มกราคม 1950 คิม อิลซุง (Kim Il-sung) ผู้นำเกาหลีเหนือขอการสนับสนุนจากสตาลินเพื่อบุกเกาหลีใต้ ตอนแรกสตาลินลังเลใจ แต่สุดท้ายสนับสนุน เพราะเห็นว่าเกาหลีใต้ไม่ได้เป็นพันธมิตรกับสหรัฐอย่างเป็นทางการ คิดว่าคงจะไม่ช่วยรัฐบาล Syngman Rhee ของเกาหลีใต้ที่เต็มไปด้วยการคอร์รัปชัน

      25 มิถุนายน 1950 กองทัพเกาหลีเหนือบุกโจมตีเกาหลีใต้ ปรากฏว่าสตาลินคิดผิด รัฐบาลทรูแมนอาศัยจังหวะที่ตัวแทนโซเวียตไม่เข้าประชุมคณะมนตรีความมั่นคง ออกมติต่อต้านการรุกรานของเกาหลีเหนือ (ตัวแทนโซเวียตไม่เข้าประชุม เนื่องจากประท้วงที่สหประชาชาติไม่ยอมรับจีนคอมมิวนิสต์เป็นสมาชิกสหประชาชาติ แต่รับรองสาธารณรัฐจีนหรือไต้หวันแทน)

      สงครามเกาหลีเป็นสงครามแรกของสงครามเย็น และเป็นสงครามแรกที่ทหารสหประชาชาติไปร่วมรบเพื่อปกป้องเกาหลีใต้ที่เป็นสมาชิก

      อะไรคือเหตุผลของสงครามนั้นไม่ชัดเจน ข้อมูลบางแหล่งบอกว่า ก่อนเกิดสงครามใหญ่ทั้งเกาหลีเหนือกับใต้ต่างเป็นฝ่ายยิงก่อนตามแนวพรมแดน บางคนระบุว่า เกาหลีใต้กระทำบ่อยครั้งกว่า เหตุเพราะหวังเรียกความสนใจดึงความช่วยเหลือจากสหรัฐ

      ปลายปี 1950 กองกำลังสหประชาชาติที่นำโดยสหรัฐเป็นฝ่ายมีชัย สามารถตีโต้กองทัพเกาหลีเหนือถอยร่นไปอยู่หลังเส้นขนานที่ 38 ประธานาธิบดีทรูแมนเห็นด้วยกับการรบให้ได้ชัยชนะเบ็ดเสร็จรวมเกาหลีเป็นหนึ่ง จึงสั่งกองทัพบุกขึ้นเหนือไปเรื่อยๆ จนใกล้แม่น้ำยาลู (Yalu River) แนวพรมแดนระหว่างจีนกับเกาหลีเหนือ

เดิมรัฐบาลเหมายอมรับแนวคิดหยุดยิงตามเส้นขนาน 38 แต่เมื่องกองทัพสหรัฐบุกขึ้นเหนือเรื่อยๆ จีนเกรงว่าสหรัฐอาจยกกองทัพข้ามพรมแดนเพื่อรบกับจีน (แม้สหประชาชาติกับสหรัฐต่างให้คำมั่นว่าจะไม่บุกข้ามไปยังฝั่งจีน) จึงระดม “ทหารอาสา” เข้าเกาหลีเหนือ กลายเป็นการสู้รบระหว่างทหารจีนกับทหารอเมริกัน ผลที่ตามมาคือกองทัพสหประชาชาติถูกตีถอยร่น 200 ไมล์ กลับไปอยู่แนวเส้นขนานที่ 38 นายพลดักลาส แม็กอาร์เธอร์ (Douglas MacArthur) ผู้บังคับบัญชาการรบ เสนอให้โจมตีจีนด้วยอาวุธนิวเคลียร์ แต่ทรูแมนไม่เห็นชอบ

      สงครามเกาหลีเป็นอีกครั้งที่รัฐบาลสหรัฐคิดจะใช้อาวุธนิวเคลียร์หลายครั้ง ปี 1958 เริ่มประจำการอาวุธนิวเคลียร์ในเกาหลีใต้ ในปี 1967 มีถึง 950 หัวรบ และประกาศว่าได้ถอนกลับไปในปี 1991 ในขณะที่บางแหล่งระบุว่าถอนทั้งหมดจริงเมื่อ1998

      ด้านรัฐบาลเหมาลงนามเป็นพันธมิตรกับสหภาพโซเวียตอย่างเป็นทางการในปี 1950 จีนหวังความช่วยเหลือด้านอาวุธจากโซเวียต และการสนับสนุนในเวทีโลก ทศวรรษ 1950 เป็นช่วงที่ 2 คอมมิวนิสต์มีสัมพันธ์ชื่นมื่น สหรัฐเผชิญหน้ากับ 2 ประเทศคอมมิวนิสต์พร้อมๆ กัน

      มีนาคม 1953 เมื่อสตาลินเสียชีวิต เกออร์กี มาเลนคอฟ (Georgy Malenkov) ขึ้นดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี มาเลนคอฟเห็นว่าปัญหาเศรษฐกิจภายในมีความสำคัญมากกว่า จึงทุ่มงบประมาณส่งเสริมการบริโภค ลดงบประมาณกลาโหม ชี้ว่าการทำสงครามนิวเคลียร์เท่ากับการฆ่าตัวตายทั้ง 2 ฝ่าย การเปลี่ยนโลกให้เป็นสังคมนิยมต้องใช้สันติวิธี อีกทั้งยังเห็นว่า 2 ค่ายควรผ่อนคลายความตึงเครียด

นายกฯ มาเลนคอฟเรียกร้องให้ประธานเหมาเจรจาหยุดยิง เหตุผลสำคัญอีกข้อคือการเมืองภายในรัสเซียกำลังวุ่นวาย มาเลนคอฟอยู่ในอำนาจเพียง 2 สัปดาห์

ในเวลาต่อมาประธานเหมาเริ่มเห็นด้วย และเมื่อมีกระแสข่าวว่าประธานาธิบดีไอเซนฮาวร์ (Eisenhower) จะใช้อาวุธนิวเคลียร์ 2 ฝ่ายจึงประกาศหยุดยิง สงครามลงเอยไม่มีใครแพ้ชนะ เกาหลีเหนือ-ใต้ยังคงแบ่งด้วยเส้นขนานที่ 38 พร้อมกับผู้เสียชีวิตทั้งสิ้น 3 ล้านคน ส่วนใหญ่คือชาวเกาหลี ทหารสหรัฐเสียชีวิต 37,000 นาย

สัมพันธ์ 2 เกาหลีในยุคสงครามเย็น :

      เป็นที่รับรู้ทั่วไปว่าเกาหลีเหนือพยายามบ่อนทำลายเกาหลีใต้ทุกรูปแบบ ข้อมูลบางชิ้นระบุว่าเกาหลีใต้ทำอย่างนี้เช่นกัน มีข้อมูลว่าในช่วง 1953-72 ได้ส่งเจ้าหน้าที่ราว 10,000 นายเข้าไปในเกาหลีเหนือ ทั้งเก็บข้อมูลและบ่อนทำลายสถานที่ต่างๆ

เกาหลีเหนือพยายามลอบสังหารประธานาธิบดี ปัก ชองฮี (Park Chung-hee) เช่นเดียวกับที่ประธานาธิบดีปักตั้งหน่วยลับ 684 เพื่อล่าสังหารผู้นำคิม อิลซุง (Kim Il-sung)

4 กรกฎาคม 1972 รัฐบาลปัก ชองฮี ประสบความสำเร็จในการเจรจากับฝ่ายเหนือ ออกแถลงการณ์ว่า 2 ฝ่ายบรรลุหลักการรวมชาติ สถานการณ์โดยรวมดีขึ้น (ตรงกับช่วงสงครามเย็นที่ลดความตึงเครียด ปี 1972 ยังเป็นปีที่ประธานาธิบดีนิกสันเยือนจีน) การรวมชาติจะต้องดำเนินอย่างอิสระ ไร้การแทรกแซงจากต่างชาติ ด้วยสันติวิธี

แต่แถลงการณ์ปี 1972 ไม่ได้สานต่ออย่างเป็นรูปธรรม จนถึงการประชุมสุดยอดปี 2000

      การสิ้นสุดสงครามเย็นส่งผลต่อเกาหลีเหนือมาก บริบทเปลี่ยนแปลงกะทันหัน หลายประเทศที่เคยเป็นสังคมนิยมเปลี่ยนเป็นประชาธิปไตย เกาหลีเหนือไม่อาจพึ่งพาบริบทสงครามเย็นอีกต่อไป ขั้วสหรัฐนับวันจะยิ่งแข็งแกร่ง

ด้านเกาหลีใต้อยู่ภายใต้การปกป้องภัยนิวเคลียร์จากสหรัฐ และคงฐานทัพอเมริกันในเกาหลีใต้ต่อเนื่อง การปกป้องนี้หมายถึงความมั่นคงเกาหลีใต้ผูกอยู่กับระบบของสหรัฐ ช่วยต้านจีน รัสเซีย

เกาหลีเหนือกับสหรัฐหลังสงครามเย็น :

      เรื่องที่หลายคนอาจประหลาดใจคือ แม้สิ้นสงครามเย็น แต่สถานการณ์คาบสมุทรเกาหลียังคงตึงเครียด ภาพที่ปรากฏคือเกาหลีเหนือขาดความโปร่งใสเรื่องนิวเคลียร์ ปี 1993-94 เริ่มเดินหน้าโครงการนิวเคลียร์อีกครั้ง อ้างว่าเพื่อป้องกันภัยคุกคามจากสหรัฐ ชี้ว่าสหรัฐพยายามคุกคามตน เดินหน้าคว่ำบาตรเกาหลีเหนือ เป็นที่มาของการเจรจาสันติภาพหลายต่อหลายครั้งทั้งกับสหรัฐกับเกาหลีใต้และอีกหลายประเทศ

2005 รัฐบาลเกาหลีเหนือประกาศว่าเป็นชาติที่มีอาวุธนิวเคลียร์แล้ว

กรกฎาคม 2006 เกาหลีเหนือทดสอบยิงขีปนาวุธพิสัยไกล และทดสอบเดินเครื่องเตาปฏิกรณ์ในเดือนตุลาคม 2006 ฝ่ายรัฐบาลสหรัฐกับญี่ปุ่นตอบโต้ด้วยการติดตั้งระบบป้องกันขีปนาวุธในญี่ปุ่นเมื่อปี 2007 จีนกับรัสเซียประท้วงแต่ไม่เป็นผล

      ตลอดหลายปีที่ผ่านมา มีรายงาน งานวิจัยหลายชิ้นที่ระบุว่าเกาหลีเหนือมีอาวุธนิวเคลียร์

รายงาน North Korea’s Nuclear Futures: Technology and Strategy เมื่อปี 2015 ระบุว่าเกาหลีเหนือมีอาวุธนิวเคลียร์ทั้งหมด 10-16 ลูก เป็นระเบิดพลูโตเนียม 6-8 ลูก นิวเคลียร์ยูเรเนียมอีก 4-8 ลูก (weapons-grade uranium) อย่างไรก็ตาม รายงานดังกล่าวไม่ยืนยันข้อมูลนี้ ทั้งยังตั้งคำถามถึงการทำงานของเตาปฏิกรณ์ว่ายังทำงานเป็นปกติหรือไม่ เครื่องเสริมสมรรถนะยังทำงานเป็นปกติเพียงใด

ข้อมูลของ Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) ปี 2017 ประเมินว่าเกาหลีเหนือมี 10-20 หัวรบ

ด้านรัฐบาลรัสเซียไม่ยอมรับว่าเกาหลีเหนือเป็นชาติที่มีอาวุธนิวเคลียร์

      ไม่ว่าจะมีอาวุธนิวเคลียร์จริงหรือไม่ ท่าทีของรัฐบาลทรัมป์คือยอมรับว่าเกาหลีเหนือมีอาวุธนิวเคลียร์แล้ว แต่ยังไม่สามารถบรรจุหัวรบนิวเคลียร์เข้ากับขีปนาวุธพิสัยไกลที่ยิงถึงแผ่นดินใหญ่อเมริกา และเพราะท่าทีของรัฐบาลเกาหลีเหนือที่พูดย้ำพูดซ้ำว่ามีอาวุธนิวเคลียร์เป็นเหตุผลดีแก่รัฐบาลสหรัฐที่จะคว่ำบาตรหรือลงมือกระทำอย่างใดอย่างหนึ่ง

สงครามที่ยังไม่ยุติหรือไม่มีวันยุติ :

ความขัดแย้งระหว่างเกาหลีเหนือกับใต้เป็นผลพวงที่ย้อนหลังไปไกลตั้งแต่ยุคล่าอาณานิคม เกาหลีตกเป็นอาณานิคมของญี่ปุ่นเมื่อปลายศตวรรษที่ 19 สงครามโลกครั้งที่ 2 แบ่งเกาหลีออกเป็นเหนือกับใต้ ตามด้วยสงครามเกาหลีเมื่อต้นทศวรรษ 1950 ที่สุดของสงครามครั้งนั้นเป็นแค่ประกาศ “หยุดยิง” ไม่ได้สงบศึกถาวร จากนั้นอยู่ภายใต้ความตึงเครียดของสงครามเย็นมาตลอด

แม้สิ้นสงครามเย็น แต่การเผชิญหน้าไม่จบสิ้น คราวนี้กลายเป็นการปิดล้อมจีนกับรัสเซียยุคใหม่ ยิ่งจีนเติบใหญ่ก้าวขึ้นมา ยิ่งเพิ่มการเผชิญหน้า ทหารอเมริกันเกือบ 3 หมื่นนายยังคงประจำการในฐานทัพถาวรในเกาหลีใต้

ทั้งหมดเป็นเวลากว่า 100 ปี (นับจากปี 1910 ที่ตกเป็นอาณานิคมอย่างเป็นทางการ) ที่คนเกาหลีตกอยู่ในความทุกข์ยาก ความกังวลต่อสงคราม ผ่านสงครามที่คร่าชีวิตหลายล้านคน อยู่ในความตึงเครียดทั้งระหว่าง 2 เกาหลีกับการถูกรายล้อมด้วยมหาอำนาจ

ข้อคิดสำคัญคือประวัติศาสตร์เกาหลีหนีไม่พ้นการเผชิญภัยจากมหาอำนาจ ทั้งมหาอำนาจยุคโบราณจากจีน เป็นอาณานิคมของญี่ปุ่นในยุคล่าอาณานิคม สู่ 2 อภิมหาอำนาจในสมัยสงครามเย็น และยังถูกคุกคามอยู่ในวังวนของหลายมหาอำนาจในขณะนี้

นี่คือโลกแห่งความจริง สถานการณ์ที่เกาหลีได้เผชิญและกำลังเผชิญ

      หากเราอยู่ในประเทศที่มีโอกาสดีกว่า มีสันติสุขมากกว่า ควรใช้โอกาสที่มีเพื่อขยายสันติภาพ ขยายความร่มเย็นเป็นสุขมากขึ้น ส่งเสริมสันติภาพโลก ไม่เปิดโอกาสให้ต่างชาติรุกรานจนบ้านแตกสาแหรกขาด ตระหนักว่าสันติภาพไม่ได้มาโดยง่ายอย่างที่คิด.

----------------------------

รูป : คิม อิลซุง (Kim Il-sung) อดีตผู้นำเกาหลีเหนือ

ที่มา : https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kim_Il-sung.jpg