“อาการท้องผูกและแน่นท้อง” กลายเป็นปัญหาสุขภาพหนึ่งที่คนสูงวัยหลีกเลี่ยงไม่ได้ โดยเฉพาะ สว.ท่านใดที่ไม่ชอบขยับเขยื้อนเคลื่อนไหวร่างกาย จึงนับเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะดังกล่าว ซึ่งบางคนนั้นเมื่อเจ็บป่วยแล้วมักกระทบต่อการใช้ชีวิต ทำให้ไม่สบายตัว ที่สำคัญอาการบ่งชี้ที่คล้ายคลึงกันดังกล่าวยังเป็นสาเหตุโรคมะเร็งร้ายเกี่ยวกับระบบภายในได้เช่นกัน  ดังนั้นหากผู้สูงอายุมีอาการดังกล่าวเรื้อรัง อาจจำเป็นต้องรีบปรึกษาแพทย์โดยด่วน พญ.พนิดา ทองอุทัยศรี แพทย์เฉพาะทางด้านอายุรกรรมระบบทางเดินอาหารและตับ ศูนย์ทางเดินอาหารและตับ รพ.กรุงเทพ มีข้อมูลเกี่ยวกับการรับมือกับอาการท้องผูกท้องอืดในผู้สูงวัยไว้น่าสนใจ

                พญ.พนิดา ทองอุทัยศรี บอกว่า “จริงๆ แล้วอาการท้องอืดนั้นมีอยู่หลายสาเหตุ ทั้งนี้ ถ้าได้รับการตรวจจากแพทย์แล้ว แต่ไม่พบอาการผิดปกติอะไร ก็อาจจะเกิดจากการขยับลำไส้ที่ช้าลง พออายุมากขึ้นทุกอย่างก็จะช้าลง ก็ต้องกลับไปดูว่าคนไข้ดื่มน้ำเยอะแค่ไหน และคนไข้ออกกำลังบ้างหรือไม่ เพราะหลายคนปวดหลังปวดเข่าทำให้เดินไม่ไหว อาจจะต้องให้ดื่มน้ำมากหน่อยวันละ 2-3 ลิตรต่อวัน เพื่อทำให้ลำไส้ได้เคลื่อนไหว ยกเว้นว่าถ้าผู้สูงอายุมีโรคหัวใจ โรคไตที่ต้องจำกัดน้ำ ตรงนี้หมอแนะนำว่าอาจจะไม่จำเป็นต้องดื่มน้ำมากขนาดนั้น แต่ให้เน้นเรื่องการกินอาหารเช่นผักผลไม้ แต่ในผักผลไม้ก็มีข้อจำกัดอยู่ว่าบางชนิดหากยิ่งรับประทานเข้าไปก็จะท้องอืด เช่น มีกากใยและไฟเบอร์ที่ค่อนข้างแข็ง พูดง่ายๆ ว่าอะไรที่เคี้ยวยากๆ เช่น หน่อไม้ฝรั่ง กะหล่ำปลี หรือผลไม้อย่างฝรั่ง ก็มีไฟเบอร์หรือกากใยอาหารที่ค่อนข้างหยาบ ซึ่งเมื่อผู้สูงอายุรับประทานเข้าไป กว่าจะเปลี่ยนเป็นอุจจาระก็อาจจะท้องผูกได้ก่อนแล้ว

                ดังนั้น ถ้าสูงอายุฟันไม่ค่อยดี หรือเคี้ยวไม่ค่อยได้ แนะนำให้กินผลไม้ที่อ่อนนิ่ม อย่างมะละกอ กล้วย แตงโม แต่ว่าอาหารหลายอย่างโดยเฉพาะผักนั้น แนะนำให้บริโภคแบบสุก ลวก ต้ม เพราะจะช่วยให้ย่อยง่ายกว่าผักดิบ ซึ่งอันที่จริงแล้วไม่ใช่แค่ผู้สูงอายุ แต่คนอายุน้อยๆ ที่รับประทานอาหารเจที่ปรุงด้วยผัก ก็ทำให้ย่อยยากได้ หากบริโภคติดต่อกัน 2-3 วันก็จะรู้สึกว่าท้องอืดแล้ว หรือบางคนกินทั้งเปลือกหรือผิว โดยไม่ผ่านการทำให้สุกก่อน ก็ทำให้ย่อยยากและนำมาซึ่งอาการท้องอืดท้องเฟ้อได้เช่นกัน

                สำหรับอันตรายของอาการท้องอืดท้องผูก ไม่เกี่ยวกับการเป็นมะเร็ง เนื่องจากคนทั่วไปก็สามารถท้องอืดได้ แต่สิ่งสำคัญนั้นต้องหาสาเหตุของโรคก่อน ซึ่งอาการท้องอืดท้องเฟ้อ หากเกิดในผู้สูงอายุบางคน อาจไม่ใช่โรคมะเร็งลำไส้ แต่อาจจะเป็นมะเร็งส่วนอื่นในช่องท้อง ก็ทำให้ท้องอืดได้ เช่น มะเร็งตับอ่อน หรือมะเร็งกระเพาะอาหาร หรือแม้แต่ผู้ที่เป็นโรคตับโรคไตเอง ที่ไม่ค่อยได้เคลื่อนไหวร่างกาย ก็ทำให้ลำไส้เคลื่อนไหวได้น้อยลง ทำให้ท้องอืดได้เช่นกัน

 ดังนั้น ถ้าผู้สูงอายุมีอาการท้องอืด ก็ต้องรีบไปพบแพทย์ก่อน ถ้าดูแล้วไม่ใช่โรคร้ายแรง เราก็จะปรับเรื่องอาหารและพฤติกรรมกันไป ซึ่งหลายคนเมื่อพบแพทย์แล้ว คุณหมอได้แนะนำว่าต้องดื่มนม เพราะอายุมากขึ้นกลัวกระดูกบาง แต่ว่าคนไทยเรามีปัญหาย่อยนมไม่ได้ เพราะดื่มนมทีไรก็ท้องอืดทุกที ถ้าเป็นลักษณะนี้ มีวิธีเทสต์ง่ายๆ เกี่ยวกับการแพ้นมคือ เมื่อดื่มนมแล้วท้องอืด และเมื่อหยุดนมแล้วหาย หรือกินผลิตภัณฑ์ที่มีนมเป็นส่วนประกอบ เช่น ขนมเค้ก ที่มีการใส่นมแล้วรู้สึกท้องอืด เราก็จะรู้แล้วว่าย่อยนมไม่ได้ เพราะขาดเอนไซม์ในการย่อยนม แต่ปัจจุบันมีนมที่ไม่มีน้ำตาลแลคโตสอยู่ เช่น ตามห้างสรรพสินค้า มีนมแลคโตสฟรี ถ้าต้องดื่มนมก็ต้องเลือกนมที่สกัดน้ำตาลแลคโตสออกไป ก็จะช่วยลดปัญหาอาการท้องผูกได้ (นมปราศจากแลคโตส เป็นนมที่ผ่านกระบวนการเติมเอนไซม์ ทำให้น้ำตาลแลคโตสถูกย่อยไปแล้ว)”.