ยืนกรานทำถูกแล้ว ประธานาธิบดีโจ ไบเดน แห่งสหรัฐแถลงปกป้องการตัดสินใจถอนทหารออกจากอัฟกานิสถาน อ้างเดินตามข้อตกลงของ "โดนัลด์ ทรัมป์" กับตอลิบัน โทษผู้นำอัฟกันหนีออกนอกประเทศ ขณะกองทัพอัฟกันก็ไม่สู้ ด้านตอลิบันออกแถลงการณ์นิรโทษกรรมให้เจ้าหน้าที่ทุกคน ขอให้กลับมาใช้ชีวิตปกติ

ประธานาธิบดีโจ ไบเดน แถลงที่ทำเนียบขาวเมื่อวันที่ 16 สิงหาคม 2564 (Photo by Anna Moneymaker/Getty Images)

    ประธานาธิบดีสหรัฐแถลงต่อประชาชนถ่ายทอดสดทางโทรทัศน์เกี่ยวกับสถานการณ์อัฟกานิสถานเป็นครั้งแรกเมื่อช่วงบ่ายวันจันทร์ที่ 16 สิงหาคม 2564 ตามเวลากรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ที่ตรงกับเช้ามืดวันอังคารของไทย หลังจากสภาพความโกลาหลอลหม่านระหว่างการอพยพที่สนามบินคาบูลเมื่อวันอาทิตย์และวันจันทร์ที่่ผ่านมาสร้างความตกตะลึงแก่คนทั้งโลก

    รอยเตอร์และเอเอฟพีรายงานว่า กองทัพสหรัฐซึ่งส่งทหารราว 6,000 นายมาสนับสนุนการอพยพ ระงับการบินที่สนามบินคาบูลหลายชั่วโมงเมื่อวันจันทร์ ความวุ่นวายที่เกิดขึ้นทำให้เครื่องบินเยอรมันลำหนึ่งต้องเปลี่ยนเส้นทางไปลงที่กรุงทัชเคนต์ของอุซเบกิสถาน อีกลำต้องบินวน ก่อนที่สหรัฐจะเปิดสนามบินอีกครั้งในช่วงค่ำ

    ก่อนหน้านั้นมีวิดีโอภาพเหตุการณ์ที่ชาวอัฟกันหลายพันคนบุกเข้าไปถึงรันเวย์ คนกลุ่มหนึ่งเกาะเครื่องบินลำเลียงของกองทัพสหรัฐและมีคนร่วงลงมาเมื่อเครื่องบินทะยานขึ้น มีรายงานคนเสียชีวิตอย่างน้อย 5 คน บางคนตกลงมาจากเครื่องบิน เพนตากอนแถลงเมื่อวันจันทร์ด้วยว่า ทหารสหรัฐยิงชายติดอาวุธ 2 คนที่ดูเหมือนว่ายิงปืนใส่ฝูงชน

    นักรบตอลิบันพิชิตกรุงคาบูลอย่างง่ายดายเมื่อวันอาทิตย์ ทั้งที่หน่วยข่าวกรองของสหรัฐเคยคาดคะเนก่อนหน้านี้ว่ากองทัพอัฟกันน่าจะต้านทานตอลิบันได้อย่างน้อย 3 เดือน แต่ในความเป็นจริงนักรบตอลิบันใช้เวลาเพียงสัปดาห์เศษก็กวาดกลืนเมืองสำคัญได้ทั่วประเทศจนมาถึงเมืองหลวง ชัยชนะอย่างรวดเร็วของตอลิบันสร้างความตกตะลึงแก่สหรัฐและพันธมิตรตะวันตก ที่ร่วมยึดครองอัฟกานิสถานนาน 20 ปี ทุ่มเงินมากกว่า 1 ล้านล้านดอลลาร์ ติดอาวุธยุทโธปกรณ์และฝึกกองทัพอัฟกัน

    ในการแถลงจากทำเนียบขาว ไบเดนปกป้องการตัดสินใจของเขา โดยยืนกรานว่าต้องเลือกระหว่างการขอให้กองทัพสหรัฐต่อสู้อย่างไม่รู้จบต่อไปในสงครามที่เขาเรียกว่าสงครามกลางเมืองของอัฟกานิสถาน หรือทำตามข้อตกลงถอนทหาร ที่อดีตประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ทำไว้กับตอลิบัน

    "หลังจาก 20 ปีผ่านไปผมได้รับรู้หนทางที่ยากลำบากว่า ไม่เคยมีเวลาที่เหมาะสมในการถอนกำลังทหารสหรัฐ นั่นเป็นเหตุผลที่เรายังอยู่ที่นั่น" เขากล่าว และยังพาดพิงถึงทรัมป์ด้วยว่า การเจรจาต่อรองทำข้อตกลงกับตอลิบันทำให้กลุ่มนี้อยู่ในตำแหน่งทางทหารที่แข็งแกร่งที่สุดนับแต่ปี 2544

    ไบเดนยอมรับว่า ความรวดเร็วที่ตอลิบันสามารถยึดอัฟกานิสถานได้ทั้งประเทศนั้นเป็นเรื่องที่คาดไม่ถึง แต่เขากล่าวโทษพวกผู้นำทางการเมืองอัฟกันที่หนีออกนอกประเทศและกองทัพอัฟกันที่ไม่เต็มใจจะต่อสู้

    "ความจริงก็คือ การณ์ปรากฏออกมารวดเร็วกว่าที่เราคาดกันไว้ แล้วเกิดอะไรขึ้นล่ะ พวกผู้นำทางการเมืองอัฟกานิสถานยอมแพ้แล้วหนีออกนอกประเทศ กองทัพอัฟกันยอมแพ้ บางครั้งก็ไม่ได้พยายามจะต่อสู้" ผู้นำสหรัฐอ้าง โดยวิจารณ์ประธานาธิบดีอัชราฟ กานี ที่หนีตั้งแต่วันอาทิตย์ และอับดุลลาห์ อับดุลลาห์ ผู้นำสภาสูงเพื่อความปรองดองแห่งชาติ ว่าทั้งสองปฏิเสธทำตามคำแนะนำของเขาที่ให้หาทางออกทางการเมืองกับพวกตอลิบัน

    ที่อุซเบกิสถาน เพื่อนบ้านของอัฟกานิสถาน เจ้าหน้าที่อุซเบกกล่าวเมื่อวันจันทร์ว่า มีอากาศยานอัฟกัน 46 ลำ ประกอบด้วยเครื่องบินทหาร 22 ลำ และเฮลิคอปเตอร์ทหาร 24 ลำ ข้ามแดนอย่างผิดกฎหมายและถูกบังคับให้ลงจอดที่สนามบินเทอร์เมซเมื่อวันเสาร์และอาทิตย์ที่ผ่านมา อากาศยานเหล่านี้บรรทุกทหารอัฟกัน 585 นาย เครื่องบินรบที่ข้ามแดนลำหนึ่งชนกับเครื่องบินทหารอุซเบกที่บินประกบพาลงจอด ทำให้เครื่องตกทั้ง 2 ลำที่จังหวัดซูร์คอนดาร์โย แต่นักบินดีดตัวกางร่มชูชีพลงพื้นอย่างปลอดภัย

    คณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติแถลงภายหลังการประชุมฉุกเฉินเมื่อวันจันทร์ เรียกร้องให้มีการเจรจาเพื่อจัดตั้งรัฐบาลใหม่ในอัฟกานิสถาน โดยมีรายงานของอัลจาซีราห์ทีวีว่า อดีตนายกฯ กัลบุดดิน เฮ็กมัตยาร์ และอดีตประธานาธิบดีฮามิด การ์ไซ และอับดุลลาห์ อับดุลลาห์ กำลังมุ่งหน้าไปเจรจากับตัวแทนของตอลิบันที่กรุงโดฮาของกาตาร์

    ในวันอังคาร กลุ่มตอลิบันออกแถลงการณ์ประกาศนิรโทษกรรมทั่วไปเจ้าหน้าที่รัฐบาลทุกคนและขอให้พวกเขากลับเข้าทำงานและใช้ชีวิตตามปกติอย่างมั่นใจ

    "มีการประกาศนิรโทษกรรมทั่วไปสำหรับทุกคนแล้ว ฉะนั้น พวกคุณควรเริ่มต้นชีวิตประจำวันของคุณด้วยความมั่นใจอย่างเต็มที่" แถลงการณ์กล่าว.