7ก.พ.63-วินทร์ เลียววาริณ ศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊กว่า

ทุกครั้งที่พูดเรื่อง - ตามคำร้องของเพลงของ จอห์น เลนนอน “Imagine there’s no countries...” จะได้ยินวลี "พวกโลกสวย!"

เพราะเราเคยชินกับการมีประเทศ ประเทศใครประเทศมัน ไม่เกี่ยวกัน

แต่ “no countries” ไม่ได้หมายความว่าเราต้องรวมประเทศกันโดยด่วน

มันเพียงชวนให้เราคิดกว้างกว่าสิ่งที่เราเคยชิน

สมัยผมยังเป็นวัยรุ่น เคยสงสัยว่าทำไม แกรนด์ แคนยอน เป็นของอเมริกา, ภูเขาไฟฟูจิเป็นของญี่ปุ่น, ภูผางามแห่งกุ้ยหลินเป็นของจีน, ป่าอะเมซอนส่วนใหญ่เป็นของบราซิล, เกรท แบร์รีเออร์ รีฟ เป็นของออสเตรเลีย, ป่าห้วยขาแข้งเป็นของไทย, น้ำมันใต้ดินเป็นของประเทศต่าง ๆ ในตะวันออกกลาง ฯลฯ

หากเราจะไปเยี่ยมชม แกรนด์ แคนยอน ก็ต้องไปเข้าคิวขอวีซ่าที่สถานทูตอเมริกา เพราะอเมริกามีสิทธิ์ขาดเป็นเจ้าของมัน เช่นเดียวกัน หากอยากไปชื่นชมภูเขาไฟฟูจิ ก็ต้องไปขออนุญาตประเทศญี่ปุ่น อยากล่องป่าอะเมซอน ก็ต้องไปขออนุญาตบราซิล ฯลฯ

ผมเคยถามตัวเองเล่นๆ ว่า ทำไมโลกเราต้องมีชาติและประเทศ ชีวิตมนุษย์คงง่ายกว่าเดิมมาก ๆ หากเราทุกคนสามารถเดินทางไปไหนมาไหนได้โดยไม่ต้องมีหนังสือเดินทาง ไม่ต้องขอวีซ่า ไม่ต้องผ่านด่านตรวจคนเข้าเมืองและสารพัดด่านอื่น ๆ ไม่ต้องแลกเปลี่ยนเงินตรา และกติกาอีกหลายข้อ โลกจะประหยัดทรัพยากรมหาศาลเพียงใด

แน่ละ มันไม่ใช่เรื่องที่เปลี่ยนได้ง่ายๆ และอาจไม่ใช่เรื่องที่ต้องเปลี่ยน แม้ว่ามันเป็นไปได้

คนที่ไม่เชื่อว่าเป็นไปได้อาจลองมองอดีตและจินตนาการอนาคตเพื่อเห็นภาพชัดขึ้น

ในอดีตกาล สงขลา เชียงใหม่ นครศรีธรรมราช ฯลฯ ล้วนยิ่งใหญ่ในระดับ 'ประเทศ' วันหนึ่งทั้งหมดก็หายไป

ในอนาคตกาล เมื่อเราไปตั้งรกรากในดาวเคราะห์ดวงอื่นหลายสิบหลายร้อยดวง ก็ไม่มีประโยชน์ที่จะแบ่งโลกเป็น 100-200 ประเทศ ในสเกลของดาราจักร สหรัฐฯ จีน ไทย ก็อาจเป็นแค่ 'ตำบล' หรือ 'หมู่บ้าน'

ไอแซค อสิมอฟ นักเขียนผู้ก้าวล้ำเกินกาลมองเส้นพรมแดนเป็นแค่เรื่องชั่วคราว เช่นที่ไอน์สไตน์มองลัทธิคลั่งชาติเป็นโรคร้ายของมนุษยชาติ

เปล่า พวกเขาไม่ได้ห้ามให้เรารักชาติ ไม่ได้ห้ามป้องกันประเทศ เพียงแต่ให้ระวังอย่าก้าวจากความรักชาติเป็นความคลั่งชาติ หรือคิดว่าชาติของตนยิ่งใหญ่กว่าชาติอื่น

ไอแซค อสิมอฟ เขียนในหนังสือ I, Asimov : A Memoir ว่า “โลกไม่สมควรถูกหั่นแบ่งย่อยออกเป็นร้อย ๆ ชิ้น แต่ละชิ้นมีกลุ่มคนอยู่อาศัยโดยกำหนดขอบเขตของพวกเขาเอง และถือว่าสวัสดิการและความมั่นคงแห่งชาติของพวกเขาเองอยู่เหนือข้อพิจารณาอื่น ๆ...

“ผมขอไปด้วยกับความหลากหลายทางวัฒนธรรม และยินดีที่เห็นแต่ละกลุ่มมองเห็นคุณค่าของมรดกทางวัฒนธรรมของพวกเขา ยกตัวอย่างเช่น ผมเป็นพวกรักนิวยอร์ก ถ้าผมต้องไปอาศัยอยู่ใน ลอส แองเจลิส ผมก็รักที่จะขลุกกับชาวนิวยอร์กด้วยกัน และร้องเพลง Give My Regards to Broadway อะไรทำนองนี้ อย่างไรก็ตาม มันก็ควรที่จะดำรงความมีวัฒนธรรมและมีเมตตาต่อกัน ผมจะต่อต้านหากมันหมายถึงว่าแต่ละกลุ่มเหยียดหยามและกระสันจะทำลายล้างกลุ่มอื่น ผมต่อต้านการที่แต่ละกลุ่มติดอาวุธตนเองเพื่อบังคับใช้ศักดิ์ศรีและอคติของกลุ่มตน...

“โลกกำลังเผชิญหน้ากับปัญหาสิ่งแวดล้อมซึ่งคุกคามอารยธรรมและจุดจบของดาวเคราะห์ในสถานะของโลกที่อยู่อาศัยได้ มนุษยชาติมิอาจละลายเงินทองและสภาพจิตใจไปกับการทะเลาะเบาะแว้งที่ไร้สาระและไม่จบสิ้นภายในกลุ่มและระหว่างกลุ่มทั้งหมด มันควรมีสำนึกของโลกาภิวัตน์ซึ่งทำให้โลกรวมตัวกันแก้ปัญหาที่แท้จริงซึ่งกระทบต่อทุกกลุ่มเหมือน ๆ กัน เรื่องนี้ทำได้จริงหรือเปล่า? คำถามนี้ก็เหมือนกับประโยค : มนุษยชาติจะอยู่รอดได้หรือเปล่า?...

“ผมไม่ใช่ชาวไซออนนิสต์ เพราะผมไม่เชื่อในเรื่องชาติ และเพราะลัทธิไซออนนิสม์เพียงแต่ต้องการจัดตั้งประเทศขึ้นมาอีกหนึ่งประเทศเพื่อให้โลกยุ่งยาก ก่อตั้งประเทศขึ้นมาอีกหนึ่งเพื่อจะมี ‘สิทธิ’ และ ‘ความต้องการ’ และ ‘ความมั่นคงของชาติ’ และเพื่อทำให้รู้สึกว่ามันต้องปกป้องตนเองจากประเทศเพื่อนบ้าน...

“มันไม่มีชาติหรอก มีแต่มนุษยชาติ และหากเราไม่ทำความเข้าใจโดยเร็ว โลกจะไม่มีชาติ เพราะไม่เหลือมนุษยชาติ”

เราคนไทยก็ยังสมควรรักชาติไทย รักวัฒนธรรมไทย เข้าใจที่มาของเรา รู้เรื่องรากเหง้าของเรา ไม่มีชาติใดในโลกกำเนิดขึ้นมาโดยไม่มีรากผสมของชาติอื่น มันไม่มีชาติใดเหนือกว่าชาติใด แต่ละมุมของโลกก็มีจุดเด่นจุดด้อยของมัน

เมื่อเข้าใจก็จะก้าวพ้นจากความชังชาติและความคลั่งชาติ เราในฐานะคนไทยก็อยู่อย่างไทย แต่ไม่ต้องคลั่งชาติของเรา ไม่ต้องคลั่งชาติอื่น

และวันหนึ่งหากโลกจะเปลี่ยนเป็นไร้ประเทศ ก็ไม่ตกใจหรือแปลกใจ เพราะเส้นเขตแดนเป็นเรื่องชั่วคราว มนุษย์ทุกคนมาจากจุดเริ่มต้นเดียวกัน โน่น!… ที่แอฟริกาโน่น

.