ปักหมุดดูดาว ทางช้างเผือก อุทยานฯเขาใหญ่

ท้องฟ้ายามค่ำคืนที่มืดสนิท เป็นช่วงเวลาที่หลายๆคนพักผ่อน แต่บางคนเลือกที่ออกมาชมความสวยงามของท้องฟ้าในยามราตรีที่มีเพียงแสงจากดวงดาวนับล้านดวงที่เปล่งประกายระยิบระยับ ซึ่งไม่ใช่ทุกพื้นที่ที่เราจะได้พบเห็นดวงดาวง่ายๆ โดยเฉพาะในพื้นที่เมืองเต็มไปด้วยแสงสีจากตึกสูง หลอดไฟตามท้องถนน หรือแม้แต่มลภาวะจากฝุ่น PM2.5 ก็ได้พรางสายตาเราจากดวงดาว เห็นเพียงแค่ท้องฟ้ามืดสนิทอันว่างเปล่า

ยิ่งในช่วงปลายฝนต้นหนาวซึ่งเป็นไฮไลท์ เหล่านักดูดาวจึงแสวงหาสถานที่ปักหมุดไปชมดาว แต่ถ่าอยากจะดูดาวให้เห็นชัดๆ ส่วนใหญ่ต้องภูเขา หรือพื้นที่สูงที่สงบ ไร้แสงไฟ หากโชคดี ยังมีโอกาสเห็นปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ อย่าง ทางช้างเผือก จันทรุปราคา หรือฝนดาวตก ด้วย

นักดูดาวมือสมัครเล่นอย่างเรา ก็มาเปิดประสบการณ์ดูดาวกับทางการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย(ททท.) สมาคมท่องเที่ยวเขาใหญ่ ที่ลานเขาร่ม อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ จ. นครราชสีมา ซึ่งในปีนี้ที่นี่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นหนึ่งในอุทยานท้องฟ้ามืดด้วยนะ เหมาะกับคนที่ชอบเดินทางไกล ไม่ต้องปีนเขา แถมบรรยากาศช่วงนี้เย็นนิดๆกำลังดีทีเดียว พร้อมแล้วเราก็ขึ้นมาปักหลักดูดาวที่ลานเขาร่มประมาณ 18.30 น. เหล่านักดูดาวก็เตรียมกล้องส่องดาวมาตั้งเรียง ซึ่งจริงๆแล้วนี่เป็นเพียงอุปกรณ์เสริมเท่านั้น เพราะหากพื้นที่ใดได้รับการขึ้นทะเบียนอุทยานท้องฟ้ามืด จะสามารถมองเห็นเหล่าหมู่ดาวได้ด้วยตาเปล่า แต่ถ้าใครใคร่จะพกกล่องส่องดาวมาก็ดี ทำให้เราได้เห็นดาวชัดขึ้น

เอาล่ะก่อนอื่นเราก็มาเรียนรู้ตำแหน่งดาวจากพี่ๆชมรมดาราศาสตร์ปากช่อง ผ่านแอปพลิเคชัน Sky View Lite ซึ่งจะทำให้เราเห็นตำแหน่งดาวที่จะปรากฎขึ้น อีกปัจจัยที่จะทำให้เราได้เห็นดาวไวๆ ต้องดูที่สภาพอากาศด้วยนะ เพราะหากมีอากาศร้อนมากดินที่อมความร้อนไว้จะคลายไอน้ำออกมา ประกอบกับต้นไม้หนาแน่นอาจจะต้องรอให้ฟ้ามืดมากถึงจะเห็นแสงของดาวทุกดาวคลุมท้องฟ้า

เมื่อฟ้าเริ่มมืดแล้ว ดาวดวงแรกที่เราจะเห็นก่อนเลยก็คือ ดาวศุกร์ ที่เปล่งแสงผ่านกลีบเมฆบางๆออกมา พอฟ้าเริ่มเปิดโล่งและความมืดสนิทของอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ทุกคนที่รอชมดาวต่างๆ ส่งเสียงเรียกกันเบาๆว่า “ดาวเต็มฟ้าเลย” “ดาวสวยมาก” “มีทางช้างเผือกด้วยมาดูเร็ว” เพราะในคืนนั้นท้องฟ้าได้กลายเป็นทะเลดาวระยิบระยับ มีทั้งกลุ่มดาวหัวใจแมงป่อง คือ ดาวแอนทาเรส ดาวหมีเล็ก ดาวเทียม (International Space Station) หรือ ISS กำลังเคลื่อนที่ และกลุ่มดาวเคราะห์อื่นๆ

เสียงความตื่นเต้นเริ่มดังขึ้นอีกครั้งเมื่อได้เห็นทางช้างเผือกที่มองด้วยตาเปล่า ไม่รอช้ารีบหยิบอุปกรณ์มือถือฉบับมือสมัครเล่นมาถ่ายทันที อาจจะไม่สวยเท่ากล้องตัวใหญ่ แต่ก็พอให้ได้เชยชมรูปถ่ายทางช้างเผือก ถ่ายรูปจนหนำใจก็มานั่งดูดาวเงียบๆ มองท้องฟ้าไปเพลินๆกับอากาศเย็นสบาย พอได้เวลาราวๆ 2 ทุ่มกว่าเราก็เตรียมตัวลงจากลานเขาร่ม แต่หากใครที่อยากดูดาวทั้งคืน แนะนำว่าให้ค้างแรมบนนี้เลยจะดี เพราะพอมืดแล้วการขับรถลงเขาค่อนข้างอันตราย

มาถึงที่พัก โรงแรมเรนทรี เรซิเดนซ์ เขาใหญ่ ก็เป็นอีกหนึ่งแห่งที่ได้รับการขึ้นทะเบียน สถานประกอบการเขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืด เมื่อปีที่แล้ว โดยมีการจัดพื้นที่สำหรับดูดาวโดยเฉพาะไม่มีแสงไฟรบกวน เป็นที่โล่ง มองเห็นกลุ่มดาวได้ด้วยตาเปล่าเลย ถือฟินสองต่อไปเลยสำหรับทริปนี้

เพื่อให้นักดูดาวทั้งหลายเพลิดเพลินกับการออกเดินทางไปชมดาวตามแหล่งท่องเที่ยวในประเทศไทยได้สะดวกขึ้น นอกจากอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่แล้ว ในโครงการ Dark Sky in Thailand หรือ เขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในประเทศไทย ที่ทางสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ ร่วมกับการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยจัดทำขึ้น แบ่งออกเป็น 4 ประเภท ได้แก่ อุทยานท้องฟ้ามืด ชุมชนอนุรักษ์ท้องฟ้ามืด เขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในพื้นที่ส่วนบุคคล และเขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในพื้นที่ชานเมือง ซึ่งในปี 2566 มีเขตอนุรักษ์ที่ได้ขึ้นทะเบียนจำนวน 18 แห่ง ประกอบด้วย อุทยานท้องฟ้ามืด (Dark Sky Park) จำนวน5 แห่ง ได้แก่ อุทยานแห่งชาติแม่วงก์ (ลานชมดาว) จ.กำแพงเพชร, อุทยานแห่งชาติตาพระยา (ลานกลางเต้นท์กลางดง) จ. สระแก้ว, อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ จ.นครราชสีมา, อุทยานแห่งชาติศรีน่าน (ดอยเสมอดาว) จ. น่าน และวนอุทยานน้ำตกผาหลวง จ.อุบลราชธานี

เขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในพื้นที่ส่วนบุคคล (Dark Sky Properties) จำนวน 11 แห่ง ได้แก่ มีลา การ์เดน รีทรีท คอทเทจรีสอร์ท จ. สระบุรี , คีรีมาลา อีโค่ แคมป์ จ. ราชบุรี, ฟาร์มแสงสุข จ.ระยอง, ไร่เขาน้อยสุวณา จ. นครราชสีมา, ต้นข้าวหอมบ้านอ้อมดอย จ. เชียงใหม่, วิลลา เดอ วิว บูทีค รีสอร์ท เชียงดาว จ. เชียงใหม่, เชียงดาวฟาร์มสเตย์ จ. เชียงใหม่, บ้านสวน ป่าโป่งดอย จ. เชียงใหม่, เดอะ ทีค รีสอร์ท จ. เชียงใหม่, พูโตะ จ. เชียงใหม่ และอ่าวโต๊ะหลี จ. พังงา และเขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในพื้นที่ชานเมือง (Dark Sky Suburbs) จำนวน 2 แห่ง ได้แก่ สวนสัตว์ขอนแก่น จ. ขอนแก่น และ ซัมมิท กรีนวัลเล่ย์ เชียงใหม่ จ. เชียงใหม่ ที่นักท่องเที่ยวสามารถเลือกได้ตามสไตล์ที่ชอบ

ได้มีโอกาสพูดคุยกับ ชัยยา ห้วยหงษ์ทอง หัวหน้าอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ บอกว่า โดยปกติแล้วอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่จะเปิดเส้นทางท่องเที่ยวทางธรรมชาติ 7 เส้นทาง บางเส้นทางจะต้องมีเจ้าหน้าที่นำทางเพื่อป้องกันอันตรายจากสัตว์ โดยเปิดให้บริการตั้งแต่ 06.00-18.00 น. หากนักท่องเที่ยวที่ทำกิจกรรม Night Safari ก็มีบริการ แต่ราวๆ 20.00 น. ก็ต้องลงจากเขา เนื่องจากในช่วงกลางคืนค่อนข้างอันตราย ยกเว้นในกรณีที่นักท่องเที่ยวจะพักค้างแรมบริเวณที่จัดไว้ให้เท่านั้น ซึ่งในปีนี้ได้รับการขึ้นทะเบียน Dark Sky Park จะอยู่บริเวณลานเขาร่ม ที่ปกตินักท่องเที่ยวนิยมมาค้างแรม เพราะมีสภาพพื้นที่กว้างประมาณ 100 ไร่ มีความปลอดภัยมากกว่าจุดอื่น เมื่อมีสัตว์มาทางเจ้าหน้าที่จะมองเห็น แต่ปกติจะไม่พบเพราะไม่ใช่บริเวณที่มีอาหาร และมีพื้นที่กางเต็นท์ บังกะโลรองรับนักท่องเที่ยว ซึ่งตรวจุดนี้ตนเคยเห็นวงแหวนดาวเสาร์ แต่ต้องรอวันที่ฟ้าเปิดจริงๆ พื้นที่ตรงนี้จึงเหมาะแก่การดูดาว และได้มีการปรับปรุงสถานที่ให้เอื้อต่อการดูดาว เช่น เปลี่ยนหลอดไฟเป็นแสงวอร์มไลท์ เพื่อลดแสงรบกวนในการดูดาว ซึ่งช่วงที่เหมาะกับการดูดาวคือปลายฝนต้นหน้า หรือหน้าร้อน โดยทางเจ้าหน้าที่ก็จะดูแลและอนุรักษ์พื้นที่แห่งนี้อยู่แล้ว แต่สำคัญคือความร่วมมือจากนักท่องเที่ยวในการช่วยกันดูแล

เข้าใจเลยว่าการดูดาวเป็นรสนิยมของคนที่ชอบจริงๆ เพราะต้องใช้ความอดทนในการรอฟ้ามืด อาจจะผิดหวังบ้างหากสภาพอากาศไม่เป็นใจ หรือบางครั้งกลุ่มเมฆก็หนาบดบังดาวไปหมด แต่นี่แหละคือเสนน่ห์ของการดูดาว เป็นความสวยงามตามระบบสุริยะ ได้มานั่งสัมผัสธรรมชาติยามค่ำคืนชิวๆ

นักท่องเที่ยวที่สนใจ สามารถดาวน์โหลดหนังสือคู่มือการท่องเที่ยวดูดาวในรูปแบบ e-book ได้ที่ https://citly.me/81xbd