(แม่ครูจรรยา วงศ์ชัย)

        “กินสมุนไพรไทย” ไม่มีตกยุคว่าไหมค่ะ โดยเฉพาะหน้าฝนที่ผู้ใหญ่หลายท่านมักมีอาการเจ็บคอเป็นหวัด คัดจมูก หรือมีภาวะแพ้อากาศทำให้หายใจไม่สะดวก ร่วมด้วยกับผื่นแพ้คันตามร่างกาย ที่สำคัญการบริโภคสมุนไพรพื้นบ้านยังไม่มีสารตกค้างในร่างกาย เพราะไม่มียาฆ่าแมลง แต่ปลูกไว้ข้างรั้วสำหรับเด็ดมาใช้ในยามที่สมาชิกในบ้านเจ็บป่วย หรือสมุนไพรไล่หวัดบางชนิดคุณแม่คุณพ่อก็เด็ดมาปรุงเมนูต้มยำทำแกงให้ลูกหลานได้กิน อย่างแกงส้มดอกแค จากต้นดอกแค แม่ครูจรรยา วงศ์ชัย แพทย์แผนไทยและหมอพื้นบ้านจากชมรมแพทย์แผนไทยและการแพทย์พื้นบ้าน จ.เชียงใหม่ ให้ข้อมูลไว้น่าสนใจ

(ดื่มน้ำคั้นจากใบต้นหนุมานประสานกาย ช่วยแก้โรคหวัด อาการเจ็บคอจากการที่ต่อมทอนซิลอักเสบ และแก้อาการปอด)

      แม่ครูจรรยา แพทย์แผนไทย ให้ข้อมูลว่า “สมุนไพรสำหรับต้านโรคหวัด รวมถึงอาการภูมิแพ้ของผู้สูงอายุในช่วงหน้าฝนนั้น แนะนำว่าให้กิน “น้ำคั้นใบหนุมานประสานกาย” ซึ่งมีสรรพคุณช่วยแก้โรคหวัด อาการเจ็บคอ รวมถึงแก้อาการภูมิแพ้ในช่วงหน้าฝนได้เช่นกัน สำหรับวิธีการกินนั้น ให้นำใบหนุมานประสานกายมา 1 กำมือ จากนั้นนำมาคั้นร่วมกับน้ำเปล่า 1 แก้ว หรือประมาณ 250 ซีซี แล้วกรองกากให้เหลือแต่น้ำสมุนไพร ทั้งนี้สามารถใส่น้ำมะนาว 1 แก้วเป๊ก และน้ำผึ้ง 2 ช้อนชา เพื่อให้น้ำสมุนไพรดังกล่าวดื่มได้ง่ายขึ้น โดยให้หมั่นจิบดื่มเช้า กลางวัน และเย็น แต่หากต้องการกินเป็นยาก็ให้ดื่มมื้อละ 1 แก้ว ซึ่งปรุงจากสมุนไพร 1 กำมือข้างต้น ที่สำคัญน้ำคั้นใบหนุมานประสานกายยังช่วยแก้อาการปอดอักเสบ และผู้ที่เป็นโรคถุงลมโป่งพอง รวมถึงลดอาการอักเสบของต่อมทอนซิลและต่อมน้ำลายจากการเป็นหวัดได้เช่นเดียวกัน อีกทั้งน้ำสมุนไพรนี้ยังช่วยลดอาการผิวแพ้แสงแดด รวมถึงฝุ่นควันได้อีกด้วย

(“ขิงจิ้มเกลือ” แก้อาการเจ็บคอและอาการไอจากโรคหวัดได้ดี)

      ผู้สูงวัยท่านใดที่ชื่นชอบเมนูไก่ผัดขิง แน่นอนว่าจะสามารถรับประทานสมุนไพรต้านโรคหวัดชนิดนี้ได้ไม่ยาก อย่าง “ขิงสดจิ้มเกลือ” เพียงเคี้ยวให้ละเอียดแล้วกลืน ก็จะช่วยลดอาการเจ็บคอและอาการไอจากโรคหวัดได้เป็นอย่างดี ส่วนคุณตาคุณยายท่านใดที่คุ้นเคยกันดีกับอาหารรสขมอยู่แล้ว ก็แนะนำให้รับประทาน “ใบฟ้าทะลายโจรจิ้มเกลือ” เพราะสมุนไพชนิดนี้มีสรรพคุณแก้อาการอักเสบ หรือการที่ผู้สูงวัยเจ็บคอเมื่อตากฝนกระทั่งเป็นโรคหวัด ซึ่งการบริโภคด้วยการเคี้ยวแล้วกลืน ใบฟ้าทะลายโจรจิ้มเกลือนั้น จะได้ผลดีกว่าการบริโภคแบบแคปซูล เนื่องจากสมุนไพรจะสัมผัสที่เชื้อโรคบริเวณลำคอโดยตรง จึงทำให้อาการป่วยทุเลาได้เร็วกว่า ขณะที่ตัวยาในแคปซูลจะต้องส่งลงไปที่ท้อง แล้วตัวยาจึงออกฤทธิ์กลับขึ้นมายังที่บริเวณลำคอ ซึ่งทำให้การรักษาอาการเจ็บคอหายช้านั่นเอง

(นอกจากสรรพคุณทางยาในการไล่โรคหวัดจากดอกแคแล้ว เปลือกต้นดอกแคที่นำมาจิ้มเกลือก็ช่วยลดการอักเสบ และป้องกันโรคทางเดินหายใจได้เช่นกัน)

      สำหรับผู้สูงวัยท่านใดที่ไม่ชินกับสมุนไพรรสขมอย่างฟ้าทะลายโจร ก็สามารถเลือกกินสมุนไพรที่มีรสฝาด แต่มีสรรพคุณไล่โรคหวัดได้ดีอย่าง “ใบฝรั่ง-ใบทับทิมจิ้มเกลือ” โดยการล้างให้สะอาดแล้วนำมาเคี้ยวให้ละเอียด จากนั้นค่อยๆ กลืนลงคอ ทั้งนี้ใบของผลไม้ที่มีวิตามินสูงทั้ง 2 ชนิด จะช่วยลดอาการเจ็บคอและแก้อาการไอได้ดี (ไอแบบกลั้นปัสสาวะไม่อยู่) หรือจะเลือกกิน “เปลือกต้นฝรั่ง-เปลือกต้นดอกแคจิ้มเกลือ” ก็แก้โรคหวัดและอาการเจ็บคอได้ดีเช่นกัน หรือจะเลือกกินผลไม้สดๆ วิตามินซีสูงอย่างฝรั่งและทับทิม ก็เป็นทางเลือกในป้องกันหวัดในผู้สูงอายุได้

      ถ้าพิจารณาแล้ว ยารักษาโรคหวัดตามธรรมชาติก็มีให้เลือกดูแลสุขภาพอยู่หลายรายการ ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นสิ่งที่ผู้สูงวัยในชนบทต่างคุ้นเคยกันดี แต่ทว่ายารักษาโรคจากแพทย์แผนปัจจุบัน เป็นที่นิยมมากขึ้น จึงทำให้หลายคนลืมวิธีรักษาอาการของโรคหวัดสมัยปู่ย่าตายายไป ซึ่งทั้ง 2 ศาสตร์อย่างแพทย์แพทย์ปัจจุบันและแพทย์แผนไทย ถือเป็นทางเลือกในการดูแลสุขภาพที่ความสำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน ขึ้นอยู่กับแต่ละคนจะเลือกใช้ให้เหมาะ อาทิ เปลือกต้นฝรั่ง หรือเปลือกต้นดอกแค ที่เราๆ ท่านๆ คุ้นเคยกับการเด็ดมาทำแกงส้มดอกแคที่ว่าอร่อยแล้ว แต่เปลือกของลำต้นก็มีสรรพคุณทางยาป้องกันโรคหวัดไม่ต่างจากผลหรือดอกเช่นเดียวกัน.