13 ส.ค.63 - นายนริศโรจน์ เฟื่องระบิล อดีตเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงบัวโนสไอเรส ประเทศอาร์เจนตินา โพสต์ข้อความในเฟซบุ๊กว่า ไม่อยากรำลึกถึงว่าใครช่วยขยายพันธุ์ปลานิลให้แพร่ไปทั่วประเทศ ก็อย่าทานครับ มีปลาอื่นให้ daek อีกเยอะ ให้ปลานิลเป็นอาหารสำหรับคนที่มีจิตใต้สำนึกดีทานดีกว่า

ทั้งนี้ นายธนวัฒน์ วงค์ไชย หรือ บอล แกนนำวิ่งไล่ลุง นักศึกษาคณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาฯ ได้โพสต์รูปภาพถือจานอาหารบนทวิตเตอร์พร้อมระบุข้อความว่า กินปลานิลจะเป็นหนี้บุญคุณไหม

นายนริศโรจน์ ได้โพสต์เรื่องเล่าเกี่ยวกับ “ปลานิล” ว่า ประวัติของ “ปลานิล” หรือชื่อภาษาอังกฤษ Nile Tilapia (ต้นกำเนิดเดิมมาจากทวีปแอฟริกาแถวลุ่มแม่น้ำไนล์) ที่ชาวบ้านนิยมรับประทานกันแพร่หลายในประเทศไทยนั้น คนไทยน้อยคนที่จะรู้จักประวัติที่มาของปลานิลในไทย
ผมได้รับมอบหมายให้ไปช่วยควบคุมกำกับดูแลการถ่ายทำสารคดีเกี่ยวกับปลานิล เรื่อง Vivit ของสถานี Tokyo Broadcasting System (TBS) เลยได้เกร็ดข้อมูลมาเล่าให้เพื่อนๆฟัง

ย้อนหลังไปเมื่อปี พ.ศ.2508 มกุฏราชกุมารอากิฮิโต (พระยศในขณะนั้น) ได้ทูลเกล้าฯถวายปลานิลจำนวน 50 ตัว ให้แก่ ในหลวง ร.9 โดยในหลวง ร.9 ได้ทรงนำไปเพาะเลี้ยงขยายพันธ์ในบ่อน้ำโครงการส่วนพระองค์ สวนจิตรลดาเป็นที่แรก

ในหลวง ร.9 ได้ทรงเล็งเห็นว่า ปลานิล คือปลาที่เลี้ยงง่าย เนื้อเยอะ สามารถเป็นแหล่งโปรตีนราคาถูกให้กับคนไทยได้ดี จึงได้มีการเพาะเลี้ยงขยายพันธ์ออกไป จนปัจจุบันคนไทยเรามีปลานิลทานกันมาเป็นเวลามากกว่า 50 ปีแล้ว และจากปลานิล 50 ตัวแรกก็กลายเป็นปลานิลหลายร้อยหลายพันล้านตัว รวมทั้งที่กลายเป็นปลาทับทิม ให้คนไทยได้ทาน ได้เป็นอาชีพค้าขาย สร้างเนื้อสร้างตัวกันมาได้จนถึงทุกวันนี้

สถานี TBS ได้ตั้งใจมาถ่ายทำสารคดีเกี่ยวกับปลานิลเป็นการเฉพาะ ทั้งนี้เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเจ้าจักรพรรดิอากิฮิโต (ที่จะทรงประกาศสละราชสมบัติในวันที่ 4 เม.ย.2019 โดยมกุฏราชกุมารนารุฮิโต จะทรงขึ้นครองราชย์แทน) รวมทั้งเป็นการเฉลิมพระเกียรติในหลวง ร.9 ด้วย เพื่อสะท้อนให้เห็นถึงความสัมพันธ์ที่แนบแน่นระหว่างสองราชวงศ์ไทย-ญี่ปุ่น

ทางคณะถ่ายทำได้ไปถ่ายทำที่ รร.วัดพลอยกระจ่างศรี นครนายก ที่เป็น รร.ตัวอย่างในพระอุปถัมภ์ของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ที่มีการเพาะเลี้ยงปลานิลเอามาประกอบอาหารเลี้ยงนักเรียน รวมทั้งแปรรูปเป็นสินค้าออกขายด้วย ทางคณะได้ไปถ่ายทำที่ศูนย์เพาะเลี้ยงของ ทร. ที่นครนายก และสถานีวิจัยประมงกำแพงแสน มก.วิทยาเขตนครปฐมด้วย

นอกจากนี้คณะฯก็ได้ตระเวนถ่ายทำตามตลาดต่างๆที่มีการขายปลานิล รวมทั้งไปสัมภาษณ์ผู้ที่สั่งปลานิลเป็นอาหารตามร้านอาหารต่างๆด้วย เป็นที่น่าสังเกตว่า เมื่อทางคณะฯ TBS สัมภาษณ์คนไทยที่ทานปลานิล ปรากฏว่าส่วนใหญ่ไม่ทราบประวัติของปลานิลเลย เมื่อถามว่าทำไมถึงเรียกว่าปลานิล ส่วนใหญ่ก็ตอบว่าเป็นเพราะสีดำมั้งเลยเรียกว่า นิล 

ผมเองเท่าที่รับรู้มาตลอดก็เข้าใจว่า คำว่า นิล มาจากคำว่า Nile ซึ่งเป็นชื่อภาษาอังกฤษของปลา แต่เมื่อมาคุมคณะฯ TBS นี้เองถึงได้ทราบข้อมูลอีกด้านจาก Producer ชาวญี่ปุ่นว่า คำว่า นิล หรือ ญิน (ออกเสียงขึ้นจมูก) มาจากคำพ้องเสียงตัวอักษรคันจิ ซึ่งเป็นพระนามคำสุดท้าย “ฮิโต” ของสมเด็จพระจักรพรรดิ ถ้าอ่านแบบจีน ดังนั้น คนญี่ปุ่นจึงถือว่าปลานิลนี้ถือเป็นปลาที่เป็นตัวแทนพระนามของสมเด็จพระจักรพรรดิด้วย

เรื่องปลานิลนี้ผมมีเกร็ดที่เคยเล่าให้เพื่อนๆฟังมาหลายปีแล้ว เมื่อครั้งที่ผมทำงานที่ลาว ขอเล่าอีกครั้ง ครั้งนึงผมข้ามมาธุระที่หนองคาย ได้นัดเพื่อนมาทาน เมี่ยงปลานิลเผากันริมโขง เพื่อนผมคนนึงเป็นคนเสื้อแดง ตัวเขาชอบเปิดฟังวิทยุชุมชนแถวอีสานเป็นประจำ ระหว่างที่เรากำลังทานเมี่ยงปลานิลเผานั้น เพื่อนผมคนนี้ก็เปิดฉากวิจารณ์การเมือง และแล้วก็วกเข้ามาประเด็นวิจารณ์สถาบัน โดยเขาเชื่อตามข้อมูล ของ”นิทานคนเสื้อแดง”ที่เป็นสคริปต์ผลิตโดยปฏิบัติการ IO ของใครก็ไม่รู้ออกโฆษณาชวนเชื่อทางวิทยุชุมชนคนเสื้อแดงแถวอีสานทุกวัน

ผมดูเขาทานเมี่ยงปลานิลเผาไปพลาง แล้วก็วิจารณ์สถาบันไปพลาง จนถึงจุดนึงที่ทนฟังไม่ได้ต่อไป จึงตัดบทและถามเขาไปว่า รู้หรือเปล่าว่า ปลานิลที่กำลังกินอยู่นั้นใครเอาเข้ามา ? รู้หรือเปล่าสตอเบอรี่ที่กินเนี่ยใครเอาเข้ามา ? ข้าวพันธ์ต่างๆที่กำลังกินเนี่ยใครกันพยายามเพาะพันธ์เพื่อให้ชาวบ้านมีข้าวดีๆกินกัน ?

ทั้งปลานิล ข้าว สตอเบอรี่ที่กำลังทานน่ะคือ ในหลวง ที่กำลังวิจารณ์ด่าท่านอยู่เนี่ยแหละ ทรงเอาเข้ามาให้คนไทยได้มีกินกัน ! เพื่อนผมเขาชื่นชอบนักการเมืองคนนึง ตระกูลนึงที่เพิ่งเข้ามาโฆษณาชวนเชื่อล้างสมองชาวบ้าน เพียงไม่กี่ปีว่าทำนั่นทำนี่ให้ชาวบ้าน แต่เขากลับลืมและด่าคนที่มีพระคุณและทำให้พวกเรามาตลอดชีวิต 

เห็นภาพเด็กรุ่นใหม่โพสท์ภาพปลานิลแล้วถามทำนองแซะว่า กินปลานิลแล้วจะเป็นหนี้บุญคุณมั้ย ?

ถ้าคนที่ต่อมสำนึกบุญคุณพร่องก็ไม่นึกครับ เพราะทุกวันนี้พวกเขาก็คิดอ่านเหมือนหุ่นยนตร์ไม่มีจิตวิญญาณแห่งความเป็นมนุษย์ที่มีเลือดเนื้ออยู่แล้ว
แต่สำหรับคนไทยเราโดยทั่วไปที่เติบโตมาด้วยการบ่มเพาะให้มีสำนึกรู้บุญคุณคน รู้จักกตัญญู เราก็คงทานปลานิลแล้วก็นึกถึงพระองค์ท่านเสมอ