เป็นระยะเวลากว่า 1 ปีที่ทั่วโลกต้องเผชิญกับการแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 ที่ส่งผลกระทบต่อการดำรงชีวิตและระบบเศรษฐกิจไปทั่วโลกที่ถดถอย มีหลายๆ ประเทศเศรษฐกิจพังทลาย คนตกลงจำนวนมหาศาลอย่างไม่น่าเชื่อ เช่นเดียวกับประเทศไทย ซึ่งที่ผ่านมานั้นเศรษฐกิจของไทยมักพึ่งพิงการส่งออกและการท่องเที่ยวจากต่างประเทศในแต่ละปีที่สร้างมูลค่าให้กับอุตสาหกรรมนี้เป็นแสนล้านบาท แต่ในช่วงปีกว่าๆ ที่ผ่านมากับธุรกิจที่เกี่ยวเนื่องกับการท่องเที่ยวกับล้มทั้งยืด โดยเฉพาะกลุ่มที่พึ่งพิงเฉพาะนักท่องเที่ยวจากต่างประเทศ 

                ดังนั้น ในช่วงที่ผ่านมานั้นรัฐบาลได้พยายามที่จะกระตุ้นให้เกิดการใช้จ่ายและเงินหมุนเวียนภายในประเทศ  ด้วยการจัดสารพัดมาตรการช่วยเหลือ อัดฉีดทั้งเม็ดจำนวนมาหาศาลเข้าสู่ระบบในภาคประชาชน ในส่วนภาคเอกชนก็ได้พยายามที่จะหาทางเยี่ยวยาช่วยเหลือ แม้กระทั่งการท่องเที่ยว แต่ก็ไม่ได้สามารถช่วยได้ทั้งหมด ได้เพียงแต่พยุงไปเท่านั้น และเมื่อมีกระแสความสำเร็จของวัคฉีดที่ถูกได้เริ่มมีการฉีดกันไปทั่วโลก รวมถึงกับประเทศไทยที่เริ่มทยอยได้รับวัคฉีดนั้น ได้สร้างกระแสในด้านบวกให้กับภาครวมเศรษฐกิจและการท่องเที่ว แม้กระทั่งการดำเนินชีวิตก็มีความผ่อนคลายลง

                ในเรื่องนี้ ศูนย์วิจัยกรุงไทย คอมพาส (Krungthai COMPASS) ได้แสดงความคิดเห็นว่าภาพของนักท่องเที่ยวอาจมีหน้าตาที่แตกต่างไปจากเดิม   เพราะยังไม่ชัดเจนว่าการท่องเที่ยวแบบครอบครัวจะทำได้หรือไม่ เนื่องจากยังไม่มีวัคซีนสำหรับเด็กและวัยรุ่น หรือผู้มีอายุต่ำกว่า 16 ปี และนักท่องเที่ยวจำเป็นต้องได้รับวัคซีนก่อนเดินทางเข้าประเทศ 

                ซึ่งจากผลสำรวจของกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา  ได้แสดงให้เห็นว่านักท่องเที่ยวกลุ่มที่ใหญ่ที่สุดคือนักท่องเที่ยวกลุ่มที่มาแบบ “ครอบครัว/ญาติ/เพื่อน” ซึ่งมีสัดส่วนถึง 73.2% ในปี 2015 และเพิ่มขึ้นเป็น 78.5% ในปี 2018 หากพิจารณาเฉพาะนักท่องเที่ยวกลุ่มครอบครัวเท่านั้น คาดว่าน่าจะมีสัดส่วนกว่า 23% จากนักท่องเที่ยวต่างชาติทั้งหมด

                โดยส่วนใหญ่ประมาณ 85% ของนักท่องเที่ยวกลุ่มครอบครัว จะเป็นการมาเที่ยวที่มีเด็กมาด้วย ดังนั้นจึงประเมินว่านักท่องเที่ยวต่างชาติแบบครอบครัวที่มีเด็กมาด้วยมีสัดส่วนกว่า 20% ของนักท่องเที่ยวต่างชาติที่เดินทางมาไทย หรือคิดเป็นจำนวนกว่า 8 ล้านคนจากนักท่องเที่ยว  39.9 ล้านคนในปี 2019

                แนวโน้มนักท่องเที่ยวต่างชาติในปี 2021 แม้ว่าทางการไทยอาจเปิดโอกาสให้นักท่องเที่ยวต่างชาติที่ได้รับการฉีดวัคซีนแล้วเดินทางเข้าไทยได้โดยไม่ต้องกักตัวในช่วงไตรมาสที่ 4 แต่ประเทศที่เป็นกลุ่มนักท่องเที่ยวต่างชาติหลักของไทย โดยเฉพาะประเทศในแถบเอเชีย เช่น จีน มาเลเซีย อินเดีย ยังฉีดวัคซีนกันได้ไม่ทั่วถึง และผู้ที่ได้รับวัคซีนในประเทศต่างๆ เหล่านี้ ในช่วงแรกต่างก็เป็นบุคคลทางการแพทย์แนวหน้า หรือผู้ป่วยมีโรคประจำตัว ซึ่งมีแนวโน้มที่จะเที่ยวต่างประเทศต่ำอยู่แล้ว และเมื่อรวมกับความเสี่ยงที่การเดินทางแบบครอบครัวอาจยังทำไม่ได้ ทำให้ Krungthai COMPASS ประเมินว่าในปีนี้ไทยอาจมีนักท่องเที่ยวต่างชาติเพียง 2.4 ล้านคน ยิ่งกว่านั้น หากทางการจีนยังไม่อนุญาตให้นักท่องเที่ยวเดินทางนอกประเทศได้ จำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติก็อาจเหลือเพียง 2 ล้านคน

                จึงเป็นโจทย์ใหญ่ที่ให้ทั้งภาครัฐและเอกชนเร่งคิดหาแนวทางตั้งแต่ตอนนี้  

                อย่างไรก็ตาม ไทยเองก็มีจุดแข็งในการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ โดยเมื่อพิจารณาจากผลสำรวจความพึงพอใจของนักท่องเที่ยวต่างชาติที่เดินทางมาไทยในปี 2018 นักท่องเที่ยวต่างชาติพึงพอใจบริการสุขภาพของไทยมากที่สุด ดังนั้นจึงเป็นโอกาสที่จะใช้ศักยภาพที่มีอยู่ดึงดูดนักท่องเที่ยวกลุ่มเชิงสุขภาพ (Medical and Wellness Tourism) เนื่องจากนักท่องเที่ยวในกลุ่มนี้มีค่าใช้จ่ายต่อหัวที่สูง โดยเฉพาะกลุ่มการท่องเที่ยวเชิงการแพทย์ ที่มีค่าใช้จ่ายสูงกว่าค่าเฉลี่ย 104-164%

                ดังนั้น หลังจากนี้นักธุรกิจท่องเที่ยวเองก็ต้องวางแผนจะลงโฆษณาแบบระบุเป้าหมายเฉพาะกลุ่มในโซเชียลมีเดียต่างๆ เพื่อรับนักท่องเที่ยว โดยเฉพาะอย่างยิ่งนักท่องเที่ยวกลุ่มครอบครัวในช่วงปลายปี อาจต้องปรับกลยุทธ์การตลาดมาเน้นที่นักท่องเที่ยวกลุ่มอื่นๆ มากขึ้นแทน และผู้ประกอบการควรรีบสำรวจตนเองว่า หากนักท่องเที่ยวแบบครอบครัวมาได้ล่าช้าจะกระทบธุรกิจมากหรือไม่        

                และโจทย์สำคัญคงเป็นว่าธุรกิจจะปรับรูปแบบกิจกรรม สถานที่ ที่เคยรองรับนักท่องเที่ยวครอบครัวอย่างไรให้ดึงดูดนักท่องเที่ยวกลุ่มอื่นๆ ได้แทน โดยเฉพาะกลุ่มที่มีกำลังซื้อสูงอย่างกลุ่มที่มาฮันนีมูน กลุ่ม Long Stay กลุ่มท่องเที่ยวแบบกีฬา เป็นต้น. 

บุญช่วย ค้ายาดี