ต้นสะตือที่วัดลุ่ม ต้นไม้แห่งประวัติศาสตร์ พระเจ้าตากสินเคยผูกช้างศึกและประทับนั่งโคนต้น

     การแกะรอยประวัติศาสตร์ผ่านสถานที่จริง ตามหาเรื่องราวของกองทัพกู้ชาติสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช กษัตริย์นักรบผู้ยิ่งใหญ่ที่เกิดขึ้นในจังหวัดระยอง หนึ่งในสถานที่เรียนรู้มากกว่าในตำราเรียน แนะนำวัดลุ่มมหาชัยชุมพล คนระยอง เรียกติดปากว่า วัดลุ่ม ตั้งอยู่ถนนตากสินมหาราช ตำบลท่าประดู่ อำเภอเมือง จังหวัดระยอง ทางไปปากน้ำระยอง

     วัดลุ่ม ตามข้อมูลท้องถิ่น เดิมชื่อวัดมหาชัยชุมพล เป็นวัดเก่าแก่สมัยอยุธยา ตั้งขึ้นปี พ.ศ.2234 เดิมบริเวณที่ตั้งวัดลุ่ม มีวัดตั้งอยู่ใกล้เคียงกัน 2 แห่ง คือ “วัดลุ่ม” กับ“วัดเนิน” ต่อมาปี พ.ศ. 2463 สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญานวงศ์ (ม.ร.ว.ชื่น นภวงศ์) เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่พระญาณวราภรณ์ ตำแหน่งเจ้าคณะมณฑลจันทบุรี เสด็จมาตรวจการคณะสงฆ์ จึงให้รวมเป็นวัดเดียวกัน แล้วเรียกชื่อว่า “วัดลุ่ม”

สักการะสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช น้อมรำลึกวีรกรรมกอบกู้เอกราช

     วัดลุ่มเคยเป็นที่ตั้งประทับแรมของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เมื่อครั้งเป็นพระยาตากนำทัพทหารกล้า 500 คน ตีฝ่าวงล้อมพม่าออกจากกรุงศรีอยุธยา มุ่งออกสู่หัวเมืองชายทะเลฝั่งตะวันออก โดยผ่านเส้นทางจังหวัดนครนายก ปราจีนบุรี ฉะเชิงเทรา ชลบุรี จนกระทั่งมาถึงจังหวัดระยอง ซึ่งเป็นเวลาเดียวกับที่กรุงศรีฯ แตกพอดี พระยาตากตั้งค่ายชุมพล ณ บริเวณวัดลุ่ม เป็นที่มาของคำต่อท้ายชื่อวัดลุ่มว่า “มหาชัยชุมพล” 

     บริเวณที่ตั้งค่ายมีต้นสะตือใหญ่ เคยใช้ผูกช้างศึกประจำพระองค์ ชื่อ “พังคีรีบัญชร” พะยาตากประทับนั่งใต้ต้นสะตือนี้ เรียกประชุมคณะกรรมการเมืองและราษฎรชาวระยอง ประกาศเจตจำนงในการกอบกู้เอกราชคืนจากพม่า เป็นกุศโลบายกระตุ้นจิตสำนึกทหารให้หึกเฮิมไปทวงคืนเอกราช  บรรดาแม่ทัพที่สวามิภักดิ์ พร้อมกันใจยกให้พระยาตากเป็นผู้นำขบวน แล้วเรียกว่า พระเจ้าตากสินตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา  ก่อนจะบุกยึดเมืองจันทบุรีให้สวามิภักดิ์ แล้วรวมพลกรีฑาทัพทางเรือกอบกู้กรุงศรีอยุธยาจากพม่า  

     ปัจจุบันทางวัดลุ่ม บ้าน โรงเรียน และทุกภาคส่วนในพื้นที่ รวมใจเป็นเครือข่าย’พลังบวร’ ซึ่งกระทรวงวัฒนธรรม (วธ.) นำโดยกฤษศญพงษ์ ศิริ ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม เป็นแม่ทัพสำคัญสนับสนุนการสืบสาน ฟื้นฟู เรื่องราวชุมชนประวัติศาสตร์จังหวัดระยองนี้ให้สมบูรณ์ รวมถึงส่งเสริมขับเคลื่อนเป็นชุมชนคุณธรรม สังคมคุณธรรม เดินตามรอยผู้นำแผ่นดินที่รักชาติ ศาสนา ด้วยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชไม่เพียงเป็นแม่ทัพปราบอริราชศัตรู  ทรงเป็นธรรมราชา

อิทธิพล คุณปลื้ม รมว.วธ.เยี่ยมชมสินค้าทางวัฒนธรรมชุมชนคุณธรรมวัดลุ่ม  พร้อมหนุนเส้นทางท่องเที่ยวตามรอยพระเจ้าตากสิน

       เวลานี้ชาวชุมชนสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชที่อาศัยอยู่ล้อมรอบวัดลุ่มปฏิบัติตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มีการตั้งกองทุนหมู่บ้าน รู้จักออมเงิน ชาวบ้านปลูกผักสวนครัวรั้วกินได้ รวมถึงส่งเสริมอาชีพให้กับชุมชน ทั้งสร้างมัคคุเทศก์สองวัย การผลิตสินค้าจากใยสัปปะรด สกรีนเสื้อยืด ทำผ้าบาติก ผ้ามัดย้อมสวยๆ จำหน่ายสร้างงาน สร้างรายได้      

      ภายในวัดแห่งนี้มีศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช รูปทรงศาลแบบจัตุรมุข ด้านในมีพระบรมรูปหล่อพระองค์ขนาดเท่าองค์จริง นั่งประทับและยืนถือดาบให้ลูกหลานชาวระยองและชาวไทยสักการะรำลึกถึงวีรกรรมอันยิ่งใหญ่ของพระองค์ในการกอบกู้เอกราชให้ไทยเป็นไทยจนทุกวันนี้ ด้านหน้าศาลมีต้นสะตือตั้งทัพ อายุมากกว่า 300 ปี ขนาดใหญ่โต ลำต้นและกิ่งก้านแผ่สาขาอย่างงดงามให้ความร่มรื่นเป็นบริเวณกว้าง นับเป็นต้นไม้แห่งประวัติศาสตร์ของแผ่นดิน ซึ่งกรมส่งเสริมวัฒนธรรม (สวธ.) ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นรุกข มรดกของแผ่นดินใต้ร่มพระบารมี ส่งเสริมวัฒนธรรมการท่องเที่ยวสู่ต้นไม้ใหญ่ 

อุโบสถหลังเก่าวัดลุ่ม งดงามช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ไม้แกะสลัก

       นอกจากนี้ ข้างศาลสมเด็จพระเจ้าตาก มีอุโบสถหลังเก่า กรมศิลปากรขึ้นทะเบียนโบราณสถาน   ทำโครงการอนุรักษ์ให้กลับคืนสู่สภาพเดิมล่าสุดปี 2560    โบสถ์เก่าเรียบง่าย แต่งดงามด้วยอาคารทรงโรงก่ออิฐถือปูนขนาดเล็ก ผังรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หลังคาเครื่องไม้ลด ชั้น 2 ชั้นมี เครื่องลำยอง ช่อฟ้า ใบระกา และหางหงส์ไม้แกะสลัก หน้าบันปูนปั้นทาสีอิทธิพลศิลปะจีน ด้านหน้าเป็นรูปมังกรตกแต่งด้วยลายพันธุ์พฤกษา ส่วนด้านหลังเป็นรูปหงส์ ภาพสัตว์ขนาดเล็ก ซุ้มหน้าต่างแบบซุ้มหน้านางตกแต่งด้วยลายใบเทศตรง กึ่งกลางเป็นรูปครุฑยุด นาค บานประตูและหน้าต่างเป็นไม้  ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปโบราณประทับนั่งปางมารวิชัย ศิลปะรัตนโกสินทร์

ชมอุทยานการเรียนรู้สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช จำลองท้องพระโรงในวังสมัยกรุงธนบุรี

        ติดกับวัดลุ่ม แนะนำอุทยานการเรียนรู้สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช จังหวัดระยอง ซึ่ง วธ. ร่วมสนับสนุนงบก่อสร้าง ถือเป็นมิวเซียมที่ทันสมัยแห่งใหม่ สร้างในโอกาสครบ 250 ปีการกู้กรุงศรีอยุธยาของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ไม่อยากให้พลาด แบ่งเป็น 6 โซน ให้ชมกันอย่างเต็มอิ่ม เริ่มจากโหมโรงเจ้าตากสิน,อวสานสิ้นอโยธยา,มุ่งบูรพาสรรหาไพร่พล ,ประกาศตนองค์ราชันย์ , สร้างเขตขัณฑ์กรุงธนบุรี และถิ่นคนดีเมืองระยอง ได้ทั้งความรู้ความเข้าใจ และตื่นเต้นกับการจัดแสดงที่ใช้สื่อมัลติมีเดียและเทคนิคสมจริง รู้สึกร่วมไปกับทัพกอบกู้อธิปไตย สถานที่สำคัญเหล่านี้เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมของเมืองระยองควรค่าแก่การมาเยี่ยมชม