แผ่นศิลาจารึกแผนนวดที่วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม หลักฐานที่สมบูรณ์ที่สุด

    ด้วยเอกลักษณ์ และเคล็ดวิชาที่ไม่เหมือนแห่งไหนในโลก ทำให้ผู้คนทั่วโลกหลากหลายเชื้อชาติ ต่างพากันมาเรียนรู้"นวดไทย มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของไทย  และยิ่ง"ยูเนสโก"ได้ประกาศให้”นวดไทย” NUAD THAI  ขึ้นทะเบียนเป็ฯมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมวลมนุษยชาติ  The Intangible Cultural Heritage (ICH) ประจำปี2562  เมื่อวันที่12 ธันวาคม 2562  ณ กรุงโบโกตา สาธารณรัฐโคลอมเบีย เชื่อว่าจะยิ่งทำให้"นวดไทย "มีชื่อเสียง และมีคนอีกมากมายอยากเรียนรู้มากยิ่งขึ้น 

    "นวดไทย"ถือว่าเป็นศาสตร์การแพทย์แผนโบราณที่มีอายุมากกว่า 2,000 ปี  เป็นคัมภีร์ที่ยิ่งใหญ่และมหัศจรรย์ช่วยบำบัดความเจ็บป่วย    ปัจจุบันมีหมอนวดแผนไทยที่ผ่านการรับรองกว่าครึ่งล้านคน ที่ประกอบอาชีพนี้ นอกจากจะสร้างงานสร้างรายได้ทำเงินเข้าประเทศจำนวนมหาศาลแล้ว        วิชานวดแผนไทยยังแผ่ขยายไปทั่วโลก มีต่างชาติมาสมัครเรียนนวดแผนไทยในที่ต่างๆ มากมาย โดยเฉพาะที่วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามหรือวัดโพธิ์ ซึ่งถือว่าเป็นที่รวมศูนย์ต้นตำรับนวดแผนไทย มีผู้สำเร็จวิชาจากวัดโพธิ์แล้วมากกว่า 2 แสนคน จาก145 ประเทศทั่วโลก  ขณะที่ อาชีพหมอนวดไทยในต่างแดน ได้ทำงานตามสปาหรูและร้านนวดเพื่อสุขภาพเช่น นิวยอร์ก ลอนดอน และฮ่องกง 

รูปฤาษีดัดตนบอกวิธีแก้โรคของแต่ละท่า

    ศาสตร์และศิลป์การนวด ที่มีเอกลักษณ์ เน้นการกดจุด นวด ดัด ดึง ใช้ความร้อน-ความเย็น และใช้ตัวยาสมุนไพรทาถูนวดอบประคบ ตามจุดต่างๆ บนร่างกายตามทฤษฎีเส้นช่วยให้เลือดลมติดขัดในเส้นกลับมาเป็นปกติ 

    ความเป็นมานวดไทย  แม้มีหลักฐานไม่มากนัก แต่พบภาพแกะสลักบนทับหลังของประสาทสระกำแพงใหญ่ จ.ศรีสะเกษ  เป็นรูปพระนารายณ์บรรทมสินธุ์โดยมีพระชายาถวายการนวด และภาพสลักหินนารายณ์บรรทมสินธุ์ข้างลำธารบ้านแข้ด่อน จ.อุบลราชธานี 

    ในสมัยอยุธยา มีการบันทึกเกี่ยวกับ นวดไทย ว่าในรัชสมัยพระบรมไตรโลกนาถ มีกรมแพทยา โรงพระโอสถ กรมหมอตา กรมหมอนวด  เฉพาะกรมหมดนวด มีเจ้ากรม  ปลัดกรม แล้วยังมีขุนในกรม  และสืบเนื่องมายุคสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช(พ.ศ. 2199-2231)  ในสมัยนั้น มีการรวบรวมตำรับยาส่วนใหญ่เป็นยาที่หมอหลวงใช้ถวายการรักษาและได้ผลดี จัดพิมพ์และให้ชื่อว่า“ตำราพระโอสถพระนารายณ์”  มีตำรับยาที่ใช้กับการนวดหลานขนานทั้งพระอังคบพระเส้น ยาทาพระเส้นแก้เมื่อย และในเชิงโครงสร้าง มีการจัดตั้งกรมหมอนวด จนถึงยุคกรุงรัตนโกสินทร์ 

ฤาษีดัดตนที่วัดโพธิ์ แสดงถึงตำรับนวดโบราณ
    และที่ไม่กล่าวถึงไม่ได้ สมัยรัชกาลที่3 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงปฏิสังขรณ์วัดโพธิ์ มีพระราชประสงค์พิเศษให้เป็นเแหล่งเล่าเรียนวิชาความรู้ของพสกนิกร  ทรงโปรดฯให้รวบรวมตำราต่างๆ แล้วจารึกบนแผ่นศิลาประดับไว้ในวัด โดยเฉพาะการแพทย์มี 5 หมวดใหญ่ วิชาฤาษีดัดตน เวชศาสตร์ เภสัชศาสตร์และแผนนวด เฉพาะแผนนวดมี60 ภาพ  นับเป็นหลักฐานนวดไทยที่สมบูรณ์ที่สุด  ดึงดูดให้คนข้ามน้ำข้ามทะเลมาเยี่ยมชม 

    ทุกวันนี้องค์ความรู้ได้แตกหน่อต่อยอดองค์ความรู้แห่งศาสตร์แขนงนี้หลากหลายพัฒนาเข้าสู่ระบบบริการสุขภาพของไทย ตั้งแต่การนวดพื้นบ้านในชุมชน การนวดเพื่อส่งเสริมสุขภาพในสถานประกอบการ  รวมถึงนวดเพื่อบำบัดรักษาในสถานพยาบาลต่างๆ ทุกจังหวัด 

    นายอิทธิพล คุณปลื้ม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรมกล่าวว่าก่อนยูเนสโกประกาศรับรองนวดไทยนั้นกระทรวงวัฒนธรรมโดยกรมส่งเสริมวัฒนธรรม(สวธ.) ได้ขึ้นทะเบียนนวดไทยเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม  ในสาขาความรู้เกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาลประเภทการแพทย์แผนไทยและการแพทย์พื้นบ้านแล้วก่อนจัดทำข้อมูลเสนอยูเนสโกในที่สุดนวดไทยได้ขึ้นมรดกวัฒนธรรมฯโลกด้วยมีคุณสมบัติตรงตามหลักเกณฑ์การพิจารณาของยูเนสโกประกอบด้วยนวดไทยสอดคล้องกับลักษณะของมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมตามที่นิยามไว้ในมาตรา2 ของอนุสัญญาฯจัดอยู่ในสาขาความรู้และการปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาลเป็นภูมิปัญญาที่มีพัฒนาการเริ่มในระดับครอบครัวและชุมชนเกษตรกรรมและพัฒนาต่อเนื่องมาจนเป็นศาสตร์ในการดูแลสุขภาพที่ใช้มือหรือส่วนต่างๆของร่างกายในการปรับพลังและโครงสร้างของร่างกายโดยไม่ใช้ยาเพื่อบำบัดความเจ็บป่วยที่เกิดจากลมในเส้นติดขัดและทำให้ธาตุทั้ง4 ในร่างกายเป็นปกติ 

    “ การขึ้นทะเบียนนวดไทยจะเป็นประโยชน์และส่งเสริมให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้แสดงถึงความหลากหลายทางวัฒนธรรมอย่างกว้างขวางทั่วโลกและสะท้อนถึงความสามารถในการสร้างสรรค์ของมนุษย์จะกระตุ้นให้นานาชาติ สนใจแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับหมอนวดของไทย คนในชาติร่วมกันปกป้องภูมิปัญญาการนวดไทยไม่ให้ถูกนำไปใช้ในทางเสื่อมเสีย"นายอิทธิพลกล่าว

    ในฐานะที่เป็นโรงเรียนแพทย์แผนโบราณ วัดพระเชตุพนฯหรือวัดโพธ์ ได้เป็นหนึ่งในสถานที่สำคัญสืบทอดเคล็ดวิชานวดไทย นายปรีดา ตั้งตรงจิตร ผู้อำนวยการโรงเรียนแพทย์แผนโบราณวัดพระเชตุพนฯ กล่าวว่าโรงเรียนก่อตั้งเมื่อ2498 ตามดำริของพระธรรมวโรดมเจ้าอาวาสวัดขณะนั้นต่อมาทรงเป็นสังฆราชองค์ที่17 เป็นโรงเรียนแพทย์แผนโบราณแห่งแรกที่ได้รับการรับรองจากกระทรวงศึกษาธิการ     ช่วงแรกเปิดสอนเวชกรรมไทยเภสัชกรรมไทยผดุงครรภ์ไทยยังไม่มีสอนนวดแผนโบราณ  จนกระทั่งในหลวงรัชกาลที่9 เสด็จวัดโพธิ์มีพระกระแสรับสั่งถามโรงเรียนไม่มีสอนนวดไทยหรือจึงสนองพระราชดำริ  เริ่มจัดการเรียนการสอนนวดไทยเมื่อปี2505 สืบทอดจนปัจจุบันนับเป็นพระมหากรุณาธิคุณทรงพระราชทานแนวทางไว้ทางโรงเรียนพยายามสืบทอดนวดแผนไทยตำรับวัดโพธิ์อย่างเต็มที่มีหลักสูตรนวดไทยนวดเท้า  กดจุดสะท้อนที่ฝ่าเท้านวดกดจุดแก้อาการตามจารึกนวดของวัดโพธิ์  นวดน้ำมันนวดผู้หญิงนวดทารกกระตุ้นพัฒนาการจนถึงหลักสูตรวิชาชีพนวดไทยเทียบเท่าหลักสูตรผู้ช่วยแพทย์แผนไทยของกระทรวงสาธารณสุข 

กด คลึง บีบ แก้การติดขัดเลือดและลมในเส้น

    “ การประกาศขึ้นทะเบียนมรดกโลกเป็นเรื่องที่น่ายินดีถือว่าการนวดไทยเป็นที่หนึ่งของโลกทำให้นวดไทยมีเกียรติมีคุณค่ามีศักดิ์ศรีเพราะที่ผ่านมาคนบางกลุ่มนำนวดไทยไปใช้ในทางที่ไม่เหมาะสมขณะที่ผู้ประกอบอาชีพนวดไทยอีกกลุ่มพยายามรักษาความรู้ภูมิปัญญาดั้งเดิมสร้างรายได้ให้ตนเองและชาติ“ นายปรีดากล่าวด้วยความปลื้มใจนวดไทยขึ้นทะเบียนมรดกโลก

     กาณชญา รอดทรัพย์ อาจารย์สอนนวดไทยโรงเรียนแพทย์แผนโบราณวัดพระเชตุพนฯ  กล่าวว่า ทำงานเป็นอาจารย์สอนนวดไทยมา20 ปีโดยมีปู่และพ่อเป็นหมอนวดแผนไทยทำงานที่วัดโพธิ์ตัดสินใจเข้ามาศึกษานวดไทยที่วัดโพธิ์  เดิมไม่รู้จักวิชานวดไทยมาก่อนจริงแล้วการรักษาแบบใช้มือนวดและยาสมุนไพรมีมาแต่โบราณเป็นภูมิปัญญารู้สึกดีใจทำให้มีอาชีพและได้ช่วยคนที่มีอาการเจ็บป่วยแก้เมื่อย  รวมถึงถ่ายทอดให้ลูกศิษย์เพื่อนำไปประกอบอาชีพแม้เป็นอาชีพที่เหนื่อยแต่สร้างรายได้ถ้ามีทุนประกอบธุรกิจก็ไปเปิดร้านถ้าไม่มีก็ไปนวดอิสระตามบ้าน 

    “ คนเรียนนวดไทยต้องมีมารยาทต้องศึกษาประวัติแพทย์แผนไทยรู้ข้อห้ามและข้อควรระวังในการนวดเป็นอาชีพที่ต้องช่างสังเกตใส่ใจมีจรรยาบรรยาบรรณเพราะต้องถูกตัวผู้นวดเป็นอาชีพที่ต้องหมั่นศึกษาความรู้เพิ่มเติมเวลานี้มีหลักสูตรนวดไทยที่ถูกต้องตามต้นฉบับความมหัศจรรย์ของนวดไทยแก้อาการแล้วหายต่างชาติประทับใจนวดไทยอะเมซิ่ง  จากแขนขาไม่มีแรงหรือแขนเหยียดไปข้างหลังไม่ได้มา10 ปีแก้อาการได้ยูเนสโกขึ้นทะเบียนนวดไทยแค่เรามีอาชีพนวดไทยก็ดีใจแสดงถึงการยอมรับระดับโลกเรียนจบหลักสูตรนวดไทยทำงานในสถานประกอบการได้ทั้งสปาคลีนิกร้านนวดแผนไทยรายได้มั่นคงคนต่างชาติเดินทางมาเรียนที่วัดโพธิ์ประเทศไทยเพื่อเป็นหลักประกอบอาชีพเพื่อสุขภาพได้    “กาณชญาอาจารย์สอนนวด  บอกด้วยรอยยิ้มพร้อมเชิญชวนมาใช้บริการนวดตำรับวัดโพธิ์เพื่อสุขภาพกัน 

การนวดประคบด้วยยาสมุนไพรที่สืบทอดมาแต่โบราณ