(หากผู้สูงอายุมีอาการปากเบี้ยว ปวดศีรษะ และอาเจียน ควรรีบไปพบแพทย์ภายใน 4 ชั่วโมง)

     อาการปากเบี้ยว พูดไม่ชัด แขน-ขาอ่อนแรง หรือผู้สูงอายุบางรายที่อยู่ๆ มักจะกำมือไม่ได้ กระทั่งไปหาแพทย์แผนโบราณในการช่วยบีบนวด สิ่งที่เกิดขึ้นเป็นสัญญาณเตือนของ “โรคหลอดสมอง” ที่มักพบได้บ่อยในผู้สูงอายุ ที่สำคัญหากไม่สามารถมาพบแพทย์ได้ภายใน 4 ชั่วโมงครึ่ง อาจทำให้เสียชีวิตและเป็นอัมพฤกษ์อัมพาตได้ ในงานเทศกาลผู้สูงอายุ “รุ่นใหญ่ไฟกะพริบ” ที่จัดขึ้น ณ อาคารอาเหนกป้าสง ณ ช่างชุ่ย ซึ่งนำโดย ภรณี ภู่ประเสริฐ ผอ.สำนักสนับสนุนสุขภาวะประชากลุ่มเฉพาะ สสส. ร่วมกับ พญ.ลลนา ก้องธรนินทร์ จากโครงการ “Let’s be heroes” และ พญ.รับขวัญ ภัทรานนท์อุทัย แพทย์เฉพาะทางโรคประสาทวิทยา รพ.รามาธิบดี ให้ความรู้เกี่ยวกับโรคนี้ไว้น่าสนใจ เนื่องจากผู้สูงอายุหลายคนป่วยแบบไม่รู้ตัว

(พญ.รับขวัญ ภัทรานนท์อุทัย)

     พญ.รับขวัญให้ข้อมูลว่า “สำหรับโรคหลอดเลือดสมองเกิดจากการที่สมองขาดเลือดไปเลี้ยง เพราะเกิดการอุดตันของเส้นเลือด ที่นำเลือดไปเลี้ยงสมองส่วนต่างๆ ส่งผลให้สมองขาดเลือด อยู่ในภาวะที่ทำงานไม่ได้ ผู้ป่วยจะมีอาการต่างๆ เช่น อาการปากเบี้ยว, พูดไม่ชัด, มีน้ำลายไหลที่มุมปาก, ตื่นเช้ามาผู้สูงอายุจะรู้สึกว่าแขน-ขาอ่อน ไม่มีแรง หรือยกแขนไม่ขึ้น, เวียนศีรษะ, คลื่นไส้ ทั้งนี้ การอุดตันของเลือดที่ไปเลี้ยงสมองเกิดจากการมีไขมันไปเกาะผนังหลอดเลือด ด้านในของหลอดเลือดสมอง ทำให้มีลิ่มเลือดขนาดเล็กแข็งตัวเกาะที่ลิ้นหัวใจและผนังหัวใจ กระทั่งหลุดลอยไปตามกระแสเลือด จนไปอุดตันหลอดเลือดในสมอง จึงเป็นสาเหตุให้เกิดโรคหลอดเลือดสมองที่ปัจจุบันแบ่งออกได้เป็น 2 ชนิด คือ 1.โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ 2.โรคหลอดเลือดหัวใจแตก ซึ่งพบได้บ่อยในผู้สูงอายุ

(การควบคุมอาหารหวาน มัน ช่วยป้องกันโรคหลอดเลือดสมองได้)

     “อาการของโรคหลอดเลือดทั้ง 2 ชนิด มีสัญญาณเตือนคล้ายคลึงกันอย่างที่กล่าวไปข้างต้น ซึ่งปัญหาที่พบได้บ่อยคือ การที่บางครั้งผู้สูงอายุไม่รู้ว่าตัวเองป่วยเป็นอะไร โดยเฉพาะอาการที่ตื่นเช้าขึ้นมาและแขน-ขาไม่มีแรง หรือยกไม่ขึ้น กระทั่งกำมือได้ไม่เหมือนเดิม ซึ่งเป็นผลมาจากการเป็น “โรคเส้นเลือดในสมองตีบ” จึงไปนวดกับแพทย์แผนโบราณ และทิ้งเวลากว่า 2 วันก่อนที่จะมาพบแพทย์ นั่นถือว่าค่อนข้างอันตราย เพราะจะทำให้เสียโอกาสในการกลับมาใช้ชีวิตได้ปกติ เนื่องจากหากลูกหลานพาผู้สูงอายุมาพบแพทย์ได้ภายในระยะเวลา 4 ชั่วโมงครึ่ง แพทย์จะรักษาโดยการให้ยาสลายลิ้มเลือด ก็จะป้องกันอาการของโรคอัมพฤกษ์อัมพาตได้

     นอกจากนี้ หากผู้สูงอายุมีอาการพูดไม่ชัด ให้ผู้ป่วยลองฟังและสังเกตอาการของตัวเองจากการพูดคุยปกติ เพราะถ้าหากผิดปกติ คุณตาคุณยายจะพูดซ้ำๆ หรือติดกันหลายๆ ครั้ง ซึ่งสัญญาณเตือนดังกล่าว หมอแนะนำให้รีบมาพบแพทย์ทันที ไม่จำเป็นต้องรอ หรือแม้หากพบว่าตัวเองมีอาการปากเบี้ยว, มุมปากตก, เวียนศีรษะ, คลื่นไส้ ก็ควรรีบพาไปส่งโรงพยาบาลโดยด่วน เพื่อรับการรักษาได้อย่างทันเวลา ทั้งนี้ หากตรวจพบว่าผู้สูงอายุเป็น “โรคเส้นเลือดในสมองแตก” แพทย์จะวินิจฉัยว่ามีภาวะเลือดออกในปริมาณมาก กระทั่งไปกดทับเยื่อหุ้มสมองซึ่งจะมีผลต่อการหายใจ และทำให้คนไข้มีอาการซึมและชัก จากนั้นแพทย์จะให้ยาลดความดันโลหิตและทำการผ่าตัด ซึ่งโอกาสรอดชีวิตจะมีสูง แต่ก็อาจเสี่ยงต่อความพิการ หรือป่วยอัมพฤกษ์อัมพาต ดังนั้นหากพบสัญญาณเตือนที่ผิดปกติข้างต้นควรรีบไปพบแพทย์จะดีที่สุด อีกทั้งควรหมั่นตรวจเช็กสุขภาพเป็นประจำทุกปี”

(พญ.ลลนา ก้องธรนินทร์)

     ด้าน พญ.ลลนา ก้องธรนินทร์ แพทย์แผนกฉุกเฉิน รพ.รามาธิบดี จากโครงการ “Let’s be heroes” ให้ข้อมูลว่า “สำหรับการป้องกันผู้สูงอายุที่ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่ดีที่สุด เนื่องจากโรคนี้ไม่สามารถแก้ไขได้ โดยเกิดขึ้นได้หลายปัจจัย 1.อายุที่เพิ่มขึ้นของผู้สูงอายุ 2.ปัจจัยจากโรคประจำตัวที่เป็นอยู่ ซึ่งกระตุ้นให้อาการของโรคทวีความรุนแรงมากขึ้น เช่น ผู้สูงวัยที่ป่วยโรคเบาหวาน, ไขมันในเลือดสูง หรือแม้แต่การดื่มสุราและสูบบุหรี่มากเกินไป ที่เสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมองสูง 3-4 เท่า ดังนั้นหมอแนะนำว่าผู้ที่ป่วยเป็นโรคไขมันในเลือดสูงและโรคเบาหวาน จำเป็นต้องควบคุมโรคด้วยการพบแพทย์และปฏิบัติตามคำสั่งอย่างสม่ำเสมอ เช่น ในคนไข้โรคเบาหวาน ที่แพทย์สั่งห้ามรับประทานทุเรียน เพราะเสี่ยงต่อน้ำตาลในเลือดสูง ก็ให้บริโภคพอประมาณ หรือกินได้ไม่เกิน 1 เมล็ดต่อครั้ง และหากพบว่าตัวเองมีอาการปากเบี้ยว แขน ขา และมือขยับไม่ได้ ก็ต้องรีบไปพบแพทย์ภายใน 4 ชั่วโมง ที่ลืมไม่ได้ การออกกำลังสม่ำเสมอก็ช่วยป้องกันโรคหลอดเลือดสมองได้เช่นเดียวกัน อาทิ การเดิน, การว่ายน้ำ ให้ได้ประมาณวันละ 30 นาที สัปดาห์ละ 3 ครั้ง”.