Operation Inherent Resolve (OIR) คือปฏิบัติการของกองทัพสหรัฐเพื่อแทรกแซงทางทหารต่อไอซิส (Islamic State in Iraq and Syria : ISIS) รวมทั้งปฏิบัติการต่างๆ ใน 2 ประเทศนี้ รายงานที่บทความนำเสนอเป็นฉบับ 1 เมษายน-30 มิถุนายน 2019 มีสาระสำคัญดังนี้

แม้ทั้งรัฐบาลสหรัฐกับอิรักประกาศชัยชนะต่อการทำสงครามกับไอซิส แต่ยังคงมีสมาชิกไอซิสเหลืออยู่ราว 14,000-18,000 คน และก่อการเป็นจุดๆ คอยล่าสังหาร ซุ่มโจมตี เป็นระเบิดพลีชีพ ปฏิบัติการแบบกองโจร กองกำลังผสม Combined Joint Task Force-Operation Inherent Resolve (CJTF-OIR) ที่ประกอบด้วยหลายประเทศ โดยมีสหรัฐเป็นแกนนำ จึงยังทำหน้าที่รักษาความสงบในแถบนี้ต่อไป สาเหตุหนึ่งเป็นเพราะกองทัพอิรักกับกองกำลังประชาธิปไตยซีเรีย (Syrian Democratic Forces : SDF) ไม่อาจทำหน้าที่ได้ด้วยตัวเอง ไม่สามารถรักษาควบคุมพื้นที่ทั้งหมด

เป้าหมายของกองกำลังสหรัฐยังเหมือนเดิมคือทำลายไอซิสและกลุ่มก่อการร้ายที่ใกล้ชิดอัลกออิดะห์ สนับสนุนแก้ปัญหาซีเรียด้วยวิถีทางการเมือง จัดเลือกตั้งที่บริสุทธิ์ยุติธรรม ร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ต่อต้านกองกำลังที่อิหร่านสนับสนุน ปกป้องพันธมิตรกับหุ้นส่วน สร้างเสริมเสถียรภาพภูมิภาค ส่งเสริมสิทธิมนุษยชน ฯลฯ

ปัจจุบันมี 80 ชาติที่อยู่ในฐานะกองกำลังร่วม รัฐบาลสหรัฐต้องการให้ทุกประเทศระบุชัดว่าจะมีส่วนสนับสนุนภารกิจเต็มที่ อาจเป็นเรื่องกำลังทหารหรืองบประมาณสนับสนุน โดยเฉพาะในยามที่สหรัฐถอนกำลังส่วนหนึ่งออกจากซีเรีย

สถานการณ์ในซีเรีย :

                ผู้ก่อการร้ายมักก่อเหตุในแถบภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ติดกับอิรัก) จังหวัดที่มักเกิดเหตุคือ Dayr az Zawr กับ Raqqah และ Homs ส่วนใหญ่เป็นปฏิบัติการต่อต้านกองกำลังฝ่ายรัฐบาลอัสซาด

                ในบางพื้นที่มีอิทธิพลสามารถเก็บภาษีจากคนท้องถิ่น กิจการต่างๆ แต่รายได้ลดน้อยลงมากเมื่อเทียบกับอดีต สูญเสียบ่อน้ำมันให้กับกองกำลังประชาธิปไตยซีเรีย (SDF - ที่รัฐบาลสหรัฐสนับสนุนใกล้ชิด)

                ไอซิสเลือกที่จะไม่เผชิญหน้าโดยตรงกับกองทัพสหรัฐ เน้นการหลบซ่อนฟื้นฟู ก่อเหตุเพื่อจุดประสงค์ดังกล่าว ไม่เป็นภัยคุกคามร้ายแรงต่อกองกำลังสหรัฐในพื้นที่

                เป้าหมายหลักของ SDF คือกวาดล้างไอซิสออกจากพื้นที่ประชากรหนาแน่น แยกไอซิสออกจากคนท้องถิ่นให้มากที่สุด แต่กองกำลัง SDF มีประสิทธิภาพต่ำ ขาดทั้งการฝึกฝน ขีดความสามารถในการรบ จำต้องฝึกฝนกองกำลังท้องถิ่นให้มีขีดความสามารถมากพอที่จะได้รับความเชื่อถือจากชาวบ้าน กองกำลังเหล่านี้มีความจำเป็นสนับสนุนปฏิบัติการของสหรัฐ คอยทำหน้าที่กวาดล้าง

                ปัจจุบัน SDF ควบคุมตัวผู้ก่อการร้ายไอซิสได้ถึง 10,000 คน ในจำนวนนี้ร้อยละ 20 เป็นชาวต่างชาติ ร้อยละ 80 เป็นคนอิรักกับซีเรีย รัฐบาลสหรัฐร้องขอให้เจ้าของประเทศรับตัวกลับประเทศเพื่อรับโทษตามกฎหมาย แต่มีเพียงไม่กี่ประเทศที่รับคืนหรือรับคืนบางส่วน

                นอกจากนี้ยังมีประเด็นสมาชิกครอบครัวไอซิสจำนวนกว่า 70,000 คน 2 ใน 3 เป็นเด็กอายุต่ำกว่า 12 ขวบ คนเหล่านี้อาศัยในเขตพื้นที่ควบคุมพิเศษเช่นกัน

                เมื่อไม่นานนี้สหรัฐถอนทหารจำนวนหนึ่งจากซีเรียไปประจำการในอิรัก อาจต้องอาศัยกองกำลังต่างชาติหรือหาทางอื่นๆ เพื่อเสริมกำลังในซีเรีย หาไม่แล้วจะทำให้เขตปกครองประชาธิปไตยในซีเรียเสียไป (หมายถึงเขตพื้นที่ที่กองกำลังสหรัฐร่วมควบคุม ไม่ใช่เขตปกครองของรัฐบาลอัสซาด)

                ตุรกีพยายามจะจัดตั้งเขตกันชน (buffer zone) กว้าง 20 ไมล์ โดยกินพื้นที่ลึกเข้าไปในซีเรีย ประเด็นติดขัดคือเรื่องที่ตุรกีต้องการคงกองทัพในพื้นที่ดังกล่าว รัฐบาลแอร์โดกานยืนยันว่าหากสหรัฐไม่ร่วมมือ ตุรกีจะคงกองทหารของตนเพียงลำพัง ล่าสุดการจัดตั้งเขตกันชนมีความคืบหน้า และอาจมีการจัดตั้งเขตกันชนเพิ่มในเขตอื่นด้วย

                รัฐบาลอัสซาดแม้สามารถยึดคืนพื้นที่จำนวนมาก แต่การฟื้นฟูให้เมืองกลับมาเป็นปกติมีอุปสรรค ขาดแคลนทรัพยากร ได้แต่แก้ปัญหาเฉพาะหน้า การปะทะที่ยังคงมีเป็นระยะๆ เป็นอีกอุปสรรคต่อการช่วยเหลือจากองค์การบรรเทาทุกข์

สถานการณ์ในอิรัก :

                พวกไอซิสในอิรักพยายามจัดโครงสร้างใหม่ กำหนดตัวผู้นำ สร้างแหล่งกบดานตามชนบท ภูเขา ในแถบพื้นที่ของพวกซุนนี อำนาจรัฐบาลยังไปไม่ถึง หรือไม่สามารถควบคุมพื้นที่ถาวร เช่นในแถบจังหวัด Anbar, Ninewa, Salah ad Din, Kirkuk และ Diyala ชาวบ้านท้องถิ่นให้การสนับสนุนหรือได้รับเงินค่าจ้าง ไอซิสซีเรียส่วนหนึ่งหนีเข้ามาในอิรัก

                เฉพาะไตรมาส 2 ของปี 2019 สามารถจับกุมหรือสังหารไอซิส 550 คนจากปฏิบัติการกวาดล้าง แต่เมื่อกองกำลังพันธมิตรถอนตัวกลับ ไอซิสกลับเข้าไปครองพื้นที่ตามเดิม

กองกำลังชีอะห์ที่อิหร่านสนับสนุน :

                นับจากเริ่มปราบปรามไอซิสจนปัจจุบัน กองกำลังชีอะห์ที่อิหร่านหนุนหลังมีบทบาทไม่น้อย กองกำลังนี้ร่วมมือกับกองทัพรัฐบาลอัสซาด เดินทางข้ามพรมแดนระหว่างอิรักกับซีเรียเป็นประจำ รัฐบาลสหรัฐเป็นกังวลทั้งในมิติการปราบปรามไอซิส อิทธิพลของชีอะห์อิหร่านที่เพิ่มขึ้นในพื้นที่ กองกำลังชีอะห์ที่ว่านี้ส่วนหนึ่งคือมุสลิมชีอะห์ในอิรักนั่นเอง

                ไม่เพียงเท่านั้น ข้อมูลบางแหล่งระบุว่าอิหร่านส่งกองกำลังพิทักษ์ปฏิวัติอิสลามของอิหร่าน (Islamic Revolutionary Guard Corps) 3,000 นายเข้าไปในซีเรีย เข้าร่วมกับกองกำลังชีอะห์ต่างชาติทั้งพวกอิซบอลเลาะห์จากเลบานอน ชีอะห์จากอิรัก อัฟกานิสถาน และปากีสถาน รวมกันทั้งหมดมีจำนวนกว่า 100,000 นาย กองกำลังเหล่านั้นได้รับทุนอุดหนุนจากรัฐบาลอิหร่าน มักปฏิบัติการในภาคตะวันออกของซีเรียกับภาคตะวันตกของอิรัก (เขตพื้นที่เดียวกับที่ไอซิสมีอิทธิพล) กองกำลังเหล่านี้รบกับพวกไอซิสโดยตรง หลีกเลี่ยงปะทะกับทหารสหรัฐ พยายามมีส่วนช่วยเหลือชาวบ้านและควบคุมกิจกรรมต่างๆ ของชุมชน

                การเผชิญหน้าระหว่างสหรัฐกับอิหร่านในระยะนี้ (จากเหตุขัดแย้งเรื่องข้อตกลงนิวเคลียร์ เหตุตึงเครียดในอ่าวเปอร์เซีย) ทำให้ความตึงเครียดระหว่างทหารสหรัฐกับกองกำลังที่อิหร่านหนุนเพิ่มขึ้นด้วย สหรัฐเกรงว่ากองกำลังที่อิหร่านหนุนอาจโจมตีกองกำลังสหรัฐ เป็นภัยต่อเจ้าหน้าที่สถานทูต จึงต้องลดจำนวนเจ้าหน้าที่ในอิรักให้เหลือเท่าที่จำเป็น

ผู้ก่อการร้ายไอซิสส่วนใหญ่คือคนท้องถิ่น :

                ความเข้าใจสำคัญข้อหนึ่งคือตั้งแต่เริ่มแรกสมาชิกไอซิสส่วนใหญ่คือคนท้องถิ่น คือชาวซีเรียกับอิรัก คนเหล่านี้พื้นฐานเป็นมุสลิมซุนนี ปัจจุบันมีสมาชิกไอซิสทั้งหมดราว 14,000-18,000 คน ในจำนวนนี้เป็นชาวต่างชาติกว่า 3,000 คน และยังคงพยายามหาสมาชิกใหม่จากคนซีเรียกับอิรัก โดยเฉพาะจากพวกซุนนีเชื้อสายอาหรับ น่าสนใจว่าแม้ถูกปราบปรามต่อเนื่อง ไม่มีรัฐอิสลามดังอดีตอีกแล้ว แต่ความนิยมต่อแนวคิดไอซิสยังคงอยู่

                ไอซิสใช้หลายวิธีเพื่อขอการสนับสนุนจากคนพื้นที่ เช่น พยายามชี้ว่าพวกเคิร์ดที่เป็นมุสลิมซุนนีต่างจากมุสลิมซุนนีเชื้อสายอาหรับ มุสลิมเชื้อสายอาหรับจึงต่อต้านพวกเคิร์ดทั้งๆ ที่เป็นซุนนีเหมือนกัน และต่างเป็นชาวซีเรียโดยสัญชาติเหมือกัน

                การที่ไอซิสยังอยู่ได้ส่วนหนึ่งเป็นเพราะคนพื้นถิ่นจำนวนไม่น้อยยังนิยมชมชอบ เห็นใจ ช่วยปกปิดที่ซ่อน ให้ความช่วยเหลืออย่างลับๆ ดังนั้น ถ้าบอกว่าไอซิสคือผู้ก่อการร้ายต้องตีความต่อว่าได้รับการสนับสนุนจากมุสลิมซุนนีในพื้นที่เหล่านั้น เป็นอีกเหตุผลที่ไอซิสยังไม่ตาย พยายามฟื้นตัวตลอดเวลา การกวาดล้างอาจต้องกินเวลาอีกนานตราบเท่าที่ความนิยมต่อแนวคิดไอซิสยังคงอยู่ และรัฐบาลสหรัฐต้องการคงกองกำลังของตนในพื้นที่.

-----------------------------

ภาพ : ทหารสหรัฐกำลังซ้อมรบในปฏิบัติการต่อต้านไอซิส

ที่มา : https://media.defense.gov/2016/Aug/27/2001617520/-1/-1/0/160820-A-KH215-132.JPG

-----------------------------