อ.พิชัย นิรันต์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์

    ณ หมู่บ้านสหกรณ์ทุ่งใหม่ ซอย 1 ต.สบเปิง อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่ ใจกลางของหมู่บ้านมีอาคารเล็กๆ สองหลังเชื่อมต่อกัน ข้างอาคารมีบ่อน้ำธรรมชาติ อีกด้านมีบ้านหนึ่งหลังตั้งอยู่ใกล้ๆ บริเวณโดยรอบถูกปกคลุมด้วยสีเขียวของต้นไม้ ภายในอาคารสองหลังเติมเต็มด้วยภาพวาดศิลปะสีสันงดงาม ทั้งภาพสถานที่ ธรรมชาติของต้นไม้ใบหญ้า และสัญลักษณ์ของพุทธศาสนาจัดวางอยู่ทั่วทั้งหลัง

      อาณาบริเวณแห่งนี้ คือบ้านที่แสนจะเรียบง่ายของ อ.พิชัย นิรันต์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) วัย 83 ปี ที่ได้เปิดบ้านเป็นครั้งแรกให้เป็นแหล่งเรียนรู้แก่คนรุ่นใหม่ และผู้คนทั่วไปได้เข้ามาซึมซับศิลปะได้ในทุกวัน การเปิดบ้านของศิลปินแห่งชาติได้รับการสนับสนุนจากกระทรวงวัฒนธรรม โดยกรมส่งเสริมวัฒนธรรม และเป็นส่วนหนึ่งในโครงการพัฒนาแหล่งเรียนรู้บ้านศิลปิน สู่การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน

เที่ยวบ้านศิลปินแห่งชาติ ชมสถานที่สร้างสรรค์งานจริงของ อ.พิชัย

        คุณหญิงปัทมา ลีสวัสดิ์ตระกูล ประธานกรรมการกองทุนส่งเสริมงานวัฒนธรรม กล่าวว่า อ.พิชัยได้สั่งสมประสบการณ์สร้างสรรค์งานศิลปะที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวตลอดระยะเวลายาวนานกว่า 40 ปี พร้อมทั้งได้จัดแสดงผลงานศิลปกรรมทั้งในและต่างประเทศจนเป็นที่ยอมรับ ด้วยปณิธานที่แน่วแน่และศรัทธาการสร้างสรรค์ศิลปะ ผลงานส่วนใหญ่ได้รับแรงบันดาลใจจากการศึกษาธรรมชาติ  ให้ความสำคัญกับพุทธปรัชญาคำสอนของพระพุทธเจ้า ทั้งนี้ ศิลปินแห่งชาติท่านนี้ยังมีเจตนารมณ์ดำรงรักษาองค์ความรู้และผลงานศิลปกรรมอันล้ำค่าให้เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมแก่เยาวชนคนรุ่นหลัง ด้วยความตั้งใจจริงจึงได้เปิดพื้นที่ของบ้านแห่งนี้เป็นแหล่งเรียนรู้ภูมิปัญญาทางด้านจิตรกรรมร่วมสมัยของศิลปกรรมไทย เพื่อเปิดโอกาสให้เยาวชนและผู้สนใจได้เรียนรู้งานศิลปะด้านจิตรกรรมร่วมสมัยโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย

      ด้าน อ.พิชัย นิรันต์ กล่าวถึงการเปิดบ้านว่า เดิมทีสถานที่สร้างสรรค์งานศิลปะและสถานที่ศึกษาดูงานศิลปะอยู่ที่บ้านนครชัยศรี จ.นครปฐม ได้รับความเสียหายจากน้ำท่วมใหญ่เมื่อปี 2554 จึงได้ย้ายมาอยู่ที่เชียงใหม่เป็นเวลา 10 ปีแล้ว ซึ่งมีบริเวณที่กว้างขวางกว่าเดิม และได้ปรับปรุงสถานที่เพื่อจะสร้างเป็นหอศิลป์แหล่งเรียนรู้ เพราะอยากทำประโยชน์เพื่อประเทศชาติ นอกจากจะปรับปรุงพื้นที่ให้กลายเป็นแหล่งเรียนรู้แล้ว ตลอดเวลาได้สอนศิลปะเด็กๆ ในพื้นที่อ.แม่แตงที่สนใจจะเรียนรู้ศิลปะ อยากให้เด็กๆ ได้เห็นความงดงามและรู้สึกรักในธรรมชาติ ไม่ว่าจะเป็นสัตว์ พืช ดอกไม้ ต้นไม้ ศิลปะที่ดีควรเริ่มจากการคลุกคลีกับธรรมชาติ ทำให้รู้สึกหวงแหนธรรมชาติให้คงอยู่ เพื่อเป็นบ่อเกิดสุนทรียะในจิตใจ ทำให้เป็นคนละเอียดอ่อน  คิดก่อนทำ ไม่สร้างความเดือดร้อนให้ผู้อื่น

      ในวัย 83 ปี ยังคงไม่หยุดมือสร้างงานศิลปะที่รัก ภายในบ้านจะได้เห็นมุมทำงานของศิลปินชั้นครูหลายมุม โดยงานศิลปะที่จัดแสดงมีทั้งภาพเก่าและใหม่ ไม่ได้มีแต่ภาพเขียน แต่ยังมีงานสื่อผสมด้วย อ.พิชัยบอกว่า ทุกวันนี้ยังคงวาดภาพเพื่อที่จะดึงสิ่งลึกลับที่อยู่ภายในใจของเราออกมาให้มากที่สุด ไม่เช่นนั้นจะหายไปกับความตายของชีวิต ผลงานของตนเขียนเกี่ยวกับดอกไม้ ภูเขา ป่า ทะเล รวมถึงบึงบัว สัญลักษณ์ทางพุทธศาสนาไม่เปลี่ยน มีทั้งบัวที่ตูม และบัวที่บานเต็มที่ แล้วก็ค่อยๆ โรยกลายเป็นฝัก หมายถึงสรรพชีวิตทั้งหลายหนีไม่พ้นการเวียนว่ายตายเกิด แต่สิ่งที่เปลี่ยนคือ แนวคิดที่แฝงในภาพที่เปลี่ยนไปตามสถานการณ์ที่เราคิดขณะวาด ส่วนการนำสื่อผสมเข้ามาสร้างสรรค์ศิลปะเพื่อขยายขอบเขตการทำงาน ไม่ควรหยุดนิ่ง พัฒนาต่อไป

      “ มีแนวคิดทางศาสนาเชื่อมกับศิลปะ ถ้าคนไม่มีศาสนาจะเดือดร้อน เกิดการปล้น ฆ่า โกงกินในสังคม เหมือนคนป่าเถื่อน ถ้าคนมีธรรมะในใจจะเป็นคนเอื้ออาทร เห็นคนลำบากก็ช่วย ผมใช้งานศิลปะเป็นเครื่องมือยึดเหนี่ยวจิตใจทั้งตนเองและให้ผู้ชมได้เห็นคุณค่าของศาสนา อีกแง่มุมเราจำเป็นต้องสอนศิลปะตั้งแต่เด็กๆ ให้หันมาสนใจศิลปะ ไม่ว่าจะศิลปะด้านใด ไม่ใช่สอนให้ทำผลงานออกมาสวย แต่ทำให้รู้สึกรักในธรรมชาติ ศิลปะจะทำให้จิตใจเด็กอ่อนโยน” อ.พิชัยกล่าว

งานศิลปะเกี่ยวกับพุทธศาสนา และธรรมชาติจัดวางรอบๆ บ้าน

      ด้าน รศ.อัศวิณีย์ หวานจริง คณบดีคณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ บุตรคนที่ 3 ของ อ.พิชัย กล่าวว่า คุณพ่อมีความตั้งใจจะเปิดบ้านเป็นแหล่งเรียนรู้มานานแล้ว ถือเป็นเพียงจุดเริ่มต้น จะมีการปรับปรุงให้สมบูรณ์แบบ ต้องใช้เวลา ดีใจที่ความฝันของพ่อเป็นจริง เห็นพ่อทำงานหนักมาตลอด ครอบครัวมีพี่น้อง 4 คน ค่าใช้จ่ายในการเล่าเรียนไม่ใช่น้อย คุณพ่อทำงานราชการเงินเดือนน้อย ต้องเขียนภาพควบคู่ไป ส่วนคุณแม่ทำขนมขาย ทราบมาว่าพ่ออุปถัมภ์ลูกศิษย์หลายคน ส่วนเรื่องรักธรรมชาติ การเข้าใจในธรรมะ ทำให้เราใช้สติในการทำงาน คำสอนพ่อก็แนะนำกับลูกศิษย์ของตนเอง สำหรับลูกๆ จะช่วยงานให้ได้มากที่สุด ต่อไปจะสร้างหอศิลป์ อ.พิชัย อยากให้ทุกคนได้รู้จักผลงานคุณพ่อ 

      ส่วน ศ.เกียรติคุณ พงศ์เดช ไชยคุตร ศิลปินและอาจารย์คณะวิจิตรศิลป์ มช. กล่าวว่า อ.พิชัยเป็นต้นแบบของคนเรียนศิลปะ ประทับใจมาก โดยเฉพาะพลังการทำงานศิลปะ แม้อายุ 83 ปีแล้ว ไม่หยุดที่จะทำ อีกทั้งยังมีบุคลิกเป็นผู้ใหญ่ใจดี มีแต่คนรัก ส่งผลให้สร้างสรรค์ศิลปะออกมาได้สวยงาม ขณะเดียวกันศิลปะช่วยเรื่องจิตใจที่ดีอาจารย์ด้วย