แผนฟื้นฟูการบินไทยจะออกมาในรูปใดเป็นเรื่องที่ผู้คนสนใจกันทั่ว เพราะจะเป็นการตัดสินว่าสายการบินแห่งชาติแห่งนี้จะพ้นวิกฤติได้ด้วยวิธีใด

      วันก่อนผมมีโอกาสได้คุยกับคุณชาญศิลป์ ตรีนุชกร อดีตซีอีโอของ ปตท. กรรมการคนใหม่และประธานคณะกรรมการร่างแฟนฟื้นฟูการบินไทย จึงสอบถามแนวทางของแผนนี้

      ต่อมาอีกไม่กี่วันบอร์ดการบินไทยก็แต่งตั้งให้คุณชาญศิลป์เป็นรักษาการ DD

      บางตอนของบทสนทนานี้น่าจะได้เห็นภาพกว้างๆ ก่อนลงรายละเอียด

      ถาม: คุณชาญศิลป์ทราบมาก่อนเกษียณจาก ปตท.ไหมว่าจะต้องมารับงานใหม่ที่การบินไทย?

      ตอบ: ไม่รู้ตัวมาก่อนเลยครับ ไม่ได้คาดมาก่อนเลยครับ ไม่ได้ตั้งตัวเลยครับ ตอนนี้ชีวิตยังวุ่นวายในชีวิตอยู่เลยครับ

      ถาม: ใครเป็นคนชวนมาเป็นกรรมการการบินไทยครับ?

      ตอบ: ผบ.ทอ.ท่านเป็นคนเชิญ ท่านคงเห็นว่าผมเคยบริหารองค์กรขนาดใหญ่ และเป็นคนรู้จักกันมาก่อนเพราะท่านเคยอยู่ที่โคราช ผมเป็นคนดูแลเรื่องน้ำมัน รู้จักกันมานาน...ผมเคยเป็นศิษย์เก่าวิทยาลัยกองทัพอากาศ รู้จักกับหลายท่านที่กองทัพอากาศ ผมดูแลเรื่องน้ำมันเครื่องบิน ผมสนิทกับการบินไทยมาก่อนเพราะต้องไปประมูลขายน้ำมันให้การบินไทย ตอนนั้น 30 กว่าปีก่อน ปตท.ยังเล็กมาก  ไม่มีใครรู้จักในโลก ผมถือว่าการบินไทยมีบุญคุณกับผม และการบินไทยมีจุดแข็งในหลายๆ ด้าน

      ถาม: ตอนที่ทาบทามเขาบอกว่าให้มาเป็นกรรมการเฉยๆ หรือต้องเป็นกรรมการผู้จัดการด้วย?

      ตอบ: เรื่องตำแหน่งกรรมการผู้จัดการผมได้ปฏิเสธไป จริงๆ แล้วอยากจะพักก่อนสักนิดหลังเกษียณจาก ปตท. (เมื่อวันที่ 12 พฤษภาคม) แต่เผอิญเวลาบังคับพอดี ช่วงเวลานี้เป็นช่วงเวลาสำคัญเพราะกำลังขอเข้าแผนฟื้นฟู แต่สุดท้ายแล้วจะสำเร็จหรือไม่ก็อยู่ที่เจ้าหนี้, ศาล, พนักงาน และผู้ถือหุ้น  และอยู่ที่สิ่งแวดล้อมข้างนอกด้วยว่าจะเปิดให้บินเมื่อไหร่อย่างไร

      ถาม: จะรับตำแหน่ง DD ด้วยหรือเปล่า?

      ตอบ: ยังครับ ขึ้นอยู่กับกรรมการ ตอนนี้เป็นประธานกรรมการร่างแผนฟื้นฟู

      ถาม: มีแนวทางฟื้นฟูอย่างไรบ้าง?

      ตอบ: ผมไม่ได้ทำคนเดียว มีคณะกรรมการแผนฟื้นฟู แผนยังไม่ลงตัว กำลังดำเนินการอยู่ มีการทำ Bottom Up และ Top Down ต่างๆ...แผนนี้ต้องไปยื่นกับศาล ให้ศาลท่านพิจารณา ให้เจ้าหนี้เห็นชอบ

      ถาม: ยอดขาย ปตท.กับการบินไทยต่างกันเยอะนะครับ?

      ตอบ: การบินไทยประมาณ 180,000-190,000 ล้าน ของ ปตท. 2.2-2.3 ล้านล้าน แต่มาร์จินของ  ปตท.เพียง 3-5% การบินไทยการแข่งขันสูง ในประเทศก็เจอพวกโลว์คอสต์ ต่างประเทศก็เจอพวกสายการบินจากตะวันออกกลาง เขามีเครื่องบินใหม่ ต้นทุนน้ำมันถูก สายการบินเวียดนามกับจีนก็แข่งกับเรา การบินไทยถูกแซนด์วิชอยู่ตรงกลาง เราต้องปรับตัวระดับหนึ่ง

      ถาม: อะไรยากที่สุดในการเขียนแผนฟื้นฟู?

      ตอบ: ผมว่ามีอะไรที่สามารถปรับปรุงได้ การจะปรับปรุงได้กรรมการกับพนักงานและผู้บริหารต้องร่วมมือร่วมใจกัน เรามีพลังอยู่ วันนี้ต้องเอาพลังนั้นขึ้นมาและดูทิศทางที่ถูกต้อง บางครั้งต้องยอมรับว่าอาจต้องรักษาชีวิตไว้ ต้องตัดบางอย่างออกไปบ้าง ไม่ต่างอะไรกับตอนที่ ปตท.ในปี 1997 ตอนนั้นเราต้องยอมขายหุ้นออกไปบ้าง ยอมหาพาร์ตเนอร์เข้ามาบ้าง ยอม write-off ออกไปบ้าง ขอ hair-cut กับเจ้าหนี้

      ช่วงนี้จะเป็นช่วงที่ลำบากมาก ไม่ต่างจาก IRPC ของเดิมที่เคยเป็น TPI เดิม ที่สำคัญที่สุดคือผู้บริหารและพนักงานต้องเข้าใจและรับการเปลี่ยนแปลงได้ และต้องเอาชีวิตรอดให้ได้ก่อน

      ถาม: ถ้าต้องลดขนาดองค์กรลง ต้องทำอะไรบ้าง?

      ตอบ: ต้องดูกลยุทธ์ ทิศทางข้างหน้าก่อน พนักงานทุกระดับน่ารักมากครับ ระดับล่างเราจะไม่แตะเลยหรือแตะน้อยมาก จะไม่มีการเอาพนักงานออก DD และกรรมการก็เสียสละ บอร์ดทั้งหมดทำงานโดยไม่รับค่าเบี้ยประชุม ไม่มีค่าตอบแทนใดๆ ทั้งสิ้น

      พอบอร์ดทำอย่างนี้ ผู้บริหารระดับสูงก็ยอมลดเงินเดือนตัวเอง 40-50%

      ผมคิดว่าคนการบินไทยยังมีคุณภาพ เพียงแต่ต้อง upskill และ reskill เพื่อทำให้มีคุณค่าและผลกำไร และออกแบบรูปแบบธุรกิจใหม่ อาจต้องมีพาร์ตเนอร์มืออาชีพเข้ามาช่วยในบางเรื่อง กำลังดูเรื่องเหล่านี้อยู่ครับ

      ถาม: ดูจากบรรยากาศทั่วโลก กว่าอุตสาหกรรมการบินจะกลับไปเหมือนเดิมคงอีกหลายปีใช่ไหมครับ?

      ตอบ: ใช่ครับ ธุรกิจการบินต้องลงทุนมากและเปราะบาง การแข่งขันสูง และยังมีปัจจัย digital เข้ามาเกี่ยวข้องด้วย ถ้าสายการบินไม่ปรับตัวหรือปรับตัวไม่ได้กับการใช้ดิจิทัลหรือปรับแผนการลงทุนก็คงยาก เราจึงต้องตัดใจในบางเรื่อง

      ผมจึงบอกว่าบางทีเราอาจจะต้องรักษาชีวิตก่อน อาจจะต้องยอมเสียแขนเสียขาบ้าง หรือมีคนยอมมาช่วยอะไรบางอย่าง แต่วันนี้บังเอิญธุรกิจหลายอย่างก็แย่ด้วยเหมือนกัน พนักงานและฝ่ายบริหารต้องร่วมมือกันลดค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็นลงให้หมด แสดงให้เจ้าหน้าที่ได้เห็นว่าเราจริงใจจริงจัง

      ตราบใดที่ฟ้ายังมีสีฟ้าอยู่ การบินไทยก็ยังต้องอยู่บนฟ้า!