‘อุทยานเบญจสิริ’สวนสาธารณะต้นแบบ Zero Waste

ภาพที่ไม่น่ามองทั้งขยะที่ล้นออกมาจากถัง ขวดน้ำพลาสติกที่ไม่ได้คัดแยก การใช้ถุงพลาสติกอย่างพร่ำเพรื่อ เป็นภาพที่เห็นจนชินตาในเมืองใหญ่อย่างกรุงเทพฯ จากข้อมูลกรุงเทพมหานคร ปี 2564 ขยะที่เกิดขึ้นใน กทม.มีปริมาณ  8,675 ตันต่อวัน​ มีค่าใช้จ่ายในการกำจัด 7,127 ล้านบาท จัดเก็บค่าธรรมเนียมการกำจัดขยะได้เพีย​ง​ 512 ล้าน ขณะที่แนวโน้มปริมาณขยะเพิ่มสูงขึ้น

ปัญหาขยะเกิดจากการใช้ชีวิตประจำวันที่บริโภคสินค้าแบบใช้ครั้งเดียวแล้วทิ้ง รวมถึงขยะพลาสติกจากฟู้ดเดลิเวอรี่ ทั้งช้อน ส้อม ขวดน้ำ ถุง หลอด โฟม การใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เมื่อขยะคือภาระของทุกคน จึงเป็นที่มาของการใช้ชีวิตยุคใหม่แบบ Zero Waste ขยะเหลือศูนย์ คือ การหมุนเวียนทรัพยากรกลับมาใช้ใหม่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด ไม่สร้างขยะใหม่ ๆ โดยพยายามไม่ให้มีอะไรหลงเหลือจนเป็นขยะได้ รวมถึงคำนึงถึงการทิ้งขยะอย่างถูกประเภทควบคู่ไปด้วย

ขยะเหลือศูนย์ยึดหลักปฏิบัติง่ายๆ 3R ประกอบด้วย  Reduce ใช้วัสดุที่ก่อให้เกิดขยะให้น้อยลง Reuse การนำกลับมาใช้ใหม่ และ Recycle การหมุนเวียนนำกลับมาใช้ใหม่ ล่าสุด มีการนำแนวทางนี้มาปรับใช้ในอุทยานเบญจสิริ เพื่อส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการคัดแยกขยะในพื้นที่สาธารณะผ่านโครงการ”Bangkok Zero Waste Park”  ภายใต้ธีม “The First Bangkok Zero Waste Park : สุขุมวิท คิดก่อนทิ้ง” ซึ่งกรุงเทพมหานคร ร่วมกับบริษัท เดอะมอลล์ กรุ๊ป จำกัด บริษัท แทคท์ โซเชียล คอนซัลติ้ง จำกัด และภาคีเครือข่ายร่วมขับเคลื่อนการจัดการขยะที่แหล่งกำเนิด

“อุทยานเบญจสิริ” เป็นสวนสาธารณะใจกลางเมืองในย่านสุขุมวิทที่คนกรุงรู้จักกันเป็นอย่างดี เพราะด้วยทำเลที่ตั้งที่อยู่ใกล้ความสะดวกสบายอย่างศูนย์การค้า ดิ เอ็มโพเรียม (The Emporium) และศูนย์การค้า ดิ เอ็มควอเทียร์ (The EmQuartier) และรถไฟฟ้าสายหลัก ทำให้อุทยานแห่งนี้เป็นพื้นที่สีเขียวที่คนเมืองนิยมมาทำกิจกรรม พักผ่อน คลายความเหนื่อยล้าจากการทำงาน และออกกำลังกายได้อย่างสะดวก มีผู้มาใช้บริการเฉลี่ยกว่า   2,000 คนต่อวัน  แต่ละวันจะมีขยะขวดพลาสติก ขวดแก้ว  กระป๋อง  แก้วพลาสติกและฝา  และขยะเหลือทิ้งที่เกิดขึ้น

นายชาตรี วัฒนเขจร รองปลัดกรุงเทพมหานคร กล่าวว่า กรุงเทพฯ ต้องจัดการขยะอย่างยั่งยืน คัดแยกขยะที่ต้นทาง ลดปริมาณขยะที่นำไปกำจัดขั้นสุดท้ายให้เหลือน้อยที่สุด จึงพยายามผลักดันและส่งเสริมบทบาทของทุกภาคส่วนให้ตระหนักรู้ เห็นคุณค่าและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการลดและคัดแยกขยะที่ต้นทาง เพื่อนำขยะกลับมาใช้เป็นทรัพยากรหมุนเวียนให้ได้มากที่สุด​             

“ Bangkok Zero Waste Park  เป็นความพยายามในการลดปริมาณขยะ การคัดแยกขยะ เพื่อใช้ประโยชน์ตามแนวทางเศรษฐกิจหมุนเวียน กทม. เลือกอุทยานเบญจสิริเป็นพื้นที่นำร่อง เพราะเป็นสวนสาธารณะที่ผ่านเกณฑ์การประเมินสำนักงานสีเขียว (Green Office) ปี 2563 ในระดับดี เป็นสวนที่ตั้งอยู่ใจกลางเมือง มีผู้มาใช้สวนจำนวนมาก มีผู้ประกอบการห้างร้านที่มีศักยภาพสนับสนุนโครงการอยู่บริเวณโดยรอบ​ ด้วยความร่วมมือทุกภาคส่วนในการจัดการขยะในอุทยานแห่งนี้  เป้าหมายเป็น​ First Bangkok Zero Waste Park สวนสาธารณะต้นแบบ ควบคู่กับการส่งเสริมให้ภาคีพัฒนานวัตกรรมการจัดการขยะให้สามารถนำกลับมาเป็นทรัพยากรเกิดประโยชน์อย่างครบวงจร “ รองปลัด กทม. กล่าว

​ ในแผนพัฒนากรุงเทพมหานคร 20 ปี พ.ศ. 2556-2575  มุ่งเน้นจัดการขยะที่แหล่งกำเนิด โดยทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมตามแนวคิดของเสียเหลือศูนย์ (Zero Waste Management) สร้างความตระหนักรู้ในการจัดการขยะมูลฝอยที่ต้นทาง ตามหลัก 3R  และทำให้มูลฝอยเหลือน้อยที่สุดและกำจัดที่เหลือ (Residue) ด้วยเทคโนโลยีที่มีประสิทธิผล

ตอนนี้พื้นที่นำร่องอุทยานเบญจสิริได้ตั้งถังขยะต้นแบบทั้งหมด 8 จุด ได้รับความร่วมมือจาก บริษัท แทคท์ โซเชียล คอนซัลติ้ง จำกัด ออกแบบในรูปแบบใหม่ เพื่อให้ผู้ใช้บริการเกิดการฉุกคิดและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการคัดแยกและทิ้งขยะให้ถูกต้อง โดยการทิ้งขยะผ่านถัง “เท ทิ้ง เท ทิ้ง” ภายใต้แนวคิด “แยกง่าย มีทางไป และได้ผลลัพธ์” พร้อมกับติดตั้งป้ายให้ความรู้การจัดการขยะและป้ายแสดงปริมาณขยะที่คัดแยกได้เพื่อแสดงผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรม

ผู้มาใช้สวนยังสามารถเรียนรู้เส้นทางการจัดการขยะภายในสวนสาธารณะจากต้นทางถึงปลายทางได้อย่างชัดเจนเป็นรนูปธรรม โดยสร้างศูนย์เรียนรู้ขึ้นภายในอุทยานเบญจสิริ สาธิตการนำขยะที่คัดแยกแต่ละประเภทไปใช้ประโยชน์ได้จริง เช่น การนำขยะอินทรีย์ไปทำปุ๋ยหมัก นำไปใช้กับแปลงปลูกและแปลงสาธิตภายในสวน เป็นการหมุนเวียนขยะไปใช้ประโยซน์ที่เห็นผลและใช้ได้จริง

พื้นที่ 5 โซน ประกอบด้วยโซนนิทรรศการและกิจกรรม จัดแสดงความเป็นมาของโครงการ วิธีการคัดแยกของขยะแต่ละประเภท รวมถึงแนะนำวิธีการใช้ และการเข้าร่วมเป็นสมาชิกกลุ่มไลน์ Line OA : Envi Hero โซน Recycle สำหรับชั่งน้ำหนักและรวบรวมขยะรีไซเคิลเพื่อเตรียมส่งต่อ

โซน Organic สำหรับตั้งเครื่องทำปุ๋ยชีวภาพจากเศษอาหาร เป็นการจัดการขยะอินทรีย์ จัดแสดง วิธีการแปรรูป ขยะอินทรีย์รูปแบบต่างๆ เให้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ เช่น นำเศษอาหารมาทำปุ๋ยปลูกพืชผักสวนครัวและใส่ต้นไม้ การทำน้ำหมักชีวภาพ รวมถึงการนำใบไม้แห้ง ซึ่งเป็นขยะอินทรีย์ที่มีจำนวนมากในสวนสาธารณะมาใช้ประโยชน์ เป็นต้น

โซน General Waste สำหรับเก็บอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องและเก็บรวบรวมขยะมูลฝอยทั่วไปก่อนส่งไปกำจัด และโซนแปลงปลูกผัก โดยผู้ใช้สวนสาธารณะสามารถร่วมทำกิจกรรม ซึ่งอุทยานเบญจสิริจะจัดกิจกรรมสนับสนุนให้เกิดพฤติกรรมการคัดแยกขยะภายในสวนทุกเดือน เช่น นำขยะเศษอาหารมาแลกต้นไม้หรือปุ๋ยภายในศูนย์การเรียนรู้ เป็นต้น สร้างแรงจูงใจให้คนเมือง โดยเฉพาะชาวสุขุมวิทร่วมแก้ไขปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมภายในพื้นที่สวนสาธารณะตั้งแต่ต้นทางได้อย่างถูกต้อง สำนักสิ่งแวดล้อมจะขยายผลโครงการไปในสวนสาธารณะและพื้นที่อื่นๆ ต่อไป 

เสียงจากภาคเอกชนย่านสุขุมวิท  วรลักษณ์ ตุลาภรณ์ ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร กลุ่มการตลาด บริษัท เดอะมอลล์ กรุ๊ป จำกัด กล่าวว่า เดอะมอลล์ กรุ๊ป เป็นศูนย์การค้าที่สนับสนุนให้อุทยานเบญจสิริเป็นต้นแบบสวนสาธารณะที่บริหารจัดการขยะอย่างยั่งยืนแห่งแรกในประเทศไทย “The First Bangkok Zero Waste Park” รณรงค์ส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการคัดแยกขยะในพื้นที่สาธารณะ 

จัดตั้งจุดบริการคัดแยกประเภทขยะ 4 ขั้นตอน ได้แก่ เทน้ำ ถังสำหรับเทน้ำและของเหลว เพื่อลดการปนเปื้อน เพิ่มโอกาสในการนำมาใช้ใหม่, ทิ้งวัสดุรีไซเคิล แก้วพลาสติก ขวดพลาสติก ขวดแก้ว กระป๋องอลูมิเนียม, เทเศษอาหาร เปลือกผลไม้ต่างๆ นำไปหมักปุ๋ยชีวภาพ, ทิ้งขยะอื่นๆ ถังสำหรับขยะทั่วไป อาทิ กล่องข้าว กล่องนม แก้วกระดาษ ช้อน ส้อม ตะเกียบ ไม้เสียบลูกชิ้น เพื่อส่งต่อสู่กระบวนการบริหารจัดการขยะอย่างถูกต้อง เช่น ส่งขยะสู่ศูนย์รีไซเคิลแปรรูปหรือส่งต่อพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์เพิ่มมูลค่า และ กำจัดด้วยระบบของ กทม. เพื่อคัดแยกขยะไปใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด  

โปรเจกต์นี้เป็นการเปลี่ยนพื้นที่สวนสาธารณะเป็นพื้นที่จัดการขยะตั้งแต่แหล่งกำเนิด โดยยังคงลักษณะสวนร่มรื่น ภูมิทัศน์สวยงาม และกิจกรรมของผู้คนไว้ แถมยังเตรียมต่อยอดขยายผลไปในพื้นที่สาธารณะอื่นของมหานครด้วย เดินเที่ยวอุทยานเบญจสิริคราวนี้มีอะไรให้ศึกษาและเก็บเกี่ยวความรู้ทุกตารางนิ้ว