บางคนอาจจะยังไม่รู้ว่า จังหวัดราชบุรี ซึ่งไม่ไกลจากกรุงเทพฯนัก  เป็นดินแดนแห่งวัฒนธรรมที่มีความหลากหลายของชาติพันธุ์  เพราะมีทั้งชาวไทยพื้นถิ่นดั้งเดิม  ชาวไทยเชื้อสายจีน ชาวไทยวน (อ่านว่า ไท-ยวน) ชาวไทยมอญ ชาวไทยเขมร ชาวไทยลาวเวียง ชาวไทยกะเหรี่ยง และชาวไทดำ(ไทยทรงดำ หรือชาวโซ่ง) ที่มีประเพณีและวัฒนธรรมที่ส่งทอดต่อมายังคนรุ่นหลังที่อาศัยอยู่ชุมชนต่างๆ อีกทั้งยังมีวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชาวลุ่มแม่น้ำกลอง อุดมสมบูรณ์ด้วยป่าไม้ของขุนเขาตะนาวศรี ทำให้นักท่องเที่ยวที่ชื่นชอบกลิ่นอายความเป็นชุมชน ยลวิถีชีวิตและธรรมชาติ ได้เลือกมาที่ราชบุรี 

    หนึ่งในชุมชนที่มีทุนวัฒนธรรมในการท่องเที่ยว อย่าง ชุมชนวัดนาหนอง ต.ดอนแร่ อ.เมือง จ.ราชบุรี ชาวบ้านส่วนใหญ่เป็นชาวไท-ยวน มีแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจ อย่างต๋าหลาดไท-ยวน ที่ใครมาราชบุรีต่างก็ต้องมาแวะช้อปซื้อผ้าจก  เอกลักษณ์ของชาวไทยวน ชิมอาหารหลากหลาย แต่นอกจากตลาดแล้วที่นี่ยังมีแหล่งท่องเที่ยวอื่นๆ อีกมากมาย ทั้งหมดล้วนเกิดขึ้นจากการร่วมมือกันของคนในชุมชนเพื่อสร้างรายได้เสริม นอกจากการทำเกษตรกรรม จนได้ถูกยกให้เป็นชุมชนคุณธรรมวัดนาหนอง 

    ด้วยความหลากหลายทางชาติพันธุ์  ทำให้นายอิทธิพล คุณปลื้ม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม (รมว.วธ.) ได้เดินทางไปติดตามความคืบหน้าโครงการพัฒนาต่อยอดทุนทางวัฒนธรรมตามรอยศาสตร์พระราชาฯ “บวร On Tour” ของชุมชนคุณธรรม ณ ชุมชนคุณธรรมวัดนาหนอง ต.ดอนแร่ อ.เมืองราชบุรี จ.ราชบุรี 1 ใน 76 ชุมชนต้นแบบนำร่องของโครงการ

รมว.วธ. เยี่ยมชมงานผ้าจก เอกลักษณ์ของชาวไท-ยวน

    นายอิทธิพล กล่าวว่า จากการดำเนินงานที่ทุกหน่วยงานต้องช่วยกันฟื้นฟูเศรษฐกิจในช่วงวิกฤตโควิด-19 ที่หลายชุมชนได้รับผลกระทบ จึงได้นำหลักการ บวร : บ้าน วัด โรงเรียน  ไปขับเคลื่อนและดำเนินกิจกรรมต่างๆ เพื่อให้ประชาชนเข้าใจ และเข้าถึงโครงการต่างๆ ได้อย่างรวดเร็ว ทั่วถึงและเท่าเทียมกัน  โดยเดินหน้าขับเคลื่อนการดำเนินงานชุมชนคุณธรรมฯ อย่างต่อเนื่องจัด ผ่านโครงการ บวร On Tour เพื่อพัฒนาต่อยอดทุนทางวัฒนธรรมตามรอยศาสตร์พระราชา โดยเริ่มต้นที่ชุมชนต้นแบบนำร่องจังหวัดละ 1 ชุมชน รวม 76 ชุมชน และพร้อมขยายเป้าหมายเป็น 1,000 ชุมชน ภายในปลายปี 2563  

    รมว.วธ. กล่าวว่า ชุมชนคุณธรรมวัดนาหนอง จ.ราชบุรี เป็น 1 ใน 76 ชุมชนต้นแบบนำร่องที่มีความโดดเด่นใน 3 มิติ คือ ศาสนา ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง และประเพณีวัฒนธรรม อีกทั้งคนในพื้นที่ ส่วนใหญ่สืบเชื้อสายไท-ยวน ทำให้มีการสืบสาน และอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่นของตนไว้ให้คงอยู่ เช่น ภาษา อาหาร ประเพณี และการแต่งกาย มีความศรัทธาในพระพุทธศาสนา และการลงพื้นที่ยังทำให้เห็นว่าชุมชนมีศักยภาพ และความพร้อมทุกด้านที่จะเป็นแหล่งท่องเที่ยวชุมชน มีการร่วมมือและสามัคคีกันไม่ว่าจะเป็น วัดนาหนอง คนในชุมชน หรือชุมชนรอบข้าง และโรงเรียน ในส่วนที่จะเพิ่มและสนับสนุนต่อยอดคือ ผลิตภัณฑ์ชุมชน อย่าง ผ้าจก ในการจำหน่ายผ่านช่องทางออนไลน์เพิ่มขึ้น หรือในส่วนอื่นๆอีก นอกจากนี้ยังมีเส้นทางการท่องเที่ยวที่เชื่อมโยงเส้นทางท่องเที่ยวที่สำคัญของชุมชน ในอำเภออื่นๆ อาทิ กาดวิถีชุมชนคูบัว อ.เมือง ตลาดนัดโอ๊ะป่อย อ.สวนผึ้ง ตลาดน้ำดำเนินสะดวก อ.ดำเนินฯ พิพิธภัณฑ์หนังใหญ่วัดขนอน อ.โพธาราม และอุทยานหินเขางู อ.เมือง เป็นต้น ซึ่งนับเป็นชุมชนคุณธรรมฯ ที่มีความพร้อมและโดดเด่นในทุกด้าน นับเป็นตัวอย่างในการสร้างสังคมแห่งความสงบสุขอย่างมั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืน 

สัมผัสอากาศสดชื่นที่ชุมชนคุณธรรมวัดนาหนอง

    ด้านนายสาโรจน์ มูลพวก รองนายกองค์การบริหารส่วนตำบลดอนแร่ จ.ราชบุรี ให้ข้อมูลว่า จังหวัดราชบุรีถือว่าเป็นหนึ่งในจังหวัดที่มีความหลากหลายทางกลุ่มชาติพันธุ์  ทำให้มีความหลากหลายทางวัฒนธรรมและประเพณี ที่มีมาตั้งแต่บรรพบุรุษ อย่างในพื้นที่ชุมชนวัดนาหนอง ต.ดอนแร่ ในพื้นที่มี 10 หมู่บ้าน มี 2 วัด 2 โรงเรียน มีประชากรประมาณ 4,000 คน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นชาวไท-ยวน คนที่นี่จึงยังยึดถือหลักความเชื่อและความศรัทธาในพุทธศาสนา หรือเรื่องบุญบาป  มีเอกลักษณ์เรื่องผ้าจก และภาษาไท-ยวน ที่ยังคงใช้สื่อสารมาจนถึงปัจจุบัน ทำให้ที่นี่มีต้นทุนทางวัฒนธรรม มีแหล่งธรรมชาติ และเป็นพื้นที่เกษตรกรรม ดังนั้นในการผลักดันด้วยชุมชนคุณธรรมและพลังของ บวร  ในส่วน บ คือ บ้าน ที่จะเน้นสร้างผู้นำ ในการเป็นต้นแบบให้กับเยาวชน ส่วน ว คือ วัด ที่เป็นสถานที่ในการทำให้คนอยู่ในเส้นทางของความดี และยังศูนย์กลางในการประชุมชนต่างๆของชาวบ้าน  และ ร คือ โรงเรียนที่ครูจะผลิตเยาวชนให้เป็นคนดีของสังคม ทั้งสามส่วนนี้เมื่อมาร่วมกันจึงเป็นพลังสำคัญที่ทำให้เกิดการขับเคลื่อนการท่องเที่ยวชุมชนวัดนาหนองแห่งนี้ 

     ชุมชนคุณธรรมวัดนาหนองแห่งนี้ เรียกได้ว่าเป็นศูนย์กลางของชาวบ้านชุมชนบ้านดอนแร่จริงๆ โดยภายในวัดมีพื้นที่ประกอบพีธีกรรมทางศาสนาปกติเหมือนวัดทั่วไปแล้ว ยังมีโรงเรียนปริยัติธรรม อาคารพิพิธภัณฑ์เก็บวัตถุของเก่าชาวไท –ยวน หรือปูชนียวัตถุมีประธานประจำอุโบสถ พระพุทธชินราชจำลอง รวมไปถึงหากใครมีพลังกำลังก็สามารถเดินขึ้นบันไดกว่า 100 ขั้น สักการะรอบพระพุทธบาทที่ประดิษฐานบนยอดเขา ที่มีอายุกว่า 80 ปี ภายในวัดยังเป็นที่ตั้งของศูนย์หัตถกรรมทอผ้าพื้นบ้าน  เราได้เข้าไปเยี่ยมชมภายในศูนย์ซึ่งมีการจัดแสดงผ้าจก ลวดลายต่างๆ จากแหล่งกำเนิดที่บ้านดอนแร่ เพราะที่จ.ราชบุรีมีผ้าจกที่มีแหล่งกำเนิดอีก 2 แห่งคือ ที่คูบัว และที่หนองโพ-บางกระโด 

    ดลตวรรณ มณีจันทร์ รองประธานหลุ่มหัตถกรรมพื้นบ้านราชบุรีวัดนาหนอง เล่าว่า ผ้าจกของบ้านดอนแร่มีการใช้มาตั้งแต่บรรพบุรุษและยังคงลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ของเดิมที่มีมายาวนานบางลายก็เป็นชื่อเรียกต่อกันมาไม่ได้รู้ความหมาย แต่จะมีวิธีทอดเวยเส้นยืนเป็นฝ้าย และจกเส้นไหมด้วยขนเม่น โดดเด่นด้วยสีดั้งเดิมคือ ดำ เขียว แดง มีลายที่สืบทอดกันมาอย่าง ลายเซีย ลายหัก ลายดอกแก้ว ซึ่งเป็นลายที่ทับซ้อนสลับกันให้เกิดความสวยงาม จากฝีมือชาวบ้านที่อยู่ในกลุ่มทอผ้ากว่า 50 คน ทำให้เวลามีนักท่องเที่ยวเข้าเยี่ยมชม หรือซื้อกลับไปก็เป็นการสร้างรายได้เสริมจากภูมิปัญญาที่มีอยู่แล้ว ผ้าจกราคาเริ่มต้นผืนละ 200 บาท แล้วแต่ลายด้วยนะ ที่นี่ยังมีการอบรมสอนการทอผ้า และเย็บกระเป๋า พวงกุญแจ ทุกวันเสาร์-อาทิตย์ เวลา 10.00-18.00 น. 

    ไม่ต้องเดินทางไปไหนไกล ข้ามถนนมาฝั่งตรงข้ามวัดก็มี"ต๋าหลาดไท-ยวน "ที่ยอดฮิตมาราชบุรีต้องมาให้ถึงที่ต๋าหลาด เพราะเราจะได้เลือกช้อป ชิม ของพื้นบ้านไท-ยวน มีทั้งอาหารคาวหวาน หรือเสื้อผ้าพื้นเมืองไท-ยวน ในราคาย่อมเยา เข้าถึงง่าย บริเวณโซนกลางตลาดก็จะมีการแสดงจไากน้องๆนักเรียนมาโชว์ให้เราได้ชมเพลินๆ ระหว่างทานอาหาร กินอิ่มๆแล้วไปเดินย่อยกันสักหน่อยที่สะพานไม้ไผ่ (สระบัว-นาข้าว) อยู่ข้างๆกับต๋าหลาดเลย เรียกได้ว่าเดินใกล้ๆแต่ได้อารมณ์ฟินๆของทุ่งนาที่เขียวขจี และขุนเขาที่โอบล้อม สูดอากาศบริสุทธิ์เข้าให้เต็มปอดเลย ต๋าหลาดจะเปิดทุกวันเสาร์-อาทิตย์ เวลา 10.00-16.00 น. 

ภายในอุโบสถวัดนาหนอง

    จุดสุดท้ายที่ไร่แสวงสุข (เกษตรอินทรีย์/โฮมสเตย์) ที่เพิ่งเปิดได้ไม่นานเพราะเจ้าของ นายสมศักดิ์ มณีจันทร์ ได้เห็นถึงการขับเคลื่อนของ บวร On Tour จึงสนใจที่จะใช้บ้านในพื้นที่ของตนสร้างรายได้เสริม บรรยากาศภายในไร่ก็จะมีการทำเกษตรกรรมปลูกพืชและข้าว ในช่วงนี้แม้ว่าอากาศจะร้อนไปสักนิด แต่ตกดึกเขาบอกว่าหนาวจนสั่นเลยทีเดียว ราคาที่พักจะจัดรวมกับทริปท่องเที่ยวภายในชุมนวัดนาหนองสำหรับ 1 วัน 1 คืน อยู่ที่ 700 บาท รวมอาหารเช้า-เย็น และของว่าง(ยังไม่ร่วมกิจกรรมในแต่ละฐานต่างๆ) ส่วนใครที่ชื่นชอบมาเที่ยวแบบไปกลับ ก็สามารถเข้ามาเที่ยวเองได้เลย หากสนใจจะเข้าร่วมกิจกรรมในฐานต่างๆ ก็สามารถติดต่อได้ที่  087-917-4734 นิภา มณีจันทร์ ประธานต๋าหลาดไท-ยวน หรือทาง Facebook : ต๋าหลาดไท-ยวน วัดนาหนอง ตำบลดอนแร่ ได้เลย