แฟ้มภาพ

30 ก.ย.64 - รศ.สมชาย ปรีชาศิลปกุล คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้โพสต์ข้อความผ่านเพจ “ศูนย์วิจัยฯ มหาวิทยาลัยหน้าบางแห่งหนึ่ง” แสดงความคิดเห็นต่อกรณีป้าเป้าถอดเสื้อผ้าเปลือยเปล่าต่อหน้าแนวตำรวจควบคุมฝูงชน (คฝ.) ที่แยกนางเลิ้งว่า การเปลือยกายของป้าเป้า คือเสรีภาพในการแสดงความเห็น

เสรีภาพในการแสดงความเห็นของประชาชนมิใช่เพียงการพูด การเขียน หากยังหมายรวมไปถึงการกระทำต่าง ๆ ที่เป็นการแสดงออกถึงความเห็นของตนหรือกลุ่มว่ามีทรรศนะอย่างไรต่อนโยบาย ปฏิบัติการหรือกฎหมายในเรื่องหนึ่ง ไม่ว่าจะเป็นการเดินขบวน การชุมนุม รวมถึงกิจกรรมอื่นที่สามารถสื่อมุมมองออกมาสู่สาธารณะ

ในสหรัฐฯ การเผาธงชาติเพื่อประท้วงนโยบายของรัฐบาลถือเป็นส่วนหนึ่งของเสรีภาพในการแสดงความเห็นที่สามารถกระทำได้ แม้ธงชาติจะถูกจัดวางให้เป็นสัญลักษณ์ที่มีสถานะพิเศษที่แสดงออกถึงความเป็นชาติก็ตาม แต่หากบุคคลเผาธงชาติในฐานะเป็นส่วนหนึ่งของการแสดงออกทางการเมืองก็ได้รับการคุ้มครองให้เป็นเสรีภาพประการหนึ่ง (Texas v. Johnson 1989)

การเปลือยกายของป้าเป้าในการเผชิญหน้ากับเจ้าหน้าที่ของรัฐเป็นการกระทำอันหนึ่งในการตอบโต้กับปฏิบัติการรุนแรงของทางฝ่ายรัฐที่ดำเนินมาอย่างต่อเนื่อง เจตนาหลักในการกระทำก็เพื่อประท้วงต่อความอยุติธรรม และมีจุดมุ่งหมายเพื่อยุติหรือทำให้ปฏิบัติการของเจ้าหน้าที่ต้องหยุดชะงักลง การกระทำเช่นนี้ย่อมเป็นเสรีภาพในการแสดงความเห็นที่รัฐธรรมนูญให้การรับรองไว้อย่างไม่อาจปฏิเสธ (รัฐธรรมนูญ 2560 มาตรา 34 “บุคคลย่อมมีเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น ...”)

แม้กฎหมายอาญาจะมีบทบัญญัติที่กำหนดว่า “ผู้ใดกระทำการอันควรขายหน้าต่อธารกำนัลโดยเปลือยหรือเปิดเผยร่างกาย” แต่ความผิดตามมาตรานี้ไม่ใช่เพียงการเปลือยร่างกายเพียงอย่างเดียว หากยังต้องเป็นการกระทำอันควร “ขายหน้า” การกระทำที่ถูกทางเจ้าหน้าที่ตั้งข้อหาก็คือการทำให้การเปลือยกายของเธอกลายเป็นความผิดไม่ต่างไปจากคนอื่นๆ ซึ่งกระทำในความผิดฐานนี้ ดังเช่นการแสดงอวัยวะเพศของชายแก่หญิงสาวเพื่อสำเร็จความใคร่ของตนเอง เป็นต้น  

เจตนาในการกระทำของป้าเป้าไม่แตกต่างไปจากการแสดงของลับที่เป็นข่าวคราวอยู่บ่อยครั้งกระนั้นหรือ

ตรงกันข้าม ในความเห็นของผมแล้ว การกระทำของป้าเป้าคือสิ่งที่ควรต้องให้ความเคารพเป็นอย่างสูงในฐานะที่ได้สละเรือนร่างอันเป็นพื้นที่ส่วนตัวของตนเองและมีความหมายสำคัญในสังคมไทยเพื่อต่อสู้กับอำนาจรัฐที่อยุติธรรม บุคคลที่ต้องอับอายจากการกระทำในครั้งนี้ควรเป็นเจ้าหน้าที่รัฐที่เกี่ยวข้อง ควรจะต้องคำถามต่อตนเองว่าได้กระทำการสิ่งใดลงไปจึงทำให้หญิงคนหนึ่งต้องเลือกใช้วิธีการเปลือยกายในการแสดงออก อำนาจรัฐต้องดำรงอยู่อย่างเลวร้ายเพียงใดจึงทำให้ผู้คนต้องเลือกใช้วิธีการในแบบที่แทบจะไม่เคยเกิดขึ้น

ขอยืนยันว่าการเปลือยกายของป้าเป้าคือเสรีภาพในการแสดงความเห็น

สมชาย ปรีชาศิลปกุล
30 กันยายน 2564