ภาพถ่ายวันที่ 10 ตุลาคม 2560 เผยสภาพหมู่บ้านหลายแห่งใกล้เมืองหม่องดอในรัฐยะไข่ที่โดนเผาทำลาย แฟ้มภาพ AFP

องค์กรฮิวแมนไรต์วอตช์ (HRW) แฉเมื่อวันจันทร์ว่า กองทัพเมียนมายังคงวางเพลิงเผาหมู่บ้านหลายสิบแห่งของชาวโรฮีนจา ทั้งที่ก่อนหน้านั้นไม่กี่วันเพิ่งทำข้อตกลงส่งตัวผู้ลี้ภัยโรฮีนจาจากบังกลาเทศกลับคืนถิ่น แสดงให้เห็นว่าข้อตกลงนี้เป็นแค่ประชาสัมพันธ์ตบตา

องค์กรจับตามองสิทธิมนุษยชนซึ่งมีฐานที่ตั้งอยู่ที่นครนิวยอร์ก เผยแพร่รายงานเมื่อวันจันทร์ที่ 18 ธันวาคม 2560 อ้างผลการวิเคราะห์ภาพถ่ายดาวเทียม ที่เปิดเผยว่ามีอาคารบ้านเรือนใน 40 หมู่บ้านถูกเผาทำลายในเดือนตุลาคมและพฤศจิกายน และทำให้จำนวนหมู่บ้านที่ถูกวางเพลิง ไม่ว่าโดนเผาบางส่วนหรือเผาราบคาบ นับแต่เดือนสิงหาคมเป็นต้นมา เพิ่มเป็น 354 หมู่บ้านแล้ว

รายงานของ HRW กล่าวว่า บ้านเรือนหลายสิบหลังถูกเผาในสัปดาห์เดียวกับที่รัฐบาลเมียนมาและบังกลาเทศ ลงนามบันทึกความเข้าใจเมื่อวันที่ 23 พฤศจิกายน เพิ่มเริ่มกระบวนการส่งกลับผู้ลี้ภัยจากบังกลาเทศภายในเวลา 2 เดือน
แบรด อดัมส์ ผู้อำนวยการ HRW ประจำภูมิภาคเอเชีย กล่าวในรายงานว่า การทำลายล้างหมู่บ้านชาวโรฮีนจาโดยกองทัพเมียนมา ภายในเวลาไม่กี่วันนับแต่การลงนามข้อตกลงกับบังกลาเทศ แสดงให้เห็นว่าคำมั่นสัญญาที่จะรับตัวผู้ลี้ภัยกลับอย่างปลอดภัย เป็นเพียงแค่การประชาสัมพันธ์ตบตาเท่านั้น และไม่สามารถยึดถือเป็นจริงเป็นจังได้

กองกำลังติดอาวุธชาวโรฮีนจายกพบโจมตีที่ตั้งของฝ่ายความมั่นคงพร้อมเพรียงกัน 30 จุดในรัฐยะไข่เมื่อวันที่ 25 สิงหาคม และสังหารตำรวจตระเวนชายแดนของเมียนมากว่า 10 นาย ทำให้กองทัพเมียนมาตอบโต้อย่างรุนแรง ส่งผลให้ชาวโรฮีนจาอพยพหนีข้ามแดนเข้าบังกลาเทศแล้วมากก่า 655,000 คน พร้อมกับคำบอกเล่าถึงการใช้ความโหดร้ายรุนแรงกับชาวบ้านโรฮีนจา ทั้งการฆ่า ข่มขืนรุมโทรม และวางเพลิง

รัฐบาลสหรัฐและองค์การสหประชาชาติประณามพฤติการณ์ของกองทัพเมียนมาว่าเป็นการล้างเผ่าพันธุ์โรฮีนจา แต่นางอองซาน ซูจี ผู้นำรัฐบาลพลเรือน และกองทัพเมียนมาปฏิเสธคำกล่าวหานี้ แรงกดดันจากนานาชาติทำให้รัฐบาลของนางซูจีทำข้อตกลงกับบังกลาเทศเพื่อคัดกรองและรับตัวผู้ลี้ภัยชาวโรฮีนจากลับคืนถิ่นภายในเวลา 2 เดือน แต่ HRW กล่าวว่า เป็นเรื่องยากที่จะเชื่อว่าเมียนมาจะดำเนินการอย่างมีความรับผิดชอบ.