ดร.สาธิต ปิตุเตชะ รมช.สาธารณสุข เปิดไฟเขียว ดีเดย์ 1 ก.ค.จากใจสู่ใจ สสส. สายเลิกบุหรี่ 1600 กรมสนับสนุนบริการสุขภาพเปิดตัว “โครงการรวมพลังตามหาคนอยากเลิกบุหรี่” ผนึกกำลัง อสม.เคาะประตูบ้านในชุมชนกว่า 14 ล้านครัวเรือน ตามหาคนอยากเลิกบุหรี่ลดเสี่ยงติด-แพร่ COVID-19 ช่วงวิกฤติไวรัสระบาด โครงการน้ำดีช่วยหนุนเสริมนโยบายรัฐแคมเปญ #เลิกสูบลดเสี่ยง ช่วยป้องกันการแพร่ระบาดของโควิด-19 สู่สาธารณะ
​​             

ศูนย์บริการเลิกบุหรี่ทางโทรศัพท์แห่งชาติ (ศบช.) หรือสายเลิกบุหรี่ 1600 ร่วมกับกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดงานแถลงข่าวเปิดตัว “โครงการรวมพลังตามหาคนอยากเลิกบุหรี่” เพื่อสร้างความตระหนักและชวนประชาชนให้ลดหรือเลิกสูบบุหรี่ทุกชนิดได้สำเร็จในช่วงวิกฤติโควิด-19 ระบาด​ เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2563 ที่กระทรวงสาธารณสุข

ดร.สาธิต ปิตุเตชะ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงสาธารณสุข เปิดประเด็นว่า “ผมไม่สูบบุหรี่ตั้งแต่หนุ่ม ในช่วงวัยรุ่นทดลองสูบบ้างนิดหน่อย เมื่อตรวจสุขภาพปอดสะอาดมาก จึงอุทิศปอดให้สภากาชาดไทย ในงานของมหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ จัดนิทรรศการช่วยกันรณรงค์บริจาคอวัยวะ รัฐบาลต้องการให้คนไทยมีสุขภาพดี การรณรงค์ให้มีการเลิกสูบบุหรี่เป็นภารกิจของกระทรวงสาธารณสุขและ สสส. ก็ต้องทำงานควบคู่กับการสร้างสิทธิเสรีภาพของคนไทยด้วย”

โครงการรวมพลังตามหาคนอยากเลิกบุหรี่ด้วยการผนึกกำลัง อสม.เคาะประตูบ้านตามหาคนอยากเลิกบุหรี่เพื่อสุขภาพ ลดเสี่ยงติดแพร่ COVID-19 ทุกวันนี้คนรู้จัก อสม.ทั้งประเทศ เป็นเครือข่ายที่มีพลังมาก กระจายตัวทุกพื้นที่ในชนบทของไทย เราทำตามเป้าหมายเลิกบุหรี่ 3 ปี 3 ล้านคน ช่วยกันขับเคลื่อนเดินหน้าต่อไป หวังว่าโครงการนี้จะประสบความสำเร็จดังที่โครงการ 3 ปี 3 ล้านคน เพื่อเทิดไท้องค์ราชันได้ทำมาแล้ว ขอขอบคุณกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ สายเลิกบุหรี่ 1600 สสส. ร่วมกันทำให้ประชาชนชาวไทยเลิกบุหรี่ได้มากขึ้น โดยไม่ต้องเสียงบประมาณเพื่อรักษาโรคมะเร็งปอด โรคที่เกี่ยวข้องกับการสูบบุหรี่

แม้วิกฤติการแพร่ระบาดของไวรัสก่อโรค COVID-19 จะลดระดับลงแล้ว แต่เพื่อความไม่ประมาทและเพื่อการดูแลสุขภาพของประชาชนอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน จึงมีแนวคิดให้ อสม.ทั่วประเทศลงพื้นที่เคาะประตูบ้าน เพื่อเก็บข้อมูลสุขภาพของประชาชนอย่างละเอียด ดังนั้นเพื่อให้การลงพื้นที่ของ อสม.ทั่วประเทศในครั้งนี้ได้ประโยชน์มากยิ่งขึ้น สธ.จึงได้ร่วมกับศูนย์บริการเลิกบุหรี่ทางโทรศัพท์แห่งชาติ และ สสส.เดินหน้าโครงการรวมพลังตามหาคนอยากเลิกบุหรี่ โดยผนึกกำลังกับ อสม. ในการค้นหาและเชิญชวนให้ประชาชนเลิกสูบบุหรี่ในช่วงไวรัสระบาด ซึ่งร่วมกันสร้างความตระหนัก ค้นหา และชวนประชาชนให้ลดหรือเลิกสูบบุหรี่และผลิตภัณฑ์ยาสูบทุกชนิดได้สำเร็จในช่วงภาวะวิกฤติ เนื่องจากการสูบบุหรี่เป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้เสี่ยงติด อาการป่วยทรุดหนัก และแพร่กระจายไวรัสก่อโรคโควิด-19 สู่สาธารณะได้   ดร.สาธิตให้สัมภาษณ์เพิ่มเติมว่า นายอนุทิน ชาญวีรกูล รองนายกรัฐมนตรีและ รมว.สาธารณสุข ก็ไม่สูบบุหรี่
 

นพ.ธเรศ กรัษนัยรวิวงค์ อธิบดีกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กล่าวว่า ที่ผ่านมานั้นกระทรวงสาธารณสุขได้ทำโครงการ 3 ล้าน 3 ปี เลิกบุหรี่ทั่วไทย เทิดไท้องค์ราชัน ประสบความสำเร็จ เกิดเป้าหมายได้มากถึง 3.3 ล้านคน การเลิกบุหรี่ต้องใช้พลังกายและพลังใจ ติดตามผลอย่างเข้มงวด จึงได้ต่อยอดพัฒนาประเด็นการเลิกบุหรี่เชิงคุณภาพ โดยมีสายเลิกบุหรี่ 1600 สสส. เข้ามาช่วยหนุนเสริม ดูแลให้คำปรึกษาคนที่อยากเลิกบุหรี่ให้สามารถเลิกบุหรี่สำเร็จมากขึ้น และยังเป็นการดำเนินงานที่สอดคล้องกับวิถีความปกติใหม่ หรือ New Normal ที่ยังคงรักษาระยะห่าง หรือ Social Distance

เนื่องจากเป็นการทำงานผ่านระบบ Application SMART อสม. และ Application U-Refer ของสายเลิกบุหรี่ 1600 และผู้ให้บริการเครือข่ายโทรศัพท์ ถือเป็นการผนึกจุดแข็งและบูรณาการทั้งทรัพยากร เทคโนโลยี กำลังคน ความสามารถที่มีอยู่ของแต่ละหน่วยงานมาต่อยอดเสริมการทำงานซึ่งกัน ทางกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ และ อสม.ทั่วประเทศเคาะประตูบ้าน 14 ล้านหลังคาเรือนด้วยฐานข้อมูลที่สัมพันธ์กับชุมชน เราใช้จุดเด่นมีภารกิจลงไปในพื้นที่ประเมินสุขภาพจิต จะช่วยให้คนในชุมชนเข้าสู่กระบวนการเลิกบุหรี่ที่มีคุณภาพ เพื่อสุขภาพที่ดีทั้งต่อตัวเองครอบครัวและชุมชนที่จะปลอดภัยจากควันบุหรี่ เป็นของขวัญเพื่อสร้างตำบลสีเขียวต้านภัยโควิด ต้านภัยบุหรี่ด้วย

มีข้อที่น่าสังเกตว่า อสม.ส่วนหนึ่งก็ติดบุหรี่ ในช่วงที่กระทรวงสาธารณสุขทำโครงการ 3 ล้าน 3 ปี เลิกบุหรี่ทั่วไทย เทิดไท้องค์ราชัน ก็ได้พลังจาก อสม.ที่เป็นแบบอย่างในการเลิกบุหรี่เป็นกลไกสำคัญ ทำให้จำนวนผู้ต้องการเลิกบุหรี่มีจำนวนสูงขึ้นด้วย “อสม.เข้าไปทำงานในชุมชน เป็นขวัญกำลังใจ ทำงาน Master Piece เราขอรับคำท้าช่วยหาคนเลิกบุหรี่ให้ได้ โควิด-อสม.สร้างชื่อเสียงในระดับโลกมาแล้ว ทุ่มเทแรงกายเป็น Challenge มีตัวเลขอ้างอิงจากหมอประจำบ้าน อสม.ใช้กลไกในการหาคนที่อยากเลิกบุหรี่จริงๆ ในจังหวะที่ยังมีโควิด-19 จึงเป็นเรื่องที่ดี”
 

​             

ดร.นพ.ไพโรจน์ เสาน่วม ผู้ช่วยผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวว่า ภารกิจสำคัญที่จะช่วยให้คนเลิกบุหรี่ด้วยการยึดหลัก บุหรี่เลิกได้ถ้าทำตามถูกหลักวิชาการ ทั้งนี้จะต้องให้ความสำคัญกับการทำงานอย่างต่อเนื่อง รวมทั้งใช้ยุทธศาสตร์ควบคุมยาสูบ

สสส. โดยแผนควบคุมยาสูบ มีแนวทางการดำเนินงานให้บรรลุยุทธศาสตร์การควบคุมยาสูบแห่งชาติ โดยทำงานร่วมกับภาคีเครือข่ายกว่า 20 หน่วยงาน รวมถึงกระทรวงสาธารณสุขที่เป็นเจ้าภาพหลัก สสส.ได้เชื่อมโยงและขยายภาคียุทธศาสตร์ต่างๆ หนุนเสริม และผลักดันการออกมาตรการป้องกันและควบคุมต่างๆ เพื่อปกป้องสุขภาพคนไทยจากภัยของบุหรี่ ขณะนี้ถึงเวลาที่คนไทยควรหันหลังให้บุหรี่ได้แล้ว โดยข้อมูลจากศูนย์วิจัยและจัดการความรู้เพื่อการควบคุมยาสูบ (ศจย.) ปี 2560 พบว่าคนไทยเสียชีวิตเพราะบุหรี่ถึง 72,656 คน โดยผู้เสียชีวิตแต่ละคนเสียชีวิตเร็วขึ้น 18 ปี โดยเฉลี่ยต้องทุพพลภาพก่อนเสียชีวิต 3 ปี ขณะที่จากการวิเคราะห์ข้อมูลค่ารักษาพยาบาลของผู้ป่วยจากกองทุนหลักประกันสุขภาพ ประกันสังคม และสวัสดิการข้าราชการ ในปี 2560 พบว่าบุหรี่เป็นสาเหตุให้คนไทยเข้ารับการรักษาตัวในโรงพยาบาลถึง 580,794 ครั้งต่อปี
             

“การสูบบุหรี่ยังส่งผลเสียทางเศรษฐกิจมหาศาล ข้อมูลจากสำนักงานสถิติแห่งชาติ ปี 2560 ไทยสูญเสียทางเศรษฐกิจถึงปีละ 87,250 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 0.56 ของ GDP และคิดเป็นร้อยละ 15 ของค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพของประเทศ แบ่งเป็นต้นทุนจากการเสียชีวิตก่อนวัยอันควร 77,173 ล้านบาท ต้นทุนค่ารักษาพยาบาลจากโรคที่เกิดจากการสูบบุหรี่ 8,891 ล้านบาท คนที่ป่วยจาก NCDs โรคที่ไม่ติดต่อ เพราะการสูบบุหรี่ก็มีเป็นจำนวนมาก” ดร.นพ.ไพโรจน์กล่าว
 

รศ.ดร.จินตนา ยูนิพันธุ์ ผู้อำนวยการศูนย์บริการเลิกบุหรี่ทางโทรศัพท์แห่งชาติ (ศบช.) หรือสายเลิกบุหรี่ 1600 กล่าวว่า การเลิกบุหรี่ได้นั้นต้องเลิกที่ใจ สายเลิกบุหรี่ 1600 ทำงานร่วมกับภาคีเครือข่ายให้เลิกบุหรี่มาแล้วกว่า 10 ปี การเลิกบุหรี่ด้วยยาและไม่ใช้ยา แต่ทั้งหมดจะต้องเลิกบุหรี่ด้วยใจ ไม่มีตัวช่วยอื่นๆ ต้องใช้ใจล้วนๆ เพราะใจอ่อนจึงได้ติดบุหรี่ คนที่สูบบุหรี่เมื่อคิดเลิกง่าย แต่ก็กลับมาติดบุหรี่อีก ดังนั้นการเลิกบุหรี่เรื่องของใจเป็นสิ่งสำคัญที่สุด โครงการนี้กำหนดดีเดย์ในวันที่ 1 ก.ค.เป็นต้นไป

ในสถานการณ์โรคระบาดโควิด-19 มีความจำเป็นต้องหยุดและเลิกสูบบุหรี่ เนื่องจากติดบุหรี่ ติดโควิด เสี่ยงตายสูง สายเลิกบุหรี่ 1600 จึงเตรียมพร้อมทั้งจำนวนบุคลากร คู่มือ และเทคโนโลยีที่จะช่วยให้

อสม.สามารถช่วยให้ผู้สูบได้รับการบำบัดเลิกบุหรี่อย่างมีประสิทธิภาพ เพราะการเลิกบุหรี่นั้นต้องเริ่มที่ใจ จากประสบการณ์การทำงานกว่า 10 ปี พบว่าการเลิกบุหรี่ด้วยตัวเองโดยไม่ได้รับการช่วยเหลือใดๆ โอกาสเลิกได้สำเร็จเพียงแค่ร้อยละ 5 แต่ถ้าเลิกกับสายด่วนเลิกบุหรี่ 1600 สามารถช่วยให้เลิกบุหรี่สำเร็จต่อเนื่องไม่น้อยกว่าร้อยละ 32 เพราะนวัตกรรมบริการให้คำปรึกษา ชุดข้อความสร้างเสริมกำลังใจ องค์ความรู้ในการเลิกบุหรี่ใหม่ๆ รวมถึงระบบการส่งต่อผู้อยากเลิกบุหรี่ และการทำงานแบบ Real time ที่กลายเป็นต้นแบบให้กับสายด่วนเลิกบุหรี่ในหลายประเทศ ซึ่งในเวทีวิชาการนานาชาติยืนยันตรงกันว่า การให้บริการเลิกบุหรี่จะประสบความสำเร็จหากสามารถทำงานร่วมกับภาคีในระดับชุมชน โดยบุคลากรสุขภาพและผู้นำชุมชนต้องมีส่วนร่วมในการช่วยให้คนเลิกบุหรี่ ซึ่งการทำงานร่วมกับภาคีระดับปฐมภูมิเป็นกลวิธีสำคัญหนึ่งในแผนยุทธศาสตร์การควบคุมยาสูบแห่งชาติ ฉบับที่ 2

“การหักดิบในการเลิกบุหรี่เป็นเรื่องสำคัญ สายด่วนเลิกบุหรี่ 1600 จะติดตามผลจำนวน 6 ครั้ง เพราะการเลิกบุหรี่ด้วยตัวเองทำสำเร็จได้เพียง 5% จะเกิดความอยากบุหรี่และนิโคตินอีก ผู้ให้คำปรึกษาจะแนะแนววิธีการอย่างไรให้เลิกบุหรี่ได้อย่างเด็ดขาด สายด่วนเลิกบุหรี่ 1600 มีถึง 42 คู่สายพร้อมที่จะให้คำปรึกษา ในช่วงที่มีคนโทรศัพท์เข้ามาปรึกษาเป็นจำนวนมากก็จะจัดให้บริการเพิ่มขึ้น ยิ่ง อสม.มีบทบาท ได้ใจจากคนในชุมชนด้วยคู่มือกระบวนการต่างๆ จะช่วยให้คนที่อยากเลิกบุหรี่ทำได้สำเร็จยิ่งขึ้น”

เป็นที่สังเกตว่าในช่วงที่โควิดระบาดมีคนอยากเลิกบุหรี่เพราะกลัวติดโควิดสูงกว่าอยากเลิกบุหรี่เพื่อครอบครัว แต่เมื่อซักถามในช่วงก่อนหน้ามีโควิดเหตุผลที่อยากเลิกบุหรี่เพื่อครอบครัวมากที่สุด ดังนั้นจึงเป็นจังหวะที่ดีในสถานการณ์โควิดควรจะมีกิจกรรมที่เชิญชวนให้คนเลิกสูบบุหรี่