(สมฤกษ์ ยิ่งดี)

      “ปลูกผักสวนครัวช่วงหน้าฝน” เป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่เหมาะกับผู้สูงอายุไม่น้อย เพราะเอื้อต่อการรดน้ำพรวนดิน เนื่องจากเป็นช่วงที่มีน้ำฝนมาช่วยบำรุงต้นไม้ตามฤดูกาล งานนี้ผู้สูงวัยคนไหนที่มีพื้นที่ไม่กี่ตารางเมตรก็สามารถปลูกผักพื้นบ้าน รับประทานได้อย่างสบายใจ พี่สมฤกษ์ ยิ่งดี วัย 57 ปี เกษตรกรดีเด่นประจำปี 2561 และเกษตรกรต้นแบบระดับเขต 7 จาก อ.แสลงพันธ์ อ.เมือง จ.สุรินทร์ มาให้คำแนะนำผู้สูงอายุที่รักการปลูกผักสวนครัวริมรั้วกินได้ และต้องการมีกิจกรรมทำในยามว่างไว้น่าสนใจ

(ผักสวนครัวที่ผู้สูงอายุปลูก นอกจากบริโภคแล้ว ยังสามารถนำไปขายในชุมชนได้)

        พี่สมฤกษ์ เกษตรกรดีเด่น บอกให้ฟังว่า “การปลูกผักในช่วงหน้าฝนสำหรับผู้สูงอายุนั้น ควรเป็นผักสวนครัวโตเร็วและดูแลง่าย ที่สำคัญไม่จำเป็นต้องใช้พื้นที่มากก็สามารถปลูกผักพื้นบ้านได้ หรือจะปลูกใส่กระถางต้นไม้ หรือทำแปลงเล็กๆ รอบบ้าน 1-2 แปลง ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่ง สำหรับพืชผักสวนครัวอันแรกที่อยากแนะนำให้ผู้สูงอายุปลูกมากที่สุด เนื่องจากที่บ้านผมเปิดเป็นศูนย์เรียนรู้และอบรมให้กับผู้ที่สนใจเกี่ยวกับการปลูกพืช และทำการเกษตรแบบพอเพียง ตามรอย “พ่อหลวงรัชกาลที่ 9”

(เพื่อสุขภาพที่ดีผู้สูงอายุปลูก “ผักไชยา” หรือคะน้าเม็กซิโก พืชที่ใช้น้ำน้อยและใช้พื้นที่น้อย)

      อย่าง “ผักไชยา” (ผักคะน้าเม็กซิโก) เนื่องจากเป็นผักที่ปลูกด้วยการปักชำ จึงไม่ต้องใช้พื้นที่มาก ปลูกในกระถางต้นไม้เก่าก็ได้ หรือมีที่ดินไม่กี่ตารางเมตรก็สามารถปลูกพืชสวนครัวนี้ได้แล้ว และดูแลง่าย ไม่จำเป็นต้องรดน้ำทุกวัน (รดวันเว้นวัน) ที่สำคัญเมื่อปลูกแล้วสามารถเก็บยอดอ่อนมาลวกจิ้มน้ำพริก หรือนำไปผัดใส่น้ำมันรับประทานได้ โดยต้นไชยานั้นจะมีระยะเวลาเติบโตอยู่ที่ 10 ปี ที่สำคัญเมื่อเราเด็ดยอดอ่อนมาปรุงอาหาร มันจะแตกและเติบโตต่อไปเรื่อย หรือยิ่งเด็ดก็ยิ่งแตกหน่อออกผลครับ อีกทั้งเมื่อบริโภคแล้วมีประโยชน์ในแง่ของการเป็นยาระบาย ขับปัสสาวะ อีกทั้งช่วยย่อยอาหาร

      รองลงมา ได้แก่ “ดอกอัญชัน” ซึ่งมีสรรพคุณช่วยต้านอนุมูลอิสระ ชะลอความแก่ ช่วยให้ผมดกดำ แก้ผมร่วง และสามารถนำมาผลิตหรือเป็นส่วนผสม ของผลิตภัณฑ์ชุมชนได้อีกหลากหลาย หรือใช้ในครัวเรือน อย่างต้มดื่มแก้กระหาย และช่วยชะลอวัย สำหรับการปลูกนั้น ให้ปลูกด้วยการใช้เมล็ด ที่สำคัญดอกอัญชันเป็นไม้เลื้อย และไม่จำเป็นต้องรดน้ำบ่อยๆ โดยเฉพาะหากปลูกในช่วงหน้าฝนอย่างนี้ ก็จะยิ่งทำให้เจริญเติบโตได้ค่อนข้างดี เพราะถ้าหากผู้สูงอายุปลูกพืชผักสวนครัวที่ใช้น้ำมากๆ ก็จะไม่ค่อยแนะนำ เนื่องจากอาจสร้างภาระให้กับผู้ปลูกได้ 

(“ปลูกผักกาดหอม” นอกจากใช้พื้นที่น้อย ยังเป็นผักสวนครัวที่แมลงกลัว เนื่องจากจะมีรสขมอ่อนๆ ทำให้ไม่ต้องใช้สารเคมีกำจัดแมลง และไม่มีสารพิษตกค้างในร่างกายผู้สูงวัย)

      ลำดับที่สาม ได้แก่ “ผักกาดหอม” เหตุผลที่แนะนำให้ผู้สูงอายุปลูกผักกาดหอมนั้น เนื่องจากเป็นผักสวนครัวที่จะไม่มีแมลงมารบกวน เนื่องจากเป็นผักที่มีรสขมเล็กน้อย คล้ายกับต้นสะเดาที่ไล่แมลงอยู่ในตัว จึงทำให้ไม่ต้องใช้สารเคมีในการจำกัดแมลง ที่สำคัญยังเป็นผักที่โตง่าย ดูแลง่าย ใช้น้ำน้อย อีกทั้งสามารถเด็ดไปขายเพื่อสร้างรายได้ หากว่าผู้สูงอายุเหลือจากการรับประทานภายในครัวเรือนแล้วอีกด้วย

(“ผักขึ้นฉ่าย” ปลูกง่าย โตเร็ว มีสรรพคุณช่วยให้นอนหลับสบาย ขับปัสสาวะ)

      ส่วนผักสวนครัวลำดับสุดท้าย ที่ถือว่าเป็นพืชเศรษฐกิจก็ว่าได้ และทุกคนมักรู้จักกันในนามของผักโรยหน้าเพิ่มกลิ่นหอมให้กับอาหารประเภทยำ ต้ม หรือนึ่ง อย่าง “ผักขึ้นฉ่าย” ซึ่งเป็นผักอีกชนิดหนึ่งที่จะไม่มีแมลงมารบกวนคล้ายกับผักกาดหอม และยังปลูกง่าย โตเร็ว มีสรรพคุณที่ดีต่อร่างกาย อย่างช่วยหลอดเลือดขยายตัว ช่วยให้นอนหลับสบาย ช่วยขับปัสสาวะ สำหรับวิธีการปลูกนั้นไม่แนะนำให้ปลูกด้วยการเพาะเมล็ด เพราะจะใช้เวลาค่อนข้างนานประมาณ 2 อาทิตย์ แต่ควรซื้อขึ้นช่ายสดจากตลาด จากนั้นมาตัดโดยให้มีรากติดดินอยู่ แล้วนำมาปลูกด้วยการจิ้มลงไปในดิน ลดน้ำเพียงเล็กน้อย ขึ้นฉ่ายก็จะค่อยๆ แตกยอด และผักขึ้นฉ่ายก็จะมีอายุประมาณ 6 เดือนครับ”

        พี่สมฤกษ์ เกษตรกรดีเด่น จาก จ.สุรินทร์ บอกอีกว่า “จากประสบการณ์ส่วนตัวนั้น การปลูกผักสวนครัว นอกจากการบริโภคในครัวเรือน ยังสามารถนำไปจำหน่าย และยังได้ถ่ายทอดความรู้ให้กับผู้ที่สนใจเรื่องการปลูกพืชเกษตร เนื่องจากตัวเองได้ใช้พื้นที่การเกษตร 4 ไร่ ในการปลูกพืชเศรษฐกิจพอเพียงตามรอย “พ่อหลวงรัชกาลที่ 9” ในอัตราส่วน น้ำ 30 ส่วน, ปลูกพืชเกษตร 30 ส่วน, ทำปศุสัตว์ 30 ส่วน และที่อยู่อาศัยอีก 10 ส่วน มันทำให้ชีวิตมีความสุข ไม่เครียด เพราะคนเรานั้น การที่ได้อยู่อย่างภูมิใจ ได้ทำในสิ่งที่เรารักอย่างการเป็นเกษตรกร จะทำให้มีกำลังใจและมีความสุข เมื่อนั้นโรคภัยไข้เจ็บก็จะไม่มีครับ จิตใจก็จะเบิกบาน ที่สำคัญผมคิดว่าช่วยแก้ปัญหาโรคซึมเศร้าได้เช่นกันครับ”.