นอกจากภาวะเศรษฐกิจโลกที่เข้าสู่ภาวะถดถอย ท่ามกลางการแพร่ระบาดโควิด-19 ที่ยังไม่จบสิ้น ภาคธุรกิจโดยเฉพาะธุรกิจขนาดเล็กหรือกลุ่มเอสเอ็มอี ยังต้องเผชิญกับปัญหาและความท้าทายหลากหลายด้าน หนึ่งในนั้นคือการที่เทคโนโลยีใหม่เข้ามาเปลี่ยนแปลงรูปแบบธุรกิจไปอย่างมหาศาล ทำให้ผู้ประกอบการรายเล็กต้องเร่งปรับตัว แต่ด้วยข้อจำกัดด้านเงินทุน รวมไปถึงสายป่านที่ไม่ยาวมากนัก อีกทั้งการพึ่งพาแหล่งเงินทุนจากสถาบันการเงิน ซึ่งธุรกิจรายเล็กต้องแบกรับดอกเบี้ยในอัตรา 7-8% ต่อปี ทำให้ผู้ประกอบการเอสเอ็มอีแข่งขันและต่อสู้ได้ยากลำบากกว่าธุรกิจขนาดใหญ่ 

                แม้สถานการณ์จะค่อนข้างยากลำบาก ทว่าในมุมมองของ ผศ.ดร.สุทธิกร กิ่งแก้ว หัวหน้าโครงการวิจัย สำนักงานศูนย์วิจัยและให้คำปรึกษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และที่ปรึกษา THE INNOVATOR กล่าวว่า ไม่ใช่ธุรกิจเอสเอ็มอีจะไม่สามารถแข่งขันและพัฒนาให้เติบโตได้ แต่หัวใจหลักคือจำเป็นต้องให้ความสำคัญกับการสร้างนวัตกรรมทางธุรกิจที่มีความแตกต่าง และตอบโจทย์ตรงกับความต้องการของผู้บริโภค ซึ่งนวัตกรรมนั้นไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งใหม่เสมอไป แต่อาจจะเป็นสิ่งที่เคยมีในที่หนึ่งมาแล้ว เมื่อนำมาประยุกต์ใช้อย่างถูกที่และถูกเวลา ก็จะสามารถช่วยธุรกิจสามารถสร้างความแตกต่างจากคู่แข่งและตอบโจทย์ผู้บริโภค ช่วยให้ขายสินค้าได้ในราคาที่สูงขึ้น หลุดพ้นจากวงจรการแข่งขันด้านราคา เนื่องจากผู้ประกอบการส่วนใหญ่ เมื่อเห็นอะไรขายดีก็มักจะพากันทำเลียนแบบ จนสุดท้ายต้องตัดราคากันเอง โอกาสสร้างกำไรจึงน้อยมาก

                สำหรับองค์ประกอบพื้นฐานในการทำธุรกิจ ซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งในการผลักดันไปสู่การสร้างนวัตกรรมที่แตกต่างและตอบโจทย์ ประกอบด้วย 1.องค์กร เปรียบเสมือนผู้ส่งสาร คือส่วนหลักของธุรกิจในการนำเสนอหรือส่งมอบคุณค่าผ่านสินค้าและบริการไปสู่ผู้บริโภค ซึ่งการสร้างนวัตกรรมในองค์กรถือเป็นรากฐานสำคัญ ที่จะช่วยส่งมอบคุณค่าให้ไปถึงลูกค้าได้สำเร็จ การสร้างนวัตกรรมในองค์กรประกอบด้วยพื้นฐานสำคัญ 3 ส่วน คือรูปแบบการสร้างรายได้และกำไร การสร้างพันธมิตรและเครือข่ายธุรกิจ และการจัดการภายในองค์กร

                แน่นอนว่าก่อนที่ธุรกิจเอสเอ็มอีจะสร้างนวัตกรรม เพื่อพัฒนาสินค้าและบริการให้แตกต่างและตอบโจทย์ผู้บริโภคได้นั้น สิ่งสำคัญต้องเริ่มจากตัวองค์กรเป็นอันดับแรก โดยในส่วนของรูปแบบการสร้างรายได้นั้น ธุรกิจต้องปรับตัวให้ทันโมเดลธุรกิจที่เปลี่ยนไปอีกด้วย

                สำหรับองค์ประกอบพื้นฐานถัดมา คือ 2.สินค้าและบริการ เปรียบเสมือนข้อมูลในกระบวนการสื่อสารที่ต้องตรงใจผู้รับสาร ซึ่งในทางธุรกิจก็คือการนำเสนอสินค้าและบริการให้ตรงใจลูกค้า โดยธุรกิจจะสร้างนวัตกรรมได้ใน 2 ส่วนสำคัญ คือ คุณสมบัติของสินค้าและบริการ 

                ส่วนองค์ประกอบสุดท้าย คือ 3.ลูกค้า เปรียบเสมือนผู้รับสาร ซึ่งในทางธุรกิจลูกค้าคือผู้รับมอบคุณค่าในสินค้าและบริการที่ธุรกิจสร้าง การทำธุรกิจให้ประสบความสำเร็จนั้น จำเป็นต้องมีวิธีการในการบริหารจัดการความต้องการ ความคิด และความรู้สึกของลูกค้า เพื่อสร้างประสบการณ์ที่ดีที่สุด ซึ่งการสร้างนวัตกรรมในส่วนนี้ ประกอบด้วยการสร้างภาพลักษณ์ จุดสำคัญคือผู้ประกอบการต้องเข้าใจความต้องการของลูกค้า นำไปสู่การผลิตสินค้าหรือรูปแบบบริการที่แตกต่างจากคู่แข่งแต่ง่ายต่อการจดจำ เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับธุรกิจ ประเด็นต่อมาคือช่องทางการเข้าถึงลูกค้า ปัจจุบันโลกออนไลน์คือช่องทางเข้าถึงลูกค้าที่ทรงพลัง จึงเห็นธุรกิจจำนวนมากหันมาไลฟ์ขายสินค้าผ่านโลกออนไลน์หรือในโซเชียลมีเดียมากขึ้น เพื่อตอบโจทย์ผู้บริโภคที่ต้องการความสะดวกในการซื้อสินค้า ต้องการข้อมูลรายละเอียดที่รวดเร็ว เมื่อถามปุ๊บต้องการได้รับคำตอบในทันที 

                ท้ายสุดคือบริการเสริมถือเป็นปัจจัยสำคัญไม่แพ้กันสำหรับการดำเนินธุรกิจสมัยใหม่ ที่จำเป็นต้องสร้างความแตกต่างและตอบโจทย์ เนื่องจากบริการเสริมถือว่ามีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการอำนวยความสะดวกให้กับลูกค้าได้พิจารณาตัดสินใจซื้อสินค้าหรือใช้บริการ 

            อย่างไรก็ดี ปัญหาใหญ่ของผู้ประกอบการไทย และผู้บริหารหน่วยงานไทยจำนวนมาก ยังขาดความเข้าใจพื้นฐานในการทำธุรกิจให้ประสบความสำเร็จ หลายครั้งพบว่าผู้ประกอบการตัดสินใจทางธุรกิจโดยอาศัยความเชื่อของตัวเองว่าแนวคิดนั้นจะประสบความสำเร็จ อีกทั้งธุรกิจไทยจำนวนมากเลือกที่จะทำตามกัน ในสิ่งที่เห็นว่าคู่แข่งทำแล้วประสบความสำเร็จ ธุรกิจบางรายมีความเชื่อว่าสิ่งที่ทำแตกต่างจากคู่แข่งก็เพียงพอแล้ว แต่กลับลืมคิดไปว่าแตกต่างแต่ไม่ตอบโจทย์ความต้องการจริงของลูกค้า ย่อมไม่สามารถทำให้ธุรกิจประสบความสำเร็จได้. 

 รุ่งนภา สารพิน