รัฐบาลฟิลิปปินส์ประกาศเมื่อวันพฤหัสบดีว่า ฟิลิปปินส์อยู่ระหว่างการเจรจากับรัฐกิจของจีนเกี่ยวกับการสำรวจแหล่งพลังงานใต้ทะเล และการหาประโยชน์ร่วมกันจากน้ำมันและก๊าซในทะเลจีนใต้ แต่ย้ำเป็นการร่วมมือกับบริษัทของรัฐ ไม่ใช่กับรัฐโดยตรง

จีนและฟิลิปปินส์ขัดแย้งเรื่องการอ้างสิทธิในทะเลจีนใต้กันมาช้านาน รวมถึงสิทธิเหนือเกาะทิตู ในหมู่เกาะสแปรตลี แฟ้มภาพ AFP

สำนักข่าวเอเอฟพีรายงานว่า คำแถลงของโฆษกผู้นำฟิลิปปินส์เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 1 มีนาคม 2561 เป็นการอธิบายเพิ่มเติมคำกล่าวของประธานาธิบดีโรดริโก ดูเตร์เต ที่สร้างความฮือฮาไว้เมื่อวันพุธว่า การร่วมมือกันสำรวจทางทะเลก็เหมือนกับ "การเป็นเจ้าของ (พื้นที่พิพาท) ร่วมกัน"

ฟิลิปปินส์และจีนมีข้อขัดแย้งแย่งชิงดินแดนทางทะเลในทะเลจีนใต้กันมาช้านาน จีนอ้างสิทธิอธิปไตยเหนือทะเลจีนใต้เกือบทั้งหมด แม้ว่าจะมีอีกหลายประเทศอ้างสิทธิทับซ้อนอยู่ อย่างไรก็ดี รัฐบาลฟิลิปปินส์ในสมัยของประธานาธิบดีดูเตร์เต มีท่าทีที่โอนอ่อนลง ต่างจากนโยบายที่ท้าทายจีนในสมัยของประธานาธิบดีเบนิกโน อากีโน ที่ได้ขอให้ศาลอนุญาโตตุลาการถาวรตัดสินชี้ขาด และศาลระหว่างประเทศแห่งนี้มีคำตัดสินเมื่อปี 2559 ว่าการอ้างสิทธิของจีนนั้นไม่ชอบ

ระหว่างการเยือนเมืองมาราวีทางภาคใต้ของฟิลิปปินส์เมื่อวันพุธ ดูเตร์เตกล่าวว่า การบริหารจัดการที่ทำให้ประเทศผู้อ้างสิทธิแข่งกันในทะเลจีนใต้ ซึ่งมีความสำคัญทางยุทธศาสตร์ และเชื่อว่ามีน้ำมันและก๊าซใต้ทะเลมหาศาล กลายมาเป็นเจ้าของร่วมกัน ถือว่าดีกว่าการ "สังหารหมู่" ทหารฟิลิปปินส์ในการทำสงครามกับจีน

"ตอนนี้ข้อเสนอของพวกเขา (จีน) คือการสำรวจร่วมกัน ซึ่งก็เหมือนกับการเป็นเจ้าของร่วมกัน เหมือนกับว่าเรา 2 ประเทศต่างเป็นเจ้าของ ผมว่ายังดีกว่าการสู้รบนะ" ดูเตร์เตกล่าว

เมื่อเดือนที่แล้ว อลัน ปีเตอร์ กาเยตาโน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศฟิลิปปินส์ เคยกล่าวถึงการเจรจาต่อรองระหว่างฟิลิปปินส์กับจีนเกี่ยวกับการสำรวจทางทะเลร่วมกันไว้แล้ว แต่เขาย้ำว่า รัฐบาลจะปรึกษากับผู้เชี่ยวชาญทางกฎหมาย เพื่อให้มั่นใจว่าจะไม่มีการละเมิดสิทธิอธิปไตยของฟิลิปปินส์

แฮร์รี โรเก โฆษกของประธานาธิบดีฟิลิปปินส์ ให้รายละเอียดเพิ่มเติมเมื่อวันพฤหัสบดีว่า กระทรวงพลังงานของฟิลิปปินส์อยู่ระหว่างเจรจากับบริษัทของรัฐบาลจีนบริษัทหนึ่ง ซึ่งไม่เปิดเผยชื่อ และการใช้ประโยชน์จากแหล่งพลังงานใต้ทะเลกำลังเป็นประเด็นของการเจรจาขณะนี้ แต่เขาไม่ได้ระบุชัดเจนว่า บริเวณใดของทะเลจีนใต้ที่ทั้ง 2 ฝ่ายกำลังหารือกัน

ในการให้สัมภาษณ์ออกอากาศทางสถานีโทรทัศน์เอบีเอส-ซีบีเอ็น โรเกกล่าวว่า ฟิลิปปินส์อาจได้ทำข้อตกลงกับบริษัทที่รัฐจีนเป็นเจ้าของ แต่ไม่ใช่การทำข้อตกลงกับตัวรัฐบาลจีน เขาไม่ได้เปิดเผยกรอบเวลาของการทำข้อตกลงที่เชื่อว่าน่าจะเป็นไปได้นี้ หรือเผยเงื่อนไขของข้อตกลง แต่ย้ำว่า ข้อตกลงนี้จะเกี่ยวกับการสำรวจร่วมกัน และเป็นไปได้ว่า อาจรวมถึงการใช้ประโยชน์ทรัพยากรธรรมชาติร่วมกันด้วย

โรเกชี้แจงด้วยว่า ไม่ใช่ว่าฟิลิปปินส์ไม่มีทางเลือกอื่น ฟิลิปปินส์ยังสามารถเปลี่ยนใจ และบอกเหตุผลว่าไม่มีใครได้ประโยชน์จากแหล่งพลังงานนี้แล้ว แต่อย่าลืมว่า ฟิลิปปินส์กำลังมองหาแหล่งพลังงานทางเลือกใหม่อยู่

เขาอ้างว่า บริษัทของฟิลิปปินส์ไม่สามารถกระทำได้ด้วยตนเอง และจำเป็นต้องพึ่งพาเงินทุนของจีน นอกจากนั้น เมื่อใดที่บริษัทของฟิลิปปินส์พยายามจะสำรวจทะเลจีนใต้ด้วยตนเอง พวกเขาก็จะเผชิญหน้ากับเรือรบของจีน

เหตุการณ์ที่โฆษกของดูเตร์เตกล่าวถึงคือ เหตุการณ์เมื่อปี 2554 ที่ฟิลิปปินส์อ้างว่า เรือตรวจการณ์ของจีนหลายลำตามรังควานเรือสำรวจการไหวสะเทือนใต้ทะเลที่บริษัทเหมืองแร่แห่งหนึ่งของฟิลิปปินส์เช่ามาสำรวจที่รีดแบงก์ในทะเลจีนใต้ ซึ่งฟิลิปปินส์อ้างกรรมสิทธิ์.