จัดใหญ่จัดหนัก ผู้นำเบลารุสส่งเครื่องบินรบขึ้นประกบเครื่องบินโดยสารของไรอันแอร์ขณะบินผ่านน่านฟ้าเมื่อวันอาทิตย์ แล้วสั่งให้ลงจอดที่กรุงมินสก์เพื่อจับกุมนักข่าวหนุ่ม ที่โดนหมายจับคดียุยงปลุกปั่นการประท้วง โลกตะวันตกเดือดระบุเป็นการจี้เครื่องบิน ผลักดันคว่ำบาตรเพิ่มเติม รัสเซียขำเรื่องแค่นี้ทำเป็นช็อก

แฟ้มภาพ โรมัน โปรตาเซวิช นักข่าวชาวเบลารุสที่โดนหมายหัว (Photo by Artur Widak/NurPhoto via Getty Images)

    พฤติการณ์ของเบลารุสเมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมาสร้างความตกตะลึงแก่โลกตะวันตก ผู้นำยุโรปหลายประเทศรวมถึงรัฐบาลสหรัฐกล่าวประณาม และประสานเสียงให้ดำเนินการกับรัฐบาลเบลารุสและผู้ที่อยู่เบื้องหลังเหตุการณ์ ที่ผู้นำอียูบางคนเรียกว่าเป็นการ "จี้เครื่องบิน" 

    เที่ยวบิน 4978 ของสายการบินไรอันแอร์ พร้อมกับผู้โดยสารและลูกเรือประมาณ 170 คนจาก 12 ประเทศ บินจากกรุงเอเธนส์ของกรีซไปยังกรุงวิลนิอุสของลิทัวเนียเมื่อวันอาทิตย์ที่ 23 พฤษภาคม รอยเตอร์รายงานในวันจันทร์ว่า ขณะที่เครื่องบินผ่านน่านฟ้าของเบลารุสและกำลังลดระดับเพื่อเตรียมลงจอดที่ลิทัวเนีย โดยข้อมูลจากไฟลต์เรดาร์24.คอมเผยว่าอีกเพียง 2 นาทีก็จะพ้นน่านฟ้านั้น เครื่องบินโดยสารลำนี้ก็เปลี่ยนทิศทางกะทันหันแล้วมาลงจอดฉุกเฉินที่กรุงมินสก์แทน โดยมีเครื่องบินขับไล่มิก-29 ลำหนึ่งบินตามประกบ ข่าวเบื้องต้นอ้างว่ามีระเบิดบนเครื่องบิน

    ผู้โดยสารคนหนึ่งบนเที่ยวบินนี้เผยว่า นักบินและลูกเรือไม่ได้อธิบายเหตุผลที่เครื่องเปลี่ยนจุดหมาย แต่โรมัน โปรตาเซวิช นักข่าววัย 26 ปี ที่เดินทางมาพร้อมกับแฟนสาว แสดงอาการทันที โดยลุกจากที่นั่งเอื้อมหยิบสัมภาระจากล็อกเกอร์เหนือศีรษะแล้วดึงแล็ปท็อปกับโทรศัพท์ส่งให้แฟนสาว เมื่อเครื่องลงจอด เจ้าหน้าที่เบลารุสเข้ามาควบคุมตัวเขา และต่อมามีรายงานยืนยันว่า แฟนสาวของเขาที่เป็นนักศึกษากฎหมายชาวรัสเซีย ก็โดนจับกุมพร้อมกัน

    สื่อของลิทัวเนียรายงานอ้างคำกล่าวของผู้โดยสารร่วมไฟลต์นี้ว่า ขณะที่โดนพาตัวไปนั้น โปรตาเซวิชกล่าวว่าเขาจะโดนประหารชีวิตที่นี่ 

    นักข่าวรายนี้เคยทำงานให้สำนักข่าวออนไลน์ NEXTA ที่เผยแพร่ภาพข่าวการชุมนุมประท้วงครั้งใหญ่เพื่อขับไล่ประธานาธิบดีอเล็กซานเดอร์ ลูกาเชนโก ของเบลารุสเมื่อปีที่แล้ว ผ่านแอปพลิเคชันเทเลแกรม รอยเตอร์กล่าวว่า ปัจจุบันเขาทำงานให้ Belamova สื่อออนไลน์อีกช่องหนึ่งที่เผยแพร่ทางเทเลแกรมเช่นกัน โดยตัวเขาพำนักอยู่โปแลนด์และลิทัวเนีย

    ข่าวเอเอฟพีระบุว่า โปรตาเซวิชและเพื่อนร่วมก่อตั้ง NEXTA ถูกเบลารุสขึ้นบัญชี "บุคคลที่เกี่ยวข้องกับกิจกรรมก่อการร้าย" เมื่อปีที่แล้ว ทั้งคู่ถูกกล่าวหาว่ายุยงปลุกปั่นให้เกิดความไม่สงบ ซึ่งมีโทษจำคุก 15 ปี 

    ภายหลังโปรตาเซวิชและแฟนสาวโดนจับกุม อีก 7 ชั่วโมงต่อมาเครื่องบินโดยสารลำนี้ก็เดินทางต่อไปยังกรุงวิลนิอุสของลิทัวเนีย ที่นั่นนายกรัฐมนตรี อินกรีดา ซิโมนุเต มารอรับผู้โดยสารของเที่ยวบินนี้ 

    เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นทำให้รัฐบาลหลายชาติในยุโรปขู่คว่ำบาตรเบลารุสเพิ่มเติม ลิทัวเนียซึ่งเป็นสมาชิกอียูเรียกร้องให้อียูและนาโตตอบโต้ เออร์ซูลา ฟ็อน แดร์ ไลเอิน ประธานคณะกรรมาธิการยุโรป กล่าวว่า โปรตาเซวิชต้องได้รับการปล่อยตัวทันที และพวกที่รับผิดชอบต่อ "การจี้เครื่องบินไรอันแอร์ต้องโดนลงโทษ" ส่วนเยนส์ สโตลเทนเบิร์ก เลขาธิการนาโต ทวีตว่า เหตุการณ์นี้ร้ายแรงและอันตราย ต้องมีการสอบสวนระหว่างประเทศ

    ขณะที่แอนโทนี บลิงเคน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐ กล่าวว่า การบังคับให้เครื่องบินลงจอดแล้วจับกุมคนนั้นเป็น "พฤติกรรมน่าช็อก" และเรียกร้องให้เบลารุสปล่อยตัวนักข่าวผู้นี้ทันที รัฐบาลสหรัฐกำลังประสานงานกับชาติพันธมิตรเพื่อดำเนินการขั้นต่อไป

    สหรัฐและอียู, อังกฤษ กับแคนาดา ใช้มาตรการอายัดทรัพย์สินและห้ามการเดินทางกับเจ้าหน้าที่เบลารุสแล้วเกือบ 90 คน รวมถึงลูกาเชนโก ซึ่งถูกกล่าวหาว่าปราบปรามผู้ชุมนุมฝ่ายค้านอย่างรุนแรงภายหลังการเลือกตั้งเมื่อเดือนสิงหาคมที่เขาชนะเป็นสมัยที่ 6 อย่างน่ากังขา

    กระทรวงการต่างประเทศของเบลารุสแถลงในวันจันทร์ ยืนกรานว่าการดำเนินการของเบลารุสถูกต้องตามกฎหมาย และกล่าวหาตะวันตกว่าพยายามเล่นการเมือง สำนักข่าว BelTA ของเบลารุสรายงานด้วยว่า ลูกาเชนโกเป็นผู้สั่งการด้วยตนเองให้นำเครื่องบินรบบินประกบไรอันแอร์ แต่ไม่พบว่ามีระเบิดบนเครื่องบิน 

    รัสเซียที่เป็นพันธมิตรหลักของเบลารุสก็ไม่ได้แสดงความตื่นเต้นนัก มาเรีย ซาคาโรวา โฆษกกระทรวงการต่างประเทศรัสเซียยังล้อเลียนความโกรธเคืองของโลกตะวันตกด้วยว่า "เราช็อกที่ตะวันตกกล่าวถึงเหตุการณ์ในน่านฟ้าเบลารุสว่า 'น่าช็อก'" พร้อมกับกล่าวหาชาติตะวันตกว่า "ลักพาตัว, บังคับให้ลงจอด และจับกุมอย่างผิดกฎหมาย" 

    สเวตลานา ติคานอฟสกายา ผู้นำฝ่ายค้านเบลารุสที่หนีไปลี้ภัยในลิทัวเนีย เรียกร้องให้องค์การการบินพลเรือนระหว่างประเทศ (ICAO) ขับเบลารุส ส่วนสมาคมขนส่งทางอากาศระหว่างประเทศ (IATA) ต้แงการให้สอบสวนอย่างเต็มที่ สายการบินแอร์บอลติกซึ่งมีสำนักงานใหญ่ที่ลัตเวียประกาศว่าจะบินเลี่ยงน่านฟ้าของเบลารุส.