรา 3 ประชาชนที่ได้รับผลกระทบ สามารถใช้สิทธิฟ้องเพิกถอนกฎต่อศาลปกครองได้ ตามพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542 มาตรา 9

ส่วนกรณีเจ้าพนักงานจราจร ออกใบสั่งและให้ชำระค่าปรับ เป็นคำสั่งทางปกครองตามพระราชบัญญัติวิธีปฎิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 มาตรา 5 ประกอบพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542 มาตรา 3

คดีนี้ ศาลปกครองกลาง พิพากษาให้เพิกถอนกฎ คือ ประกาศสำนักงานตำรวจแห่งชาติ เรื่องกำหนดแบบใบสั่งเจ้าพนักงานจราจร พ.ศ.2563 ลงวันที่ 20 กรกฏาคม 2563 และประกาศสำนักงานตำรวจแห่งชาติ เรื่องกำหนดจำนวนค่าปรับตามที่เปรียบเทียบสำหรับความผิดตามพระราชบัญญัติจราจรทางบก พ.ศ.2522 โดยให้มีผลย้อนหลังถึงวันที่ออกประกาศทั้งสองฉบับ แต่ในชั้นศาลปกครองสูงสุด พิพากษาแก้ โดยเพิกถอนประกาศทั้งสองฉบับ แต่ให้มีผลนับแต่วันที่พ้นกำหนด 180 วัน นับแต่วันที่ศาลปกครองสูงสุดมีคำพิพากษา
       
อธิบายในแง่มุมกฎหมายมหาชนได้ว่า สถานะกฎ รูปแบบใบสั่งของ สตช.ทั้งสองฉบับ และค่าปรับที่เจ้าพนักงานจราจรใช้อำนาจทางปกครองออกใบสั่งที่มีผลกระทบต่อประชาชน ยังคงมีผลทางกฎหมายต่อไปเพียงชั่วคราว นับแต่วันที่ศาลปกครองสูงสุดพิพากษาเพิกถอนประกาศทั้งสองฉบับ โดยมีเงื่อนไขเวลา 180 วันนับแต่วันที่ศาลปกครองสูงสุดมีคำพิพากษา หมายความว่า เจ้าพนักงานจราจร ยังมีอำนาจออกคำสั่งและใช้รูปแบบใบสั่งเดิมได้ต่อไปชั่วคราว

ส่วนค่าปรับก่อนหน้านี้และนับแต่วันที่มีคำพิพากษา เจ้าพนักงานจราจรยังมีอำนาจสั่งให้ชำระค่าปรับได้ ประชาชนยังต้องรับภาระตรงนี้อยู่

จะเห็นได้ว่า ค่าปรับจราจร มีผลบังคับทางกฎหมายและมีอายุความ 1 ปี หากพ้นกำหนดระยะเวลาหนึ่งปี ถือว่า ใบสั่งไร้ผลเพราะสิทธินำคดีอาญามาฟ้องย่อมระงับเพราะเหตุขาดอายุความ
         
ดังนั้น รูปแบบ ใบสั่งของ สตช. และการสั่งให้ชำระค่าปรับของเจ้าพนักงานจราจรสำนักงานตำรวจแห่งชาติ ยังมีผลใช้บังคับตามกฎหมาย เพราะศาลปกครองสูงสุดพิพากษาแก้คำพิพากษาของศาลปกครองชั้นต้นที่ให้ผลการเพิกถอนประกาศ สตช.ทั้งสองฉบับมีผลย้อนหลัง  แต่ให้มีผลต่อไปเมื่อพ้นระยะเวลา 180 วัน ประกาศ สตช.ทั้งสองฉบับมีผลเป็นการเพิกถอน ภาษากฎหมายเรียกว่า “เพิกถอนโดยมีเงื่อนไข”

แยกพิจารณา ผลคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุด ดังนี้

(1)รูปแบบใบสั่งของเจ้าพนักงานจราจรสตช. ยังใช้ได้ชั่วคราวต่อไป ในกรอบระยะเวลาตามเงื่อนไข 180 วัน นับแต่วันที่ศาลปกครองสูงสุดมีคำพิพากษา
           
เจ้าพนักงานจราจร ยังใช้รูปแบบใบสั่งเจ้าพนักงานจราจรเดิมได้ ไปพลางก่อนจนกว่าจะครบเวลา 180 วัน
           
แต่ในทางปฏิบัติ สตช.หน่วยงานรัฐ จะเร่งออกประกาศ สตช.ฉบับใหม่ ทดแทนฉบับที่ศาลเพิกถอน
           
ในทางกฎหมาย หากพ้นกำหนดระยะเวลา 180 วัน รูปแบบใบสั่งฉบับที่ศาลเพิกถอนจะใช้ไม่ได้อีกต่อไป หากเจ้าพนักงานจราจรฝ่าฝืน ประชาชนโต้แย้งได้ทันที เพราะไม่มีผลบังคับได้ตามกฎหมาย
         
(2) ค่าปรับจราจร ตามประกาศสำนักงานตำรวจแห่งชาติ เรื่องกำหนดจำนวนค่าปรับตามที่เปรียบเทียบสำหรับความผิดตามพระราชบัญญัติจราจรทางบก พ.ศ.2522 และความผิดตามกฎหมายอื่นอันเกี่ยวกับรถหรือการใช้ทางที่มีโทษปรับสถานเดียว พ.ศ.2566 ลงวันที่ 23มีนาคม 2566
           
ในส่วนเจ้าพนักงานจราจรได้ออกใบสั่งให้ชำระค่าปรับ ยังมีผลบังคับตามกฎหมายอยู่   
พูดภาษาชาวบ้าน คือ ใบสั่งและค่าปรับยังต้องจ่าย เพราะใบสั่งเจ้าพนักงานจราจร เป็นการใช้อำนาจทางปกครองในการออกคำสั่งทางปกกครอง ตามพระราชบัญญัติวิธีปฎิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 มาตรา 5 ประกอบพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542 มาตรา 3 ดังนั้น ตราบใดคำสั่งทางปกครอง ยังมีผลบังคับตามกฎหมายอยู่ จนกว่าจะอุทธรณ์คำสั่งและมีคำพิพากษาหรือคำสั่งเพิกถอน
             
ผู้ถูกออกใบสั่ง ยังมีหน้าที่ต้องชำระค่าปรับตามคำสั่งเจ้าพนักงานจราจร  รวมถึงในระหว่างกรอบระยะเวลา 180 วันนับแต่วันที่มีคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุด  หากเจ้าพนักงานจราจรใช้อำนาจทางปกครองออกคำสั่งทางปกครองโดยออกใบสั่งเจ้าพนักงานจราจร ให้ชำระค่าปรับตามรูปแบบเดิม เจ้าพนักงานจราจรยังมีอำนาจตามกฎหมายออกใบสั่งและมีอำนาจสั่งให้ชำระค่าปรับจราจรได้
             
ประกาศสำนักงานตำรวจแห่งชาติ เรื่องกำหนดจำนวนค่าปรับตามที่เปรียบเทียบสำหรับความผิดตามพระราชบัญญัติจราจรทางบก พ.ศ.2522 และความผิดตามกฎหมายอื่นอันเกี่ยวกับรถหรือการใช้ทางที่มีโทษปรับสถานเดียวพ.ศ.2566 ลงวันที่ 23 มีนาคม 2566 ยังมีผลใช้บังคับกฎหมายชั่วคราว จนกว่าจะครบกำหนดระยะเวลา 180 วัน นับแต่วันที่ศาลปกครองสูงสุดมีคำพิพากษาหรือ สตช.จะออกประกาศสำนักงสานตำรวจแห่งชาติทั้งสองฉบับทดแทนฉบับเดิมที่ศาลเพิกถอน

จะเห็นได้ว่า กฎหรือคำสั่งขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญจะกระทำไม่ได้ ตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 5 วรรคหนึ่ง ดังนั้น การใช้ดุลพินิจในการกำหนดใบสั่งผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ ย่อมต้องอยู่ภายใต้หลักความชอบด้วยกฎหมายของการกระทำทางปกครอง ภายใต้รัฐธรรมนูญมาตรา ๒๙ การใช้ดุลพินิจกำหนดแบบใบสั่ง ย่อมอยู่ภายใต้หลักความชอบด้วยกฎหมายของการกระทำทางปกครอง