ย้อนวันวาน 20 ปี หนัง’โหมโรง’

เมื่อปี2547  ภาพยนตร์เรื่อง”โหมโรง”ได้ออกฉาย เรียกว่าเป็นหนังนอกกระแส เพราะเนื้อหาเป็นเรื่องดนตรีไทย โดยมีเรื่องราวชีวิตของ หลวงประดิษฐ์ไพเราะ หรือศร มือระนาดเอก แห่งยุครัตนโกสินทร์  เป็นตัวเดินเรื่อง แม้ช่วงแรกๆหนังเรื่อง “โหมโรง”จะมีผู้ชมน้อยนิด ระดับสิบคน น้อยจนเกือบถูกถอดจากโรงฉาย แต่คนที่ไปดูแล้วแม้จะมีไม่มาก กลับเกิดความประทับใจ  มาบอกเล่าให้คนที่ยังไม่ได้ดูฟัง กลายเป็นเรื่องที่พูดกันแบบ  “ปากต่อปาก”จนจุดกระแส”โหมโรงฟีเวอร์” ขึ้นในยุคนั้น หลายคนไม่ได้ดูเพียงรอบเดียว แต่ดูหลายรอบ

ที่สำคัญคือ ตัวหนังได้จุดกระแสความสนใจดนตรีไทยพุ่งขึ้นปรุ๊ดปร๊าด ระนาดกลายเป็นดนตรีไทยในฝันที่หลายคนอยากทดลองเล่น  ในหมู่เยาวชน หันมาสนใจเรียนดนตรีไทยกันมากขึ้น ชมรมดนตรีไทยในโรงเรียน มหาวิทยาลัยและสถานศึกษาต่างๆ ที่เคยเงียบเหงาหงอย ก็คึกคักขึ้นมาทันที ด้านสถาบันการศึกษา โดยเฉพาะในระดับโรงเรียน ก็มีการเคลื่อนไหวส่งเสริมการเรียนดนตรีไทยกันอย่างขมีขมันด้วยเช่นนั้น  สรุปแล้วปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้น ตรงกับสโลแกนในโปสเตอร์หนัง ที่บอกว่าต้องการ”ประกาศก้องทำนองแผ่นดิน”

สมกับ ที่อิทธิสุนทร วิชัยลักษณ์ ผู้กำกับและเขียนบทโหมโรงเคยให้สัมภาษณ์ว่า แรงบันดาลใจการทำหนังเรื่องนี้ มาจาก การเกิดเหตุการณ์ “ต้มยำกุ้ง”เมื่อพ.ศ.2540 หรือความล่มสลายเศรษฐกิจไทยเมื่อ27ปี ที่แล้ว ซึ่งทำให้ประเทศไทยต้องตกเป็นลูกหนี้ภายใต้การควบคุมของกองทุนการเงินระหว่างประเทศ หรือไอเอ็มเอฟ หรือมองอีกแง่หนึ่งเท่ากับเราสูญเสียเอกราชทางเศรษฐกิจ  ทำให้เขาเกิดคำถามว่า แล้วเราควรจะแสวงหาความเป็นไทยและรากเหง้าของเราอยู่ตรงไหน

มาในวันนี้ “โหมโรง”มีอายุ 20 ปีแล้ว     ณรงค์ฤทธิ์ โตสง่า (ปัจจุบันเปลี่ยนชื่อเป็น ขุนอิน ณรงค์โตสง่า )ผู้รับบทขุนอิน มือระนาดคู่ปรับของศร  หรือหลวงประดิษฐ์ไพเราะในวัยหนุ่ม จึงลุกขึ้นมาเป็นตัวตั้งตัวตีจัดกิจกรรม”ตามรอยขุนอิน 20 ปีโหมโรง” ภายใต้การสนับสนุนของกรมส่งเสริมวัฒนธรรม (สวธ.)กระทรวงวัฒนธรรม ในวันอังคารที่ 19 มีนาคม 2567 ณ หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย หลักๆของกิจกรรมของงานก็คือการพบกับพระเอกโหมโรง โอ-อนุชิต สพันธุ์พงษ์ ซึ่งรับบท”ศร” การชมภาพยนตร์เรื่องโหมโรง พร้อมกับการเสวนา เกี่ยวกับหนังที่สร้างกระแสดนตรีไทย เมื่อ 20 ปีที่แล้ว

โกวิท ผกามาศ อธิบดีสวธ. กล่าวว่า งานกิจกรรม ”ตามรอยขุนอิน 20 ปีโหมโรง” เกิดจากความตั้งใจของ ขุนอิน ที่เห็นว่าในโอกาสที่หนังเรื่องโหมโรงครบรอบ 20 ปี จึงน่าจะมีการจัดประกวดระนาดขึ้น  ทำนองเดียวกับหนังเรื่องแดจังกึมของเกาหลีที่ครอบรอบ 20 ปี ก็ได้มีการสร้างใหม่อีกรอบ ดังนั้น เรื่องโหมโรง ที่ครบ20ปีด้วยเช่นกัน ก็ควรมีการทำอะรบางอย่าง  

“สวธ.มองว่าดนตรีไทย เป็นสิ่งที่เราต้องส่งเสริมอยู่แล้ว จึงรับเป็นเจ้าภาพจัดงานกิจกรรมนี้ขึ้น และหลังจัดงานจะมีการประเมินทั้งในแง่ปริมาณและคุณภาพ ดูว่ามีคนสนใจเข้าร่วมงานมากน้อยแค่ไหน และคุณภาพของงานเป็นอย่างไร” อธิบดีสวธ.กล่าว

ในแง่การส่งเสริมดนตรีไทย จะมีโอกาสที่หนังอย่างโหมโรงเกิดขึ้นอีกได้หรือไม่ อธิบดีสวธ. บอกว่า ต้องยอมรับว่าวงการหนังของไทยไปไกลกว่าเมื่อ 20ปีก่อนมาก ทั้งในแง่เนื้อหา  การผลิต  และมีคนทำหนังรุ่นใหม่ เข้ามาในแวดวงมากขึ้น นอกจากนี้ หนังในทำนองเดียวกับโหมโรง ก็มีให้เห็น เช่น เรื่องแมนสรวง ก็เป็นเรื่องราวเผยแพร่ศิลปะวัฒนธรรมไทย เพราะเป็นเรื่องย้อนยุค 

อย่างไรก็ตาม ในแง่ของสวธ.ปัจจุบันก็มีการส่งเสริมดนตรีไทย และดนตรีสากลสม่ำเสมออยู่แล้ว อย่างเช่นในทุกๆวันเสาร์ฺ ถ้าใครมาที่ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย    ก็จะได้ยินเสียงดนตรีไทย เพราะจะมีการเรียนการสอนดนตรีไทย นาฎศิลป์รำไทย หรือโขน  ขณะที่วันอาทิตย์ ก็จะเป็นวันของดนตรีสากล เพราะจะมีการสอนฝึกซ้อมดนตรีสากล เช่นของวง Thai Youth Orchestra เป็นต้น  รวมท้ั้ง สวธ. ยังส้งเสริมให้เกิดโรงเรียนดนตรีไทย 100%  หรือการเรียนที่เด็กจะต้องเล่นดนตรีไทยหนึ่งชิ้นเป็น  ไม่ใช่เฉพาะแค่ระนาดเท่านั้น แต่ยังรวมถึงเครื่องดนตรีอื่นๆ เช่น ขลุ่ย ซอ และอื่นๆ การเรียนดนตรีไทย ยังมีโครงการที่น้่าทึ่งก็คือ  โรงเรียนสาธิตประสานมิตร ที่มีหลักสูตรให้เด็กเล่นโขน เด็กที่เรียนจบจากโรงเรียน จะต้องเล่นโขนเป็น 

“จากหนังเรื่องโหมโรงเมื่อ 20ปีที่แล้ว ในวันนี้  ดนตรีไทยไม่ได้หวือหวา เหมือนเมื่อ 20ปีก่อน แต่ก็ไม่ได้แย่ ผมเชื่อว่าเมื่อถึงเวลา ดนตรีไทยจะต้องกลับมา  ที่เราทำได้ตอนนี้คือ รักษามาตรฐานดนตรีไทยตามแบบดั้งเดิมให้คงอยู่”อธิบดีสวธ.กล่าว