กลายเป็นความคุ้นชินของสังคมไทยที่สามารถพบเห็นการเล่นการพนันได้ทุกพื้นที่ ทุกเวลา ยิ่งในยุคเทคโนโลยีเพียงคลิกเดียวในมือถือ แท็ปเล็ต ก็สามารถเข้าถึงการเล่นพนันได้ทุกรูปแบบ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน มูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน มูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ และภาคีเครือข่าย จัดประชุมวิชาการศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน ปี 2562 “สังคมเท่าทัน การพนันไม่ล้ำเส้นเสี่ยง” เพื่อรายงานสถานการณ์การพนันในสังคมไทย ในปี 2562 พร้อมจัดเวทีอภิปรายหาทางแก้ไขปัญหา

จากการศึกษาสถานการณ์ พฤติกรรม และผลกระทบการพนันในประเทศไทย ประจำปี 2562 เก็บข้อมูลกับประชาชนทั่วไปที่มีอายุ 15 ปีขึ้นไปทั้ง 77 จังหวัด รวม 44,050 ตัวอย่าง พบว่า ปี 2562 คนไทยเล่นการพนันประมาณ 30.42 ล้านคน หรือ 57 % เทียบกับปี 2560 เพิ่มขึ้นประมาณ 1.49 ล้านคน ในจำนวนนี้เป็นนักพนันหน้าใหม่ 7 แสนกว่าคน โดยนักพนันส่วนใหญ่มีอายุอยู่ในช่วงวัยทำงาน แต่น่ากังวลใจที่เยาวชนอายุ 15-18 ปี เล่นการพนันประมาณ 7.33 แสนคน หรือคิดเป็น 20.9% ของประชากรวัยเดียวกัน ขณะที่เยาวชนอายุ 19-25 ปี เล่นการพนันประมาณ 3.05 ล้านคน หรือคิดเป็น 46.3 %ของกลุ่มเยาวชน และ กลุ่มผู้สูงวัยอายุ 60 ปีขึ้นไป เล่นพนันประมาณ 3.35 ล้านคน หรือคิดเป็น 42.2 % ของกลุ่มผู้สูงวัย สำหรับอายุเริ่มเล่นพนันครั้งแรกต่ำสุดอยู่ที่ 7 ขวบ เท่ากับการสำรวจหลายครั้งที่ผ่านมา

นอกจากนั้น เมื่อพิจารณาการพนันยอดนิยม 5 อันดับแรก ได้แก่ 1.สลากกินแบ่งรัฐบาล มีคนไทยเล่น 22.74 ล้านคนหรือ 42.7% มีวงเงินหมุนเวียน 150,486 ล้านบาท 2.หวยใต้ดิน คนไทยเล่น 17.73 ล้านคน หรือ 33.3% วงเงินหมุนเวียน 153,158 ล้านบาท โดย 73.6 % ของคนที่เล่นหวยใต้ดิน หรือประมาณ 13.05 ล้านคน เล่นพนัน สลากกินแบ่งฯ ควบคู่ไปด้วย 3.พนันทายผลฟุตบอล คนไทยเล่น 3.64 ล้านคน คิดเป็น 6.49 % วงเงินหมุนเวียน 160,542 ล้านบาท 4.พนันในบ่อน (ผสมสิบ เสือมังกร ไฮโล โปปั่น น้ำเต้าปูปลา บาคาร่า ป๊อกเด้ง ฯลฯ) คนไทยเล่น 4.98 ล้านคน หรือ9.35% วงเงินหมุนเวียน 122,566 ล้านบาท และ 5.พนันออนไลน์ คนไทยเล่น 826,925 คน คิดเป็น 1.55 % มีนักพนันออนไลน์หน้าใหม่ 91,979 คน วงเงินหมุนเวียน 20,152 ล้านบาท

ดร.สุปรีดา อดุลยานนท์ ผู้จัดการกองทุน สสส. กล่าวว่าสสส. ได้เริ่มให้มีกลุ่มแผนงานลดปัญหาจากการพนันมาประมาณ 9 ปี ตั้งแต่ปี 2553 โดยได้ทำงานกับทุกภาคส่วนในการจัดทำข้อมูลด้านวิชาการ ขับเคลื่อนข้อเสนอนโยบายสาธารณะ และมาตรการต่างๆ เพื่อลดปัญหาการพนัน รวมทั้งสร้างความตระหนักให้เกิดขึ้นในสังคม จัดระเบียบการพนัน เพราะการพนัน ไม่ได้แตกต่างอะไรกับบุหรี่ที่เล่นแล้วกระตุ้นสมอง และนำไปสู่การเสพติดได้ ยิ่งการพนันเมื่อเสพติดแล้วจะหยุดไม่ได้ มีแต่เพิ่มขึ้น ติดการพนันเป็นทั้งหนี้เป็นทั้งโรค เนื่องจากเกิดผลเสียทุกเรื่องทั้งการงาน การเรียน สุขภาพ เศรษฐกิจ ดังนั้น สสส.พยายามส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้เท่าทัน โดยเฉพาะในกลุ่มเด็กและเยาวชน กลุ่มเสี่ยงที่เข้าสู่การพนันมากขึ้น พวกเขาต้องมีภูมิคุ้มกัน และอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เข้าถึงการพนันได้ยาก

“ ต่อให้คนส่วนใหญ่ไม่เห็นด้วยกับหวยใต้ดิน คาสิโนถูกกฎหมาย หรือการพนันถูกกฎหมาย แต่ก็มีการพนันบางประเภทที่คนมองว่า ไม่ผิดกฎหมาย อีกทั้งคนสามารถเล่นการพนันออนไลน์ พนันทายผลฟุตบอล ทำให้คนเล่นพนันเพิ่มขึ้นทุกปี ดังนั้น เมื่อมีข้อมูลความจริง อยากเสนอให้ทางรัฐบาลหรือสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลนำข้อมูลไปใช้แก้ปัญหาการพนัน และควรตั้งองค์กรที่ดูแลปัญหาที่เกิดจากพนันอย่างในต่างประเทศ เช่น การตั้งคณะกรรมการป้องกันและลดปัญหาจากการพนัน เพื่อช่วยป้องกันไม่ให้คนเล่นการพนันก้าวสู่ภาวะติดการพนัน รวมทั้งควรมีการเอาภาษีการพนันมาใช้สร้างความรู้และป้องกันแก้ปัญหาพนันให้สังคมเข้มแข็งขึ้นอย่างที่ สสส.นำเงินภาษีจากบุหรี่ เหล้ามาขับเคลื่อนงานเพื่อประโยชน์และควรมีการบริหารจัดการเรื่องนี้ให้ดี ” ดร.สุปรีดา กล่าว

สุภาพิชญ์ ไชยดิษฐ์ ประธานสภาเด็กและเยาวชนแห่งประเทศไทย กล่าวว่า เด็กเล่นพนันมากขึ้น เพราะเข้าถึงการพนันได้ง่าย โดยเฉพาะรูปแบบออนไลน์ ไม่ว่าเปิดเว็บ หรือแอปพลิเคชั่นก็สามารถเห็นโฆษณาชวนเชื่อเล่นการพนันได้ ขณะเดียวกันทุกคนใช้ชีวิตคลุกคลีกับการพนันมาตั้งแต่เด็กๆ เห็นพ่อแม่ ญาติพี่น้องซื้อหวยใต้ดิน สลากกินแบ่งรัฐบาล หรือมีงานเทศกาล แม้แต่งานศพก็มีการเล่นไพ่ เล่นการพนัน จึงมองว่าการพนันเป็นเรื่องปกติ ภาพจำเหล่านี้กลายเป็นความเคยชินโดยที่เด็กไม่รู้เลยว่าดีหรือไม่ เพราะถ้าไม่ดีทำไมมีคนเล่นเยอะมาก และไม่มีแนวโน้มที่จะลดลง

“ ปัจจัยทำให้เด็กอยากเล่นการพนันมากขึ้น เพราะสื่อ เด็กโตมากับสื่อ ทุกวันนี้สื่อกระตุ้นให้พบเห็นการพนันได้ง่าย ซึ่งการแก้ปัญหาการพนันในเด็ก อย่าห้ามเขาเล่น เพราะการห้ามไม่ใช้ทางออก แต่ต้องเอาข้อมูลมาคลี่ให้เขาได้เห็น ได้รู้ และได้ตัดสินใจเองว่าจะเล่นไม่เล่น เช่น โอกาสการถูกหวยใต้ดิน สลากกินแบ่งรัฐบาลมากน้อยขนาดไหน เป็นต้น การพนัน เป็นเรื่องการเล่นกับความหวัง ความเสี่ยงของคน เมื่อสื่อนำเสนอว่าเล่นแล้วได้เงิน และด้วยภาวะเศรษฐกิจตอนนี้ใครๆ ก็ต้องมองหาแต่เงิน ดังนั้น ภาครัฐและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรเปิดโอกาสดึงเด็กที่อยู่ในวงการพนันมาเป็นส่วนหนึ่งในการแก้ปัญหา เพราะการเลิกเล่นพนันต้องเริ่มจากตัวคนเล่นเอง ถ้าเด็กติดพนันเขาจะรู้ว่าต้องเลิกเล่นอย่างไร และใช้วิธีการของพวกเขา ช่วยให้กลุ่มพวกเขาเลิกเล่นการพนัน” สุภาพิชญ์ กล่าว

รศ.ดร.นวลน้อย ตรีรัตน์ ผอ.ศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน (CGS) กล่าวว่า สถานการณ์การพนันปี 2562 มีจำนวนผู้เล่นพนันเพิ่มขึ้น แต่ไม่คิดว่าจะเพิ่มขึ้นมากขนาดนี้ จากการสำรวจข้อมูล พบว่า เยาวชนไทยกว่า 4 แสนคน สามารถซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาลได้ ทั้งที่กฎหมายห้ามขายสลากกินแบ่งรัฐบาลให้แก่ผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 20 ปี อีกทั้งทุกคนมักมองว่าสลากกินแบ่งรัฐบาลถูกกฎหมาย และมีการนำเสนอข่าวของผู้ที่ถูกสลากกินแบ่งรัฐบาล ทำให้ทุกคนเกิดความหวัง และอยากที่จะเสี่ยง สลากกินแบ่งรัฐบาลจึงเป็นการพนันที่กระตุ้นให้คนเล่นการพนันมากขึ้น อยากให้รัฐบาลและสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลลดปริมาณสลากกินแบ่งรัฐบาลลงบ้าง เพราะตอนนี้มีสลากกินแบ่งรัฐบาลออกมาประมาณ 100 ล้านใบ ทั้งที่ก่อนหน้านี้รัฐบาลส่งเสริมให้ซื้อคนละ1 ใบ และประชาชนมีไม่ถึง 70 ล้านคน แสดงว่าตอนนี้ประชาชนซื้อสลากกินแบ่งมากขึ้น ที่สำคัญไม่ได้เป็นการลดหวยใต้ดิน แต่กลับยิ่งส่งเสริมให้มีการซื้อ การขายมากขึ้น

“ อยากให้ภาครัฐใช้ข้อมูลข้อเท็จจริงจากการสำรวจไปดำเนินนโยบายช่วยลดปัญหาการพนันของไทย โดยอยู่บนพื้นฐานความเป็นจริง ไม่ว่าจะเป็นการเรื่องพนันถูกกฎหมาย จากการสำรวจ มีคนเห็นด้วยเพียง 30% แต่คนไม่เห็นด้วย 50% หรือเรื่องสลากกินแบ่งรัฐบาลที่มีมากขึ้นเพื่อลดหวยใต้ดินแต่จริงๆ แล้วไม่ได้ลดหวยใต้ดิน ฉะนั้น หากรัฐบาลคิดจะลดปัญหาการพนันหรือการทำพนันให้ถูกกฎหมายควรพูดคุยทำความเข้าใจกับประชาชน ส่วนการเก็บภาษีพนัน มองว่า ไม่จำเป็นต้องเก็บภาษีเพิ่ม เพราะขณะนี้สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลนำเงินจากการขายสลากให้แก่ภาครัฐในสัดส่วน 23% อย่างปีที่สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลเข้ารัฐได้ 4 หมื่นกว่าล้านบาท ซึ่งในเชิงเศรษฐศาสตร์ถือเป็นการดึงเงินกลับไปที่รัฐบาลอยู่แล้ว” รศ.ดร.นวลน้อย เสนอทางแก้ปัญหาพนันในไทยทิ้งท้าย