สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงประกอบพระราชกรณียกิจในด้านต่างๆ มาอย่างต่อเนื่อง นับตั้งแต่ ด้านการศึกษา ไปจนถึงการพัฒนาสังคม ทรงพระราชทานพระราชดำริให้มีโครงการในพระราชดำริส่วนพระองค์หลายหลากโครงการ โดยเฉพาะงานด้านการพัฒนา นับเป็นงานหลักที่พระองค์ทรงงานควบคู่กับงานวิชาการ พระองค์ทรงเรียนรู้งานทางด้านพัฒนาจากการตามเสด็จพระราชดำเนินพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ไปทรงเยี่ยมราษฎรในถิ่นทุรกันดารต่างๆ ทั่วประเทศ

จากที่พระองค์ได้เสด็จ ฯ ไปยังสถานที่ต่างๆ มากมาย ทรงนำความรู้ที่ได้จากการลงพื้นที่จริงมาใช้ในงานด้านการพัฒนาสังคม เพื่อนำไปสู่โครงการตามพระราชดำริส่วนพระองค์มากมาย โดยโครงการตามพระราชดำริในระยะเริ่มแรกนั้น เป็นงานเกี่ยวกับเด็กนักเรียนในพื้นที่ทุรกันดารที่มีปัญหาขาดสารอาหาร ทรงพระราชทานแนวพระราชดำริให้ส่งเสริมเด็กนักเรียนปลูกพืช เลี้ยงสัตว์ แล้วนำมาประกอบเป็นอาหารกลางวันรับประทาน

นับตั้งแต่ พ.ศ.2523 โครงการเกษตรเพื่ออาหารกลางวันนี้ ได้เริ่มขึ้นที่โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนในจังหวัดราชบุรี กาญจนบุรี และประจวบคีรีขันธ์ ปัจจุบันได้ขยายออกไปยัง 44 จังหวัดในพื้นที่ทุรกันดารทั่วประเทศ ทรงมีพระราชดำริให้สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ( สำนักงาน กปร. ) หน่วยงานภาครัฐที่สนองเบื้องพระยุคลบาทในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ร่วมกับกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จัดหาแหล่งน้ำให้กับโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนอย่างเพียงพอตลอดทั้งปี เพื่อเป็นแหล่งน้ำสะอาดสำหรับอุปโภคบริโภค และทำการเกษตรในโครงการเกษตรอาหารกลางวันของเด็กนักเรียน โดยพระองค์ทรงตั้งพระทัยให้ประชาชนทุกระดับชั้นได้บริโภคอาหารที่มีดีมีคุณภาพและได้รับการศึกษาอย่างเท่าเทียมกัน ซึ่งถือเป็นสิทธิประโยชน์ขั้นพื้นฐานที่ประชาชนควรได้รับจากรัฐ เนื่องจากการศึกษาเป็นปัจจัยหลักในการสร้างและพัฒนาความรู้ ความคิด ตลอดจนความประพฤติและคุณงามความดีของบุคคลต่อสังคม

ซึ่งโครงการนี้นอกจากจะแก้ปัญหาการขาดแคลนอาหารกลางวันแล้วยังช่วยให้นักเรียนมีความรู้ทางด้านโภชนาการและการเกษตรที่สามารถนำความรู้ไปต่อยอดดำเนินการในครอบครัวต่อไปได้เป็นอย่างดี พระองค์ทรงดำเนินตามรอยเบื้องพระยุคลบาทพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในการทรงงานอย่างใกล้ชิด ภาพที่ประทับไว้ในหัวใจของคนไทย คือ พระองค์โดยเสด็จพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรในทุกแห่งหน ทุกพระราชกรณียกิจที่ทรงปฏิบัติ ทุกพระราชดำริที่พระราชทาน แนวทางทุกโครงการที่พระราชทาน ล้วนมีความกินดีอยู่ดี ความสุข และความร่มเย็นของอาณาประชาราษฎร์เป็นที่ตั้งในยามเกิดภัยพิบัติพระองค์ทรงไม่ทอดทิ้งราษฎร ยามน้ำท่วมพระองค์เสด็จเยี่ยมราษฎรถึงแหล่งพิบัติภัย และในยามเกิดโรคระบาดอย่างรุนแรงกระจายแผ่ไปทั่วโลกของ Covid – 19 ในฐานะองค์นายกกิตติมศักดิ์และองค์ประธานมูลนิธิชัยพัฒนา พระองค์ทรงพระราชทานพระราชานุญาตให้จังหวัดนครนายก ใช้ศูนย์ฝึกอบรมสุดาเดือนเพ็ญและที่พัก ของมูลนิธิชัยพัฒนา จังหวัดนครนายก เป็นสถานที่ฟื้นฟูผู้ป่วย Covid - 19 ที่รักษาหายแล้ว ก่อนจะเดินทางกลับบ้านต่อไปอีกด้วย

พระองค์ทรงเหน็ดเหนื่อยเพื่อประโยชน์สุขของผู้อื่น ทรงถือว่าความทุกข์ของราษฎรเป็นของพระองค์เอง ทรงยึดถือการบำบัดความเดือดร้อนตลอดเวลา นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอย่างหาที่สุดมิได้ในความห่วงใยต่อปวงชนชาวไทยตลอดมาจวบจนปัจจุบันของพระองค์