ในโอกาสที่ฟิล์มกระจกและต้นฉบับภาพถ่ายชุดหอพระสมุดวชิรญาณของสำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ ได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนมรดกความทรงจำแห่งโลก โดยองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) กระทรวงวัฒนธรรม กรมศิลปากร โดยสำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ ร่วมกับ บริษัท ไทยเบฟเวอเรจจำกัด มหาชน จัดนิทรรศการ “เฉลิมฟิล์มกระจก ฉลองมรดกความทรงจำแห่งโลก” ระหว่างวันที่ 25 พ.ค. -28 ก.ค. 2561 ณ พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ หอศิลป ถนนเจ้าฟ้า กรุงเทพมหานคร เพื่อร่วมเฉลิมฉลองในโอกาสสำคัญ

         สำหรับการรวบรวมฟิล์มกระจกในประเทศไทยเกิดขึ้นเมื่อสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ขณะดำรงตำแหน่งสภานายกหอพระสมุดวชิรญาณ ต่อมาฟิล์มกระจกหอพระสมุดวชิรญาณถูกส่งมอบให้พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติเป็นผู้ดูแล และสำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติได้รับมอบภาพฟิล์มกระจกดังกล่าวจากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เป็นจำนวน 35,427แผ่น ทั้งยังได้รวบรวมและรับมอบฟิล์มกระจกจากแหล่งอื่นเพิ่มเติม 

            สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติได้เริ่มนำเทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ามาประยุกต์ใช้กับฟิล์มกระจก โดยทำการสแกนฟิล์มกระจกต้นฉบับให้ได้ภาพดิจิทัล เพื่อประโยชน์ต่อการอนุรักษ์ฟิล์มกระจกต้นฉบับและข้อมูลทางประวัติศาสตร์ พร้อมนำเสนอขึ้นทะเบียนเอกสารมรดกความทรงจำแห่งโลก 

             จนวันที่ 30 ต.ค.2559 ที่ประชุมคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ได้ประกาศให้ฟิล์มกระจกและภาพต้นฉบับจากฟิล์มกระจกชุดหอพระสมุดวชิรญาณ เป็นมรดกความทรงจำแห่งโลก นับเป็นเอกสารรายการที่ 5 ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนจากยูเนสโกเป็นมรดกความทรงจำแห่งโลก 

              อนันต์ ชูโชติ อธิบดีกรมศิลปากร กล่าวว่า สำหรับฟิล์มกระจกและต้นฉบับภาพถ่ายชุดหอพระสมุดวชิรญาณเป็นมรดกความทรงจำแห่งโลก ในฐานะที่เป็นบันทึกทางประวัติศาสตร์ที่แสดงให้เห็นถึงวิถีชีวิตและศิลปวัฒนธรรมที่ได้บันทึกลงบนแผ่นฟิล์มที่ใช้กระจกเป็นตัวบันทึกภาพก่อนที่จะมีการใช้แผ่นฟิล์มเซลลูลอยด์ ประกอบด้วยฟิล์มกระจกที่ได้ถ่ายทำในยุคสมัยรัชกาลที่ 4  ถึงรัชกาลที่ 7 ซึ่งเป็นการบันทึกภาพบุคคลเหตุการณ์ สถานที่ในยุคนั้นผ่านมุมมองของผู้ถ่ายภาพ โดยเฉพาะภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ของพระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 นิทรรศการนี้จะเผยแพร่ภาพถ่ายฟิล์มกระจกซึ่งเป็นเอกสารทางประวัติศาสตร์ของชาติให้ประชาชนได้ศึกษาเรียนรู้ 

             นายอนันต์ กล่าวต่อว่า สำหรับการคัดเลือกภาพมาจัดแสดงนิทรรศการในครั้งนี้ แบ่งเป็น  8 หัวเรื่อง รวม 150 ภาพ  ได้แก่ 1.มองสยามผ่านฟิล์มกระจกนำเสนอการถ่ายภาพตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 เป็นต้นมา 2.สัญลักษณ์ของชาติเสนอภาพที่เกี่ยวข้องกับสัญลักษณ์ของชาติไทย ได้แก่ ช้างไทยและศาลาไทย 3.พระราชพิธี พิธี และเหตุการณ์สำคัญ อาทิ ภาพที่เกี่ยวกับพระราชพิธีบรมราชาภิเษกของรัชกาลที่ 5 -รัชกาลที่ 7 พระราชพิธีโสกัณต์ พระราชพิธีเปิดพระบรมรูปทรงม้า พระราชพิธีจรดพระนังแรกนาขวัญ 4.การพัฒนาประเทศ นำเสนอภาพที่สะท้อนความเปลี่ยนแปลงของวิวัฒนาการความเจริญก้าวหน้าและเทคโนโลยีสมัยใหม่ที่ถูกนำเข้ามาใช้ในบ้านเมือง 5.ศิลปวัฒนธรรมและประเพณี อาทิ ภาพเกี่ยวกับวิถีชีวิตความเป็นอยู่ ที่พักอาศัย การเดินทาง การประกอบอาชีพ การค้าขาย การแต่งกายของบุรุษและสตรีไทย การแสดงนาฏศิลป์ 6.อาคารสถานที่ นำเสนอภาพโบราณสถาน วัด อาคารสถานที่ สถาปัตยกรรมที่สร้างขึ้นในช่วงสมัยนั้น ​7.ภาพบุคคลสำคัญที่มีบทบาทต่อสังคมสมัยร.4 ถึง ร.5 หัวเรื่องสุดท้าย 8.สยามกับสังคมโลกนำเสนอภาพการเสด็จประพาสต่างประเทศ สะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างสยามกับนานาประเทศได้เป็นอย่างดี

                นอกจากนิทรรศการเฉลิมฉลองแล้ว ภายในงานยังมีกิจกรรมที่น่าสนใจ ได้แก่ การเสวนา การอวดภาพจากนักสะสมและบุคคลที่มีชื่อเสียง การจำหน่ายของที่ระลึก การสาธิตการทำฟิล์มกระจกและการถ่ายภาพด้วยฟิล์มกระจก และร่วมถ่ายภาพย้อนยุคกับ “ฉายานิติกร” ผู้สนใจเข้าชมฟรี ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติหอศิลป ถนนเจ้าฟ้า กรุงเทพมหานคร