ภาพ : โยชิฮิเดะ ซูกะ นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น

ที่มา : https://twitter.com/JPN_PMO/status/1306116656570052610/photo/1

     ข้อดีของนายกฯ ซูกะคือเป็นนักประสานงาน ผู้เชี่ยวชาญรอบรู้ทุกประเด็นสำคัญ สามารถบริหารแบบไร้รอยต่อ สานต่อจากอดีตนายกฯ อาเบะที่ทำไว้ เป็นบุคคลที่เหมาะสมสำหรับอายุรัฐบาลที่เหลือเพียงปีเดียว.

      โยชิฮิเดะ ซูกะ (Yoshihide Suga) ได้รับเลือกเป็นหัวหน้าพรรค Liberal Democratic Party (LDP) ด้วยคะแนนราว 70% ของผู้มีสิทธิ์ออกเสียงภายในพรรค หลังนายกฯ ชินโซ อาเบะ ถอนตัวเพราะปัญหาสุขภาพ หัวหน้าพรรคคนใหม่จะได้เป็นนายกรัฐมนตรีญี่ปุ่นคนต่อไป

      มีข้อมูลว่าก่อนลาออก อาเบะได้เข้าโรงพยาบาลอย่างน้อย 2 ครั้ง คนใกล้ชิดวงในทราบผลตรวจสุขภาพ เป็นไปได้ว่าในหมู่แกนนำพรรคทราบข่าว เตรียมรับสถานการณ์ล่วงหน้า นายกฯ อาเบะเคยพูดก่อนลาออกไม่นานว่าซูกะคือคนที่เขาไว้ใจ

      โยชิฮิเดะ ซูกะ บุตรชายของชาวไร่ เริ่มเข้าทำงานการเมืองในตำแหน่งทีมเลขาฯ ส.ส.พรรค ได้เป็นนายกฯ ญี่ปุ่นคนล่าสุด

บริหารต่อเนื่องไร้รอยต่อ :

      ในสมัยนายกฯ อาเบะ ซูกะดำรงตำแหน่งเลขาธิการคณะรัฐมนตรี คอยประสานงานกับทุกกระทรวง รวมทั้งประเด็นต่างประเทศที่สำคัญๆ อยู่ร่วมงานกับอดีตนายกฯ อาเบะกว่า 7 ปี ได้ร่วมรับฟัง แสดงความคิดเห็นในประเด็นสำคัญๆ เรื่อยมา เป็นบุคคลที่รอบรู้เรื่องต่างๆ มากที่สุด เดินทางไปต่างประเทศร่วมกับอาเบะอยู่เสมอ บางคนชี้ว่าเขาเป็นมือขวาของท่าน การเข้าทำงานในตำแหน่งนายกฯ จึงแทบไม่มีรอยต่อ

      ซูกะกล่าวตั้งแต่แรกว่าการสานต่อนโยบายอาเบะคือภารกิจของตน ดังนั้นนโยบายส่วนใหญ่คงเดิม การไม่แสดงตัวเป็นนักการเมืองฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งของซูกะในอดีตจึงไม่มีผลแต่อย่างใด

      ถ้ามองจากมุมประชาชน ด้วยตำแหน่งเลขาธิการคณะรัฐมนตรีได้ออกสื่อเป็นประจำทุกสัปดาห์ รวมทั้งในยุคโควิด-19 ด้วย เป็นบุคคลที่ประชาชนคุ้นเคย เห็นด้วยกับแนวทางรัฐบาลเดิมอยู่แล้ว

      ต้องยกความดีความชอบแก่อดีตนายกฯ อาเบะที่สามารถบริหารประเทศถึงกว่า 7 ปี (ในรอบล่าสุดนี้-ในอดีตอาเบะเคยเป็นนายกฯ ช่วงกันยายน 2006-กันยายน 2007) เป็นรัฐบาลที่อยู่ยาว มีเสถียรภาพ พรรค LDP ครองเสียงข้างมากทั้ง 2 สภา

คาดนโยบายประเทศญี่ปุ่น :

      หลักนโยบายกระตุ้นเศรษฐกิจขนานใหญ่ ใช้มาตรการการเงินและงบประมาณมหาศาลกระตุ้นเศรษฐกิจ หรือ Abenomics ช่วยให้เศรษฐกิจญี่ปุ่นฟื้นตัวระดับหนึ่ง อย่างน้อยระบบยังก้าวไปข้างหน้า นโยบายดังกล่าวจะคงอยู่ต่อไปและจำเป็นในยุคโควิด-19 นี้

      การแก้ไขรัฐธรรมนูญมาตรา 9 (เรื่องการป้องกันประเทศให้ญี่ปุ่นอยู่ในฐานะประเทศเอกราชทั่วไป) แม้ยังไม่สำเร็จ เพราะต้องอาศัยเสียงสนับสนุน 2 ใน 3 ของทั้งสองสภา และจะต้องได้เสียงข้างมากจากประชาชนด้วยการทำประชามติ ซึ่งที่ผ่านมายังไม่ได้ตามนี้ แต่รัฐบาลใช้วิธีตีความใหม่แล้วนำไปปรับใช้ในยุทธศาสตร์ป้องกันประเทศ บทบาทกองทัพญี่ปุ่นในต่างแดนเพิ่มขึ้นตามลำดับ

      ที่น่าสนใจคือทุกวันนี้ในหมู่ประเทศทุนนิยมประชาธิปไตย กองทัพญี่ปุ่นมีขนาดใหญ่เป็นรองสหรัฐเท่านั้นและเป็นเช่นนี้หลายปีแล้ว รัฐบาลญี่ปุ่นยังคงเพิ่มงบกลาโหม เสริมสร้างแสนยานุภาพทางทหารต่อเนื่อง ขาดแต่อาวุธนิวเคลียร์เท่านั้น

      การก้าวขึ้นมาของจีนยังจะเป็นประเด็นให้ญี่ปุ่นเสริมสร้างกองทัพ กระชับพันธมิตรด้านการทหารกับสหรัฐไปอีกนานเท่านาน เพราะรัฐบาลญี่ปุ่นเลือกทางนี้ เลือกยุทธศาสตร์ส่งเสริมความยิ่งใหญ่ ต่อต้านปรปักษ์ที่ยิ่งใหญ่ เพื่อผลักดันให้ชาติก้าวหน้าทุกด้าน เป็นทางรอดที่ดีตามทฤษฎีสัจนิยม (Realism)

      แม้อาจมีเรื่องระหองระแหงกับสหรัฐบ้าง เช่น ญี่ปุ่นเกินดุลการค้า ประเด็นขอให้เพิ่มงบกลาโหมสนับสนุนฐานทัพสหรัฐประจำญี่ปุ่น การปรับเปลี่ยนเคลื่อนย้ายฐานทัพบางส่วน เหล่านี้ล้วนค่อยๆ แก้ไปได้ ที่สำคัญคือไม่ว่าประธานาธิบดีสหรัฐคนต่อไปจะมาจากพรรครีพับลิกันหรือเดโมแครต ตราบใดที่นายกฯ ญี่ปุ่นมาจาก LDP สัมพันธ์ 2 ประเทศจะยังคงแนบแน่น อาศัยกันและกันอยู่อย่างนี้

      ส่วนนายกฯ ซูกะจะแสดงท่าทีแข็งกร้าว ออกเดินทางเยือนทั่วโลกหรือไม่ เป็นประเด็นปลีกย่อย ในช่วงอายุรัฐบาลที่เหลือปีเศษมีประเด็นสำคัญยิ่งกว่า

วิกฤติโควิด-19 :

      นายกฯ ซูกะเอ่ยถึงปัญหาโรคระบาดโควิด-19 การฟื้นฟูเศรษฐกิจที่จำเป็นเร่งด่วนในช่วงนี้ ณ ขณะนี้วิกฤติโรคระบาดโควิด-19 ยังคงอยู่ บางประเทศควบคุมได้ บางประเทศยังควบคุมไม่ได้ เศรษฐกิจโลกตกต่ำ หลายสถาบันประเมินในทิศทางแย่ลง IMF ประเมินเศรษฐกิจโลกเมื่อปลายเดือนมิถุนายนว่า เศรษฐกิจสหรัฐจะหดตัว 8% อียู 10.2% ญี่ปุ่น 5.8% กลุ่มประเทศเศรษฐกิจเกิดใหม่หดตัว 3% จีนเป็นประเทศใหญ่เพียงแห่งเดียวที่ยังโต 1%

      ทางการญี่ปุ่นรายงานจีดีพีไตรมาส 2 หดตัว 27.8% แรงสุดในประวัติศาสตร์ ผลจากการปิดเมืองปิดประเทศ การขึ้นภาษี VAT ความขัดแย้งการค้าจีน-สหรัฐที่มีอยู่ก่อนแล้ว หลายประเด็นรุมเร้าพร้อมกัน

      ล่าสุด ธนาคารโลกประเมินว่าต้องใช้เวลาอย่างน้อยกว่า 5 ปี เศรษฐกิจโลกจะฟื้นตัวสู่ระดับเดิม เศรษฐกิจญี่ปุ่นที่เชื่อมต่อกับเศรษฐกิจโลกจะฟื้นเร็วแค่ไหนย่อมผันแปรตามเศรษฐกิจโลกไม่มากก็น้อย

      ทางออกเฉพาะหน้าคือเยียวยาต่อเนื่องตรงจุด ไม่รั่วไหล ป้องกันควบคุมการแพร่ระบาด รัฐบาลญี่ปุ่นกำลังพิจารณาฉีดวัคซีนโควิด-19 ฟรีแก่ทุกคน เริ่มจากเจ้าหน้าที่สาธารณสุข ผู้สูงวัย ผู้ป่วยที่จำเป็น

      วิกฤติโควิด-19 เป็นปัญหาเฉพาะหน้าที่รัฐบาลต้องจัดการให้ดีที่สุด มีผลทั้งต่อตัวนายกฯ และอนาคตพรรค ไม่ต่างจากรัฐบาลประเทศอื่นๆ ทั่วโลก ถ้าพูดว่าอาเบะเข้ามาในยุคเศรษฐกิจญี่ปุ่นตกต่ำ ณ ขณะนี้ญี่ปุ่นกำลังเผชิญวิกฤติโควิด-19 ที่น่าจะรุนแรงกว่าครั้งนั้น

บทบาทของพรรคกับนโยบายของรัฐบาล :

      เป็นที่ซุบซิบวิพากษ์มานานแล้วว่า นายกฯ ญี่ปุ่นเป็นเพียงบุคคลที่ถูกคนหลังม่านเลือกขึ้นมา ตำแหน่งนี้มาจากการต่อรองของชนชั้นปกครองตั้งแต่นักการเมือง กลุ่มก๊วนต่างๆ ข้าราชการผู้ใหญ่ พวกนายทุน ตัวนายกฯ มีฐานะเป็นเพียงผู้นั่งโต๊ะรัฐบาลแถวหน้าสุด เป็นผู้ออกหน้า แต่นโยบายมาจากการตัดสินใจร่วมอันซับซ้อนของทุกฝ่าย นายกฯ ไม่สามารถบริหารประเทศตามอำเภอใจ โดยเฉพาะซูกะที่ไม่ได้มาจากตระกูลนักการเมือง ไม่เป็นตัวแทนของกลุ่มก๊วนใดๆ

      ถ้ายึดแนวคิดนี้ นายกฯ ซูกะจะทำหรือไม่ทำอะไรเป็นเรื่องที่มาจากคนหลังม่านผู้สนับสนุนเขา

      ในอีกมุมหนึ่ง ประเด็นคำถามว่านายกฯ ซูกะจะเป็นหุ่นเชิดหรือไม่นั้นไม่สำคัญ เพราะเป็นที่รู้กันอยู่แล้วว่าเขาคือผู้มาทำหน้าที่แทนอดีตนายกฯ อาเบะในช่วงท้ายอายุรัฐบาล หากพิจารณาในแง่ความรอบรู้เชี่ยวชาญ บริหารแบบไร้รอยต่อ ซูกะเหมาะกับตำแหน่งนี้ และนี่คือความรับผิดชอบของท่าน การยึดเกาะแนวนโยบายเดิมจะช่วยให้ซูกะอยู่ได้จนรัฐบาลหมดอายุ (ยกเว้นส่วนปรับเปลี่ยนตามความเห็นชอบของพรรค) ส่วนเรื่องการเลือกตั้งปีหน้ารัฐบาลชุดหน้าเป็นเรื่องใหญ่เกินกว่าซูกะจะตัดสินเพียงลำพัง

      ถ้ามองจากมุมพรรค LDP ช่วงนี้เป็นโอกาสดีที่จะปรับนโยบายบางส่วนให้สอดคล้องกับสถานการณ์ล่าสุด ช่วงเวลาทดสอบนโยบายใหม่ๆ หยั่งเสียงประชาชน เพื่อเตรียมตัวเลือกตั้งทั่วไปปีหน้า เนื่องจากอายุของรัฐบาลอย่างมากจะอยู่ถึงกันยายนปีหน้า (2021) เข้าสู่ช่วงหาเสียงใหญ่อีกรอบแล้ว

      โดยรวมแล้ว หากนายกฯ ซูกะทำหน้าที่เสมือนร่างทรงของอดีตนายกฯ อาเบะ ที่เข้ามาทำงานในช่วงเวลาก่อนเลือกตั้งใหม่ คาดว่าแนวนโยบายของนายกฯ ซูกะไม่น่าจะแตกต่างจากอดีตนายกฯ เลือกตั้งครั้งหน้าเป็นโอกาสที่ LDP จะปรับปรุงใหญ่ รวมทั้งอนาคตของคุณปู่ซูกะในวัย 72 ย่าง 73 (ณ ขณะนั้น) ว่าจะตัดสินใจทำงานการเมืองในรัฐบาลเช่นนี้หรือจะถอยไปอยู่หลังฉาก.