หนาวนี้ที่แม่ฮ่องสอน เที่ยวฟินวัฒนธรรม'บ้านผาบ่อง'

สถานการณ์โควิดแนวโน้วดี แต่มีไวรัสสายพันธุ์ใหม่เกิดขึ้น  การเดินทางเที่ยวต่างประเทศดูจะเป็นเรื่องไม่ง่าย หลายประเทศยังไม่ผ่อนปรนให้เดินทาง หนาวนี้หันมาเที่ยวเมืองไทยได้อากาศเหมือนเมืองนอกกันดีกว่ากับจังหวัดแม่ฮ่องสอนที่จะทำให้หายเหนื่อยล้าจากกการงานที่หนักตลอดปีและมีความสุขในเมืองที่ร่ำรวยทางวัฒนธรรม ถ้าพร้อมแล้วเราจะชวนไปเที่ยว”บ้านผาบ่อง”  พิกัด อ.เมืองแม่ฮ่องสอน  1 ใน 10 สุดยอดชุมชนต้นแบบ”เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ปี 2564 ที่ช่วยให้ทุกคนอิ่มเอม   ซึ่งกระทรวงวัฒนธรรม(วธ.) คัดมาให้แบบเน้นๆ

นอกจากเตรียมกระเป๋า เสื้อกันหนาวตัวโปรดพร้อมแล้ว อย่าลืมข้อมูลฉีดวัคซีนครบโดสที่ช่วยเพิ่มความสะดวกทุกการเดินทาง  บ้านผาบ่องมีอะไรดีบ้างตามไปเที่ยวกับ ยุพา ทวีวัฒนะกิจบวร ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม ซึ่งลงพื้นที่ตรวจความคืบหน้าการขับเคลื่อนงานวัฒนธรรม จ . แม่ฮ่องสอน อย่างแข็งขัน  

ชุมชนคุณธรรมฯ บ้านผาบ่อง มีอัตลักษณ์โดดเด่นเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ไทใหญ่ และปกาเกอญอ ที่อยู่ร่วมกันบนความแตกต่างต่างทางวัฒนธรรม รับรองมาเยือนได้สัมผัสวิถีชีวิต วัฒนธรรมประเพณีที่งดงามแบบเต็มๆ  รุ่งเช้าเราได้ไปจิบชาอุ่นๆชมสายหมอกขาวๆ สัมผัสอากาศเย็นสบายท่ามกลางทัศนียภาพป่าเขาซ้อนทับกันสวยงามที่จุดชมวิวผาบ่อง ได้รับรู้ที่มาของคำว่า”ผาบ่อง”  เพราะมีน้ำไหลระหว่างช่องเขา “บ่อง” แปลว่า”ช่อง” แล้วยังเป็นจุดกำเนิดของชื่อ”น้ำตกผาบ่อง” และ”น้ำพุร้อนผาบ่อง” อากาศหนาวทีไรนึกถึงน้ำอุ่นๆ แช่แล้วสบายตัว ผ่อนคลาย     ซึ่งมาใช้บริการได้ที่บ่อน้ำพุร้อนผาบ่องไม่ไกลจากตัวเมือง   

จากนั้นก็ตระเวนปักหมุดแหล่งท่องเที่ยววัฒนธรรมหลายแห่ง ไหว้พระวัดผาบ่องเหนือ วัดผาบ่องใต้ เพื่อความเป็นสิริมงคลส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่ แล้วไปเที่ยวสะพานข้าว 9 เพื่อสุข เดินเล่น ถ่ายภาพเก๋ๆ บนสะพานไม้ไผ่ที่ทอดยาวสุดลูกหูลูกตาไปในนาข้าว แม้จะไม่ได้ชมวิวทุ่งนาเขียวๆ หรือมีรวงข้าวเหลืองอร่ามเพราะเข้าสู่ฤดูเก็บเกี่ยวแล้ว แต่ได้เห็นการปลูกพืชหลังนา ทั้งถั่วและพืชผักที่สร้างได้รายได้ให้ชุมชน

แม่ฮ่องสอนเป็นจังหวัดหนึ่งที่มีชาวไทใหญ่อาศัยอยู่จำนวนมาก อาหารการกินแบบดั้งเดิมสืบทอดไม่เลือนหาย  ปัจจุบันหาซื้อได้ตามท้องตลาด  ไฮไลท์สำคัญอีกจุดเรามาเช็คอินกันที่”กาดซอกจ่า” จัดว่า เป็นตลาดที่รวบรวมผลิตภัณฑ์ชุมชน  มีอาหารไทใหญ่ให้ลิ้มลอง กาดแห่งนี้เปิดทั้งปีทุกเย็นวันศุกร์และวันเสาร์ ไม่ใช่แค่หน้าหนาว บอกเลยว่า ตื่นตาตื่นใจ มี”ถั่วเน่าแผ่น”หรือถั่วเหลือง ที่ทำมาจากถั่วเหลืองบดแล้ว นำมานวดตีเป็นแผ่นบางนำไปตากแห้ง ใช้เป็นส่วนประกอบของอาหารคาวเกือบทุกชนิด อีกเมนูชวนกิน” ข่างปอง” นำเอาพืชผัก เช่น มะละกอ หัวปลี หอมทอด และฟักทอง  มาหั่นเป็นเส้นๆ แล้วชุบแป้งที่ผสมเครื่องปรุงท้องถิ่น ทอดให้เหลืองกรอบ  

ที่นี่ยังเป็นศูนย์การเรียนรู้ชุมชนคุณธรรมฯ บ้านผาบ่อง แหล่งรวมตัวของชาวบ้านทำกิจกรรมสาธิตภูมิปัญญาของชาวไทใหญ่ เราได้ชมการอีดน้ำมันถั่วลิสง การคั่วถั่วลายเสือกับเตายักษ์ให้หอม กรอบ และอร่อย ก่อนบรรจุลงแพจเกจเป็นของดีแม่ฮ่องสอน  ในทริปนี้เรายังได้ดื่มด่ำฟ้อนกิงกะหร่า ศิลปะการแสดงที่มีชื่อเสียงอันเป็นเอกลักษณ์ชาวไทใหญ่ และระบำชาติพันธุ์ เป็นประสบการณ์ที่ดีจริงๆ   ใครที่มีเวลาสามารถเยี่ยมเยือนศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง  มีมัคคุเทศก์ท้องถิ่นพาชมอย่างเพลิดเพลิน  ที่บ้านผาบ่องมีทั้งโฮมสเตย์ที่บริหารจัดการโดยชุมชน  โรงแรม และรีสอร์ทเปิดบริการที่ได้รับนิยมมากจากนักท่องเที่ยว

วิถีวัฒนธรรมชาวเมืองสามหมอกที่ผูกพันกับพระพุทธศาสนา ทำให้แม่ฮ่องสอนอยู่ในใจใครหลายคน ภาพนี้ชัดเจนขึ้นอีกเมื่อได้ร่วมตักบาตรยามเช้าท่ามกลางสายหมอกบางๆ บนสะพานไม้ซูตองเป้ คำว่า”ซูตองเป้”เป็นภาษาไทใหญ่แปลว่า อธิษฐานสำเร็จสัมฤทธิผล   สะพานนี้สร้างขึ้นจากความร่วมมือร่วมใจของพระและชาวบ้านเชื่อมระหว่างหมู่บ้านกุงไม้สักและสวนธรรมภูสมะ ภาพพระจากสวนธรรมภูสมะเดินมาบินณฑบาตรบนสะพานเป็นวัฒนธรรมที่สวยงาม ควรค่าแก่การไปเที่ยวชม

นอกจากบ้านผาบ่องแล้ว ไปเที่ยวที่ อ.ขุนยวม ปลายทางเป็นชุมชนคุณธรรมฯ ”บ้านต่อแพ”   ดื่มด่ำวิถีชีวิตของชาวไทใหญ่ที่เรียบง่าย มีการสืบทอดภูมิปัญญาวัฒนธรรมหลายแขนง ทำให้บ้านต่อคงอัตลักษณ์ไว้สูง ซึ่งเราไปที่วัดต่อแพ วัดศูนย์รวมใจชุมชน ไหว้พระขอพร ก่อนเข้าชมศูนย์เรียนรู้การต้องลายปานซอยไตผสมพม่า “ปานซอย” เป็นภาษาท้องถิ่น หมายถึงการฉลุลวดลายลงบนแผ่นโลหะ ปัจจุบันเปลี่ยนมาใช้แผ่นอลูมิเนียมเพื่อคุณภาพและความเหมาะสม เพิ่มความสวยงาม ศิลปกรรมต้องลอยนิยมใช้ประดับจองพารา ชายคาวัดหรือสถานที่ต่างๆ ปัจจุบันต่อยอดเป็นสินค้าชุมชน เช่น  โคมไฟ ฯลฯ   

ณัฐพล  สุวรรณสังข์ ช่างฝีมือไทใหญ่ใช้สิ่วตอกฉลุเกิดลวดลายน่ามหัศจรรย์ให้ชม  ลายไตแต่ละหมู่บ้านต่างกัน ที่นี่เก็บลายไตเอกลักษณ์บ้านต่อแพไว้โดยเฉพาะ ช่างผู้นี้ถ่ายทอดวิชาให้คนในชุมชน และเยาวชนที่สนใจ เพราะไม่อยากให้สูญหายไป  ภายในวัดยังมีพิพิธภัณฑ์วัดต่อแพให้มาเที่ยวเรียนรู้ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมผ่านสิ่งของจัดแสดง อย่างผ้าม่านล้ำค่าประดับทับทิมแท้กว่า 100 เม็ด ผืนใหญ่ เป็นงานศิลปะเย็บด้วยมืออายุมากกว่า 150 ปี  ไม่ควรพลาดชม

ยุพา ทวีวัฒนะกิจบวร ปลัด วธ.  กล่าวว่า แม่ฮ่องสอนเป็นเมืองแห่งธรรมชาติและศิลปวัฒนธรรม นอกจากท่องเที่ยวบ้านผาบ่อง ยังมีเส้นทางท่องเที่ยวเชื่อมโยงไปชุมชนใกล้เคียง อย่างชุมชนกะเหรี่ยงคอยาวบ้านห้วยปูแกง  ต.ผาบ่อง  และชุมชนคุณธรรมฯบ้านต่อแพ โดยเฉพาะชุมชนบ้านต่อแพ มีผู้นำชุมชนที่เข้มแข็ง คนในชุมชนยังคงอัตลักษณ์ของวิถีชีวิตของชาวไทใหญ่ที่สืบทอดมาตั้งแต่บรรพบุรุษ มีการสืบสานมรดกภูมิปัญญาและแหล่งเรียนรู้ด้านวัฒนธรรมที่น่าสนใจ  ตนได้แนะนำให้มีการพัฒนาศักยภาพของชุมชนด้วยการสร้างจุดแข็งด้านการท่องเที่ยวให้ชัดเจนยิ่งขึ้น เพื่อยกระดับให้ได้รับการพิจารณาเป็นชุมชนต้นแบบ”เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ปี 2565 ต่อไป

นอกจากนี้ วธ. จะหาพันธมิตรเพื่อให้การสนับสนุนชุมชนคุณธรรมต้นแบบปี 2564 ทั้ง 10 แห่ง โดยประชาสัมพันธ์ผ่านทุกช่องทางให้เป็นที่รู้จักมากยิ่งขึ้น พัฒนาต่อยอดให้เป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ เชื่อว่า หลังสถานการณ์ โควิด-19 คลี่คลายแล้ว ทุกชุมชนจะมีศักยภาพในการต้อนรับนักท่องเที่ยวเต็มที่ อีกทั้งได้มอบหมายให้แต่ละจังหวัดจัดทำปฏิทิน กิจกรรม เทศกาลงานประเพณี เพื่อให้ข้อมูลนักท่องเที่ยวได้เลือกเที่ยวได้อย่างสะดวกตามความสนใจ

วิถีวัฒนธรรมแม่ฮ่องสอนคือเสน่ห์ที่ทำให้ใครๆ ก็อยากมา หนาวนี้ถ้าแพลนมาเมืองสามหมอก บอกเลยเที่ยวชุมชน ยลวิถี ดีต่อใจแน่นอน!