สสส.จับมือมหาวิทยาลัยมหิดลเปิดเวทีงานวิจัยสถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ฟันธงเด็กและเยาวชนไทยไม่ถึงครึ่งผ่านเกณฑ์กิจกรรมทางกายตามคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก สอบผ่านเพียงร้อยละ 26.2 เท่านั้น เด็กและเยาวชนไทยเล่นออกแรงแบบไม่มีกติกามากกว่า 2 ชั่วโมง/วัน (Active Play) เพียงร้อยละ 8.7 เท่านั้น เด็กและเยาวชนไทยเล่นกีฬาหรือกิจกรรมทางกายไม่ถึงครึ่งที่เข้าร่วม หรือร้อยละ 44.1 เร่งพัฒนาโรงเรียนฉลาดเล่นนำร่อง 600 รร.ทั่วประเทศ ตัวแทนผู้บริหาร 76 คนจาก 18 รร.ทั่วประเทศ เข้าร่วมกิจกรรม รร.นำร่องฉลาดเล่น เด็กนั่งซื่อบื้อเนือยนิ่งอยู่หน้าจอ 6 ชั่วโมง ทำให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บโดยตรง ปีก่อนคนไทยตาย 3 แสนคนจากโรค NCDs นั่ง เนือย นิ่ง 

      ที่อาคารศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) แถลงข่าวภาพรวมการจัดโครงการกิจกรรมสร้างเสริมสุขภาวะทางกายในสถานศึกษา เพื่อส่งเสริมการมีกิจกรรมทางกายอย่างต่อเนื่องในกลุ่มเด็กและเยาวชนไทยที่มีอายุระหว่าง 8-15 ปี ให้มีสุขภาวะที่ดีเหมาะสมตามวัย และเป็นการสร้างความรู้ความเข้าใจให้แก่ครู ผู้ปกครอง ถึงความสำคัญในการส่งเสริมการมีกิจกรรมทางกายทั้ง 3 มิติ ลดการเนือยนิ่ง รวมถึงการสานพลังความร่วมมือกับหน่วยงานภาครัฐ เอกชนที่ทำงานด้านเด็กและเยาวชน ขยายผลการส่งเสริมกิจกรรมทางกายในวงกว้างต่อสังคมไทย

      องค์การอนามัยโลก (World Health Organization) ให้คำนิยามเกี่ยวกับ กิจกรรมทางกาย (Physical Activity) หมายถึงการเคลื่อนไหวร่างกายในอิริยาบถต่างๆ เพื่อเกิดการใช้พลังงานจากกล้ามเนื้อ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญของการใช้และเผาผลาญพลังงานของร่างกายนับตั้งแต่กิจกรรมทางกายที่เกี่ยวกับการทำงาน การเดินทางในชีวิตประจำวัน เวลาว่างจากการทำงานหรือเสร็จสิ้นภารกิจงานประจำ เด็กและเยาวชนที่มีอายุระหว่าง 5-17 ปี ควรมีกิจกรรมทางกายที่เพียงพอ หรือมีเวลาในการทำกิจกรรมเคลื่อนไหวออกแรงในระดับปานกลางถึงระดับหนักสะสมให้ได้อย่างน้อย 60 นาทีทุกวัน

      สถานการณ์ปัจจุบันของการมีกิจกรรมทางกายในเด็กและเยาวชนไทย พบว่า “มีเด็กไทยไม่ถึงครึ่งที่ผ่านเกณฑ์องค์การอนามัยโลก” ผลการสำรวจการมีกิจกรรมทางกายของเด็กและเยาวชนไทยปี พ.ศ.2561 โดยสถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล พบว่ามีเด็กและเยาวชนไทยเพียงร้อยละ 26.2 มีกิจกรรมทางกายที่เพียงพอ จากการสำรวจยังพบว่าเด็กและเยาวชนไทยมีการเล่นออกแรงแบบไม่มีกฎกติกามากกว่า 2 ชั่วโมง/วัน (Active Play) เพียงร้อยละ 8.7 เท่านั้น รวมถึงการเล่นกีฬาและกิจกรรมทางกายที่มีโครงสร้างของเด็กและเยาวชนไทย พบว่ามีเด็กและเยาวชนไทยไม่ครึ่งที่มีการเข้าร่วม หรือร้อยละ 44.1

      มีการศึกษางานวิจัยในต่างประเทศพบว่า การมีกิจกรรมทางกายช่วยพัฒนาด้านการนับถือตนเองในเด็กได้ (Mark S. Tremblay, J.Wyatt Inman, J. Douglas Willms, 2000) พบว่ากิจกรรมทางกายมีความสัมพันธ์ทางบวกต่อพัฒนาการด้านทักษะการเคลื่อนไหว ทักษะทางสังคม พฤติกรรมทางสังคม ทัศนคติที่มีต่อโรงเรียน และพัฒนาการด้านการคิด

      “โรงเรียนฉลาดเล่น” (Active School) คือโรงเรียนส่งเสริมกิจกรรมทางกายที่เด็กๆ จะได้มีความสุขกับการเรียนรู้ผ่านทางการเล่น มีกิจกรรมทางกาย การเคลื่อนไหวร่างกายในระหว่างวัน รวมทั้งการทำกิจกรรมทางกายที่ควบคู่กับการเรียนรู้ในเนื้อหาวิชาต่างๆ ภายใน รร.ฉลาดเล่นนี้ เด็กๆ จะมีพัฒนาการที่สมวัยอย่างรอบด้าน รู้สึกมีความสุขและผูกพันกับการอยู่ที่ รร. การได้เรียนกับคุณครูที่มีกระบวนการเรียนการสอนแบบ Active Learning ที่ช่วยให้เด็กๆ ได้มีประสบการณ์ตรงกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้

      ช่วงเวลาที่สมองของเด็กมีความพร้อมสำกรับการเรียนรู้อย่างเต็มที่ เด็กจะได้ร่วมกิจกรรมการเล่นแบบ Active Play ที่ผ่านการทดลองวิจัย เพื่อให้สมองมีความพร้อม มีสมาธิสำหรับการเรียน ใช้บูรณาการเข้ากับโครงการโรงเรียนฉลาดเล่นได้ศึกษาวิจัยบทบาทหน้าที่ของโรงเรียนทั้งในประเทศและต่างประเทศ เพื่อส่งเสริมกิจกรรมทางกายในโรงเรียน เพื่อให้เกิดองค์ความรู้เชิงกลไกที่เรียกว่า 4PC เป็นชุดความรู้เชิงวิชาการเกี่ยวกับแนวทางและกลไกการสนับสนุนกิจกรรมทางกายในโรงเรียนเป็นหลัก หาก รร.ต้องการส่งเสริมพัฒนาการด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม สติปัญญาเป็นไปอย่างเหมาะสมตามช่วงวัยที่สอดคล้องต่อระบบการศึกษาและการเรียนรู้ของโลกปัจจุบันและอนาคต

      รร.ใช้กลไก 4PC ได้แก่ Active policy, Active people, Active place, Active Program Active classroom ไปใช้ในการออกแบบกระบวนการส่งเสริมกิจกรรมทางกายในโรงเรียนควบคู่ไปกับการกำหนดบทบาทหน้าที่ของทุกส่วนที่เกี่ยวข้องใน รร. การหนุนเสริมให้เด็กนักเรียนได้มีการเคลื่อนไหวร่างกายที่มากขึ้น ตลอดจนการสร้างเสริมอุปนิสัยเกี่ยวกับการมีกิจกรรมทางกายที่ดีในรั้ว รร.ไม่ใช่เรื่องยากแต่อย่างใด โรงเรียนมีบทบาทที่สำคัญในการนำองค์ความรู้ไปประยุกต์ใช้สนับสนุนกิจกรรมทางกาย เพื่อส่งเสริมพัฒนาการด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม สติปัญญา ก่อให้เกิดประโยชน์ต่อบุคลากรของประเทศชาติต่อไปในอนาคตด้วย

        กฤตณัฏฐ์ กนกธร ทำหน้าที่พิธีกร ดำเนินรายการจัดกิจกรรมร่วมกับสถานศึกษานำร่องทั่วประเทศจำนวน 600 รร. ทั้งนี้มีคุณครูที่เป็นตัวแทนจากทุกภาคของประเทศไทยจำนวน 76 คน มาจาก 18 รร.ทั่วประเทศเข้าร่วมกิจกรรม WORKSHOP โรงเรียนฉลาดเล่น เป็นการส่งเสริมการทำงานเป็นทีม รวมถึงการฝึกใช้งานให้ถนัดทั้งสองมือ ยิ่งเก่งเท่าไหร่ก็จะทำอะไรใหม่ๆ ให้กับชีวิตได้เป็นอย่างดียิ่ง โดยเฉพาะเล่นดี 3 มิติส่งเสริมการเรียนรู้

      คุณครูที่มาจาก รร.ใน จ.พิษณุโลก จำนวน 5 รร. มี รร.จ่าการบุญ, รร.วัดศรีวิสุทธารามฯ มีคุณครูมณีรัตน์ เนียมหอม เป็นตัวแทนครู, รร.บ้านใหม่เจริญธรรม, รร.วัดแหลมเจดีย์, รร.บ้านท่าไม้งาม รศ.ดร.อัจฉรียา กสิยะพัท อาจารย์ต้นแบบ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ อ.ประจำภาควิชาพลศึกษาและนันทนาการ คณะครุศาสตร์ เข้ามาเป็นวิทยากร คุณครูที่มาจาก รร.ใน จ.ชลบุรี รร.วัดท้องคุ้ง รร.อ่างศิลาพิทยาคม รร.สมลวิทยาเขตชลบุรี คุณครูที่มาจาก รร.ใน จ.ตาก รร.เด่นไม้ซุงวิทยาคม รร.ทรัพย์สมบูรณ์พิทยาคม รร.เด่นวัวราษฎร์รังสรรค์ รร.บ้านวังโพ ชุมชนวัดป่าลาน สพป.ตากเขต 1 คุณครูที่มาจาก จ.นครราชสีมา รร.บ้านจอหอ ครูที่มาจากนครศรีธรรมราช รร.ชุมชนบ้านปากเสียว ส่วนคุณครูที่มาจาก รร.ในกรุงเทพฯ รร.วัดโพธิ์เรียง, รร.ราชมนตรี

      รศ.นพ.ปัญญา ไข่มุก กรรมการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เป็นวิทยากร กล่าวถึงความสำคัญของการมีกิจกรรมทางกาย Active Play และการลดพฤติกรรมเนือยนิ่งในกลุ่มวัยเด็ก ตั้งคำถามว่าทำไมไม่ปล่อยให้เด็กเล่นตามเรื่องตามราวในโลกใบใหญ่ มุ่งทำให้เด็กเข้าสู่ Active Play เด็กจะได้เจริญเติบโตทั้งกายใจ สังคมและมีจิตสำนึก ถ้าปล่อยให้โลกเปลี่ยนแปลงโดยขาดจิตสำนึก ขาดความเอื้อเฟื้อเกื้อกูลกัน อนาคตจะลำบากมาก เราช่วยกันสอนลูกหลานทำ Active Play กิจการผสมผสานสร้างให้จิตใจดี มีเพื่อนฝูง มีสังคม ตกผลึกจิตสำนึกที่ดีต่อเพื่อนฝูง สังคมจะมีความสุขมาก ทำอย่างไรให้เด็กติดเกมวันละ 5-6 ชั่วโมง บางครั้ง 8 ชั่วโมง ให้มีเวลาเพิ่มขึ้นไปทำกิจกรรมอย่างอื่น

      “การที่เด็กนั่งซื่อบื้อเนือยนิ่งอยู่หน้าจอ 6 ชั่วโมง ทำให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บโดยตรง ปีก่อนคนไทยตาย 3 แสนคนจากโรค NCDs นั่ง เนือย นิ่ง มีคนตายในโรงพยาบาล 1 หมื่นคนที่ต้องหาสาเหตุ 400 คน ทหารที่ออกไปรบในสงครามยิงกันตายครั้งละ 60-70 คน บ้านเราเทศกาลสงกรานต์ เทศกาลปีใหม่ มีคนเสียชีวิตจากอุบัติเหตุเทศกาลละ 400 คน ถ้าเจาะลงไปที่คนนั่ง เนือย นิ่ง ทำให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บปีละ 3 แสนคน คนจำนวนครึ่งหนึ่งต้องหาเงินรักษาตัวเองในช่วง 6 เดือนสุดท้ายก่อนเสียชีวิต ส่วนใหญ่ต้องเข้ารับการรักษาในห้องไอซียูซึ่งเป็นภารกิจของลูกหลาน โรคที่เกิดจากการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) อ้วนท้วนเกิน มีปัญหาต่อโรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน หัวใจ ฯลฯ ดังนั้นต้องทำให้เด็ก Active ตั้งแต่ยังเป็นวัยรุ่น ลดอ้วนและลดการเล่นเกม เพราะการเล่นเกมมากๆ ส่งผลถึงให้เกิดความก้าวร้าว บางครั้งก็มีจิตใจเศร้าหมอง อมทุกข์ เจ้าคิดเจ้าแค้น โมโหโทโส การมีกิจกรรมที่เหมาะสม ระบายความกดดัน ด้วยมุมมอง Active Play ได้ผลงานตามเป้าหมายสำเร็จลุล่วงไปด้วยดี มีความอ่อนโยนอ่อนน้อมทำให้งานสำเร็จ”

      โครงการกิจกรรมสร้างเสริมสุขภาวะทางกายในสถานศึกษาภายใต้แนวคิด “ออกมาเล่น แอคทีฟ 60 นาทีทุกวัน” ถือเป็นโครงการต่อยอดและสร้างการรับรู้เกี่ยวกับการส่งเสริมกิจกรรมทางกายให้ขยายไปในวงกว้าง ครอบคลุมกลุ่มเป้าหมายให้มากยิ่งขึ้น เนื่องจากประชากรวัยเด็กเป็นช่วงวัยแห่งการเจริญเติบโตทั้งในด้านพัฒนาการทางร่างกายและสมอง ยิ่งไปกว่านั้นยังพบว่าปัจจุบันเด็กไทยจำนวนมากที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดปัญหาสุขภาพ น้ำหนักตัวเกิน สมาธิสั้น หรือพัฒนาการไม่สมวัย เนื่องจากมีพฤติกรรมเนือยนิ่ง หรือพฤติกรรมหน้าจอที่มากเกินไป “เด็กบางคนมีพรสวรรค์ คิดแต่จะเอาชนะคนเดียว ไม่มีเพื่อน สังคมจะเป็นอย่างไร ถ้าทุกคนมีความเอื้อเฟื้อเกื้อกูลกัน ไม่ใช่เหยียบบ่าเพื่อนขึ้นไปอยู่ข้างบนคนเดียว เราต้องช่วยกันสร้างจิตสำนึกที่ดี”

      รศ.นพ.ปัญญา กล่าวว่า สสส.ได้ร่วมมือกับภาครัฐ เอกชน และภาคสังคม เพื่อดำเนินการตามนโยบายเพื่อการส่งเสริมกิจกรรมทางกาย โดยตั้งเป้าหมายที่จะยกระดับการมีกิจกรรมทางกายของเด็กไทยให้สูงยิ่งขึ้น การดำเนินงานให้สอดคล้องกับนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการในการ “ลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้” ที่จะส่งเสริมให้การดำเนินการในภาพใหญ่มีความเข้มแข็งและประสบความสำเร็จได้อย่างมีประสิทธิภาพ.