สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จฯ ไปในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ พระโคกินน้ำ-หญ้า-เหล้า เศรษฐกิจดี น้ำท่าบริบูรณ์ สมเด็จพระเทพฯ พระราชทานพระราโชวาท "ความสำเร็จเกษตรกรรมไม่ใช่แค่ปริมาณและคุณภาพ ต้องสะอาด ปลอดภัย สหกรณ์สุจริตเข้มแข็ง"

    เมื่อวันที่ 14 พฤษภาคม เวลา 07.19 น. สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นายเลิศวิโรจน์ โกวัฒนะ ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ขึ้นรถยนต์หลวงที่หน้าวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ออกจากพระบรมมหาราชวัง ทางประตูสวัสดิโสภา ถนนสนามไชย ไปยังมณฑลพิธีท้องสนามหลวง แล้วเดินขบวนอิสริยยศแห่ไปที่โรงพิธีพราหมณ์ จุดธูปเทียนถวายสักการะเทวรูปสำคัญแล้ว จะได้ตั้งสัตยาธิษฐานหยิบผ้านุ่งแต่งกายไว้พร้อม

    ต่อมาเวลา 08.30 น. สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนิน พร้อมด้วยพระเจ้าหลานเธอ  พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา โดยรถยนต์พระที่นั่ง จากพระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต มายังพลับพลาที่ประทับ บริเวณมณฑลพิธีท้องสนามหลวง เพื่อทรงเป็นประธานในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ประจำปี 2561 ทั้งนี้ พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ประกอบด้วย 2 พระราชพิธีรวมกัน คือ พระราชพิธีพืชมงคล อันเป็นพิธีสงฆ์ ซึ่งประกอบพระราชพิธีวันแรกที่พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดารามในวันอาทิตย์ที่ 13 พ.ค.61 และพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ (วันไถหว่าน) อันเป็นพิธีพราหมณ์ โดยประกอบพระราชพิธีในวันจันทร์ที่ 14 พ.ค.61 ณ มลฑลพิธีท้องสนามหลวง

    ฤกษ์การไถหว่านระหว่างเวลา 08.29-09.19 น. นายเลิศวิโรจน์ โกวัฒนะ ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ซึ่งทำหน้าที่พระยาแรกนา ยาตราพร้อมเทพีออกจากโรงพิธีพราหมณ์ มีราชบัณฑิตและพราหมณ์นำผ่านพลับพลาหน้าพระที่นั่ง พระยาแรกนาเข้าเฝ้าฯ ถวายบังคม แล้วไปยังลานแรกนา เจ้าพนักงานจูงพระโคเทียมแอก หรือ พระโคพอ พระโคเพียง พระยาแรกนาเจิมพระโคและไถ แล้วจึงไถดะไปโดยรี 3 รอบ โดยขวาง 3 รอบ หว่านธัญพืช โหรหลวงลั่นฆ้องชัย แล้วไถกลบอีก 3  รอบ 

    เจ้าพนักงานปลดพระโคพอ พระโคเพียง พระยาแรกนาและเทพีกลับไปยังโรงพิธีพราหมณ์ พราหมณ์เสี่ยงของกิน 7 สิ่งตั้งเลี้ยงพระโค ประกอบไปด้วย ข้าวเปลือก ข้าวโพด ถั่วเขียว งา เหล้า น้ำ  หญ้า โดยพระโคพอและพระโคเพียงกินน้ำ หญ้า เหล้า พยากรณ์ว่าน้ำท่าจะบริบูรณ์พอสมควร ธัญญาหาร ผลาหาร ภักษาหาร มังสาหารจะอุดมสมบูรณ์ การคมนาคมจะสะดวกขึ้น การค้าขายกับต่างประเทศดีขึ้น ทำให้เศรษฐกิจรุ่งเรือง ส่วนการเสี่ยงทายผ้านุ่งของพระยาแรกนา พระยาแรกนาหยิบผ้านุ่งได้ผ้า 6 คืบ พยากรณ์ว่าน้ำจะน้อย นาในที่ลุ่มจะได้ผลบริบูรณ์ดี แต่นาในที่ดอนอาจจะเสียหายบ้าง ได้ผลไม่เต็มที่

    จากนั้นเบิกตัวเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ตัวแทนสถาบันเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ตัวแทนสหกรณ์ดีเด่นแห่งชาติ และปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน ประจำปี 2561 เข้ารับพระราชทานโล่รางวัล เสร็จแล้วแห่พระยาแรกนาเป็นขบวนอิสริยยศจากโรงพิธีพราหมณ์ และพระยาแรกนาเฝ้าฯ ถวายบังคมแล้วเข้าขบวนไปขึ้นรถยนต์หลวง แล้วไปยังแปลงนาสาธิต สวนจิตรลดา และสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จฯ กลับ 

    เมื่อเวลา 09.43 น. สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนิน พร้อมด้วยพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา ไปยังโครงการนาทดลองในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา ในบริเวณสวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต ปี 2560 เพื่อทอดพระเนตรพระยาแรกนามาประกอบพิธีหว่าน โดยใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวพระราชทานในงานพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ปี 2561 โดยกรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้นำผลผลิตข้าวนาสวนพันธุ์หลัก จำนวน 7 พันธุ์ ผลผลิตรวมทั้งสิ้น 1,799 กิโลกรัม ขอพระราชทานพระราชานุญาตจัดเป็นพันธุ์ข้าวทรงปลูกพระราชทาน นำเข้าพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ และบรรจุซองแจกจ่ายแก่พสกนิกรผู้สนใจและชาวนาทั่วประเทศ รับไปเป็นมิ่งขวัญและสิริมงคลในการประกอบอาชีพการเกษตรตามประเพณีนิยม เพื่อให้เป็นไปตามพระราชประสงค์ 

    ในโอกาสนี้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทูลเกล้าฯ ถวายเงินรายได้จากการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ของมูลนิธิสมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า มูลนิธิชัยพัฒนา และร้านภูฟ้า ในงานอุ่นไอรัก คลายความหนาว 

    ในเวลาต่อมา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์  ไปทอดพระเนตรความก้าวหน้าโครงการส่วนพระองค์ สวนจิตรดา เนื่องในโอกาสวันพืชมงคล โดยมีผู้บริหารกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ข้าราชการ เกษตรกร และครูบัญชีดีเด่นจากทั่วประเทศเฝ้าฯ รับเสด็จกว่า 1,000 คน ณ โครงการส่วนพระองค์ สวนจิตรลดา       

    การนี้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีพระราชทานพระราโชวาท ความว่า  "สำหรับท่านที่เป็นตัวแทนสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกรทั้งหลาย ข้าพเจ้าใคร่จะปรารภแก่ท่านว่า ความสำเร็จของงานด้านเกษตรกรรม ไม่ได้ขึ้นอยู่กับปริมาณและคุณภาพในการผลิตเท่านั้น หากยังต้องอาศัยปัจจัยอื่นๆ เช่น กระบวนการแปรรูปผลผลิตที่สะอาดและปลอดภัย ระบบการขนส่งที่รวดเร็วและประหยัดพลังงาน การวางแผนการตลาดที่รัดกุม การบริหารงานสหกรณ์ที่สุจริตเข้มแข็ง การควบคุมบัญชีรายรับรายจ่ายที่ชัดเจนถี่ถ้วน ตลอดจนการกระจายสินค้าที่ทั่วถึงและเหมาะแก่กลุ่มเป้าหมายด้วย  เกษตรกรทั้งหลายจึงต้องหมั่นแสวงหาความรู้ให้กว้างขวางรอบด้าน จะได้สามารถพัฒนางานด้านการเกษตรของตนให้ดำเนินก้าวหน้าไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ 

    การที่ท่านทั้งหลายได้มาเข้ารับการอบรมความรู้จากทางราชการ และมาเยี่ยมชมโครงการส่วนพระองค์ในวันนี้ จึงนับว่าเป็นโอกาสอันดียิ่งที่แต่ละคนจะได้ศึกษาเรียนรู้วิทยาการใหม่ๆ และได้เห็นตัวอย่างของการวิจัย และการเผยแพร่ความรู้ด้านการเกษตรที่ครบวงจร หากเกษตรกรทุกท่านจะตั้งใจเรียนรู้หลักวิชาทั้งหลายให้เข้าใจกระจ่าง และศึกษาสังเกตสิ่งที่พบเห็นอย่างละเอียดถี่ถ้วนแล้ว เชื่อว่าแต่ละคนจะสามารถนำความรู้ ความคิด และประสบการณ์ที่ได้รับ ไปปรับใช้ให้เป็นประโยชน์แก่การพัฒนางานด้านเกษตรกรรมให้ดำเนินก้าวหน้าไปได้อย่างมั่นคง ในพระปรมาภิไธยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  ขออวยพรให้ท่านทุกคนประสบแต่ความสุข ความเจริญ และความสำเร็จ สมตามที่ตั้งใจปรารถนาทุกประการ"

         เวลาต่อมา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีเสด็จฯ ไปทรงเยี่ยมเกษตรกรและครูบัญชีดีเด่นที่เฝ้าฯ รับเสด็จ จากนั้นทรงพระดำเนินไปยังอาคารโรงนมยูเอชที สวนจิตรลดา ทอดพระเนตรอาทิ  นิทรรศการ "สืบสานพระราชปณิธานงานกษัตริย์เกษตร" เกี่ยวกับการก่อสร้างและปรับปรุงอาคารต่างๆ  ของโครงการส่วนพระองค์ สวนจิตรลดา การก่อสร้างและปรับปรุงอาคารศูนย์รวมนมใหม่ ทอดพระเนตรผลิตภัณฑ์ใหม่ ได้แก่ ไอศกรีมนมคุณภาพสูง 3 รสชาติ ได้แก่ ไอศกรีมนมกลิ่นวานิลลา ที่ใช้ฝักวานิลลาแท้ ไอศกรีมนมรสกาแฟผสมอัลมอนด์ และไอศกรีมนมรสช็อกโกแลตผสมช็อกโกแลตชิป โดยใช้นมผงที่ใช้ผลิตนมอัดเม็ดเป็นส่วนประกอบหลักในการผลิต

      จากนั้นทอดพระเนตรนิทรรศการ "โครงการนมฟลูออไรด์ป้องกันฟันผุในประเทศไทย สืบสานพระราชปณิธานแห่งองค์สมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ เพื่อเด็กไทยฟันดีอย่างยั่งยืน" โดยกรมอนามัย รวมถึงนิทรรศการ "ปลานิล สู่การพัฒนาที่ยั่งยืน" โดยกรมประมง ก่อนทรงพระดำเนินไปยังอาคารสำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ต่อมาทรงพระดำเนินไปยังอาคารเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช และอาคารธนาคารข้อมูล ทอดพระเนตรนิทรรศการของสมาชิกสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน จำนวน 4 โรงเรียน ได้แก่ โรงเรียนพระหฤทัยนนทบุรี จ.นนทบุรี, โรงเรียนหางดงรัฐราษฎร์อุปถัมภ์ จ.เชียงใหม่, โรงเรียนประชานุเคราะห์ 50 จ.ขอนแก่น และโรงเรียนทุ่งไชยพิทยา รัชมังคลาภิเษก จ.ศรีสะเกษ 

    จากนั้นเสด็จฯ ไปยังอาคารโครงการนาทดลอง สวนจิตรลดา เยี่ยมชมนิทรรศการ "น้อมนำคำ 'พ่อ' สอนสานต่อปณิธานการวิจัยและพัฒนาข้าวไทย" นิทรรศการเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร และพระบรมวงศานุวงศ์ที่ทรงงานด้านข้าว นิทรรศการแปรรูปข้าวเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ จากข้าว 3 พันธุ์ ที่ห้องนิทรรศการกรมการข้าว โดยกรมการข้าว ก่อนเสด็จฯ ไปยังศาลามหามงคล เสวยพระกระยาหารกลางวัน และเสด็จพระราชดำเนินกลับ

        ด้านนายวิม สุขหนุน ผู้เลี้ยงโคนมสระบุรี อายุ 67 ปี กล่าวว่า ตนและเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมจากหลายจังหวัดได้มารับเสด็จสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี รู้สึกปลาบปลื้มใจมาก พระองค์มีพระราชปฏิสันถารว่าผลผลิตดีหรือไม่ ตนกราบทูลไปว่าโคนมให้ผลผลิตดี และสร้างรายได้มากกว่าเกษตรกรรม โดยเฉพาะการปลูกข้าวโพด จากที่ในหลวงรัชกาลที่ 9 พระราชทานอาชีพเลี้ยงโคนมช่วยเหลือเกษตรกร ทำให้ตนประกอบอาชีพเลี้ยงโคนมมากว่า 20 ปี ปัจจุบันเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมสระบุรีมีมากกว่าหมื่นคน ผลผลิตมีคุณภาพและได้มาตรฐาน   

    นายศุภฤกษ์ แก้วกุลา นักเรียนชั้น ม.6 รร.หางดงรัฐราษฎร์อุปถัมภ์ จ.เชียงใหม่ ผู้กล่าวถวายรายงานนิทรรศการของสมาชิกสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน กล่าวว่า โรงเรียนสนองพระราชดำริผ่านโครงการอุปกรณ์ปลูกพืชแนวตั้ง งานประดิษฐ์ชิ้นนี้ได้แรงบันดาลใจจากการวิเคราะห์ศักยภาพของเครือกล้วยน้ำว้า สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ทรงสนพระราชหฤทัยงานประดิษฐ์ พระราชทานคำแนะนำให้ไปศึกษาเพิ่มเติม พัฒนางานให้ดีขึ้นและเข้าถึงชุมชนอย่างแท้จริง รวมทั้งให้แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับโรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 50 จ.ขอนแก่น ที่นำเชือกกล้วยมาทำรองเท้า กระเป๋า แจกัน เพราะพืชที่ใช้ในการศึกษาเป็นกล้วยเหมือนกัน ตนจะน้อมนำมาศึกษาต่อไป  

    ขณะที่ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีและหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) กล่าวภายหลังร่วมงานพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เนื่องในวันพืชมงคลว่า ขอให้ทุกคนที่ประกอบอาชีพการเกษตรประสบความสำเร็จในการประกอบการ และในด้านการผลิตขอให้ระมัดระวังหน่อย รวมทั้งการเตรียมการรองรับความเสี่ยงในเรื่องน้ำท่วม ฝนแล้ง อย่างที่รัฐบาลได้แนะนำไปแล้ว 

    "สิ่งสำคัญวันนี้อยากเป็นกำลังใจให้พี่น้องเกษตรกรทุกคน ทุกสาขาอาชีพ ขอให้ทุกคนเรียนรู้และรับฟังในสิ่งที่รัฐบาลทำไว้ให้ อาจจะไม่รวดเร็วอย่างที่หลายคนต้องการ แต่จะเกิดความยั่งยืนในภายหลัง  ก็ย่อมจะดีกว่าการที่ทำให้รวดเร็วขึ้นแล้วล้มพังลงมาเหมือนเดิม เพราะเป็นเรื่องการเพาะปลูกที่เกินความต้องการของตลาด เพราะฉะนั้นสิ่งสำคัญที่สุด การเกษตรต้องคำนึงผู้บริโภค ต้องคำนึงถึงการตลาดก่อนเสมอ ใช้การตลาดเป็นตัวนำในการทำงานทุกอย่างก็จะสำเร็จ ก็ขอให้ทุกคนประสบความสำเร็จทุกประการ" 

    เมื่อถามถึงการเสี่ยงทายของพระโคว่าการเกษตร การค้าขายต่างประเทศดี การคมนาคมดี เศรษฐกิจเจริญรุ่งเรือง นายกฯ กล่าวว่าก็โอเค สบายใจขึ้น แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นขึ้นอยู่กับพวกเราต้องเตรียมความพร้อมไว้ เพราะมีโอกาสที่จะคลาดเคลื่อนได้ เนื่องจากสภาวะอากาศโลกเปลี่ยนแปลง.