ตำรวจสวนสนาม

กรมตำรวจ หรือสำนักงานตำรวจแห่งชาติในปัจจุบัน ได้มีการจัดพิธี สวนสนามเนื่องในวันตำรวจ วันที่ 13 ตุลาคมของทุกปี ในอดีตที่ผ่านมามี การจัดพิธีสวนสนามครั้งสำคัญๆ รวม 5 ครั้ง ดังนี้

ครั้งแรก เมื่อวันที่ 13 ตุลาคม 2495 พล.ต.อ.เผ่า ศรียานนท์ อธิบดีกรม ตำรวจในขณะนั้น ได้กราบบังคมทูล พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร   มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9 เสด็จฯ ทรงเป็นประธานในพิธี และพระราชทานธงชัยเฉลิมพลประจำหน่วยต่างๆ ของตำรวจ และมีการสวนสนามของตำรวจและนักเรียนนายร้อยตำรวจ ที่ลานพระราชวังดุสิต (ลานพระบรมรูปทรงม้า)

นับเป็นวันสำคัญวันหนึ่งในประวัติศาสตร์ของตำรวจไทยที่ไม่เคยมีมาก่อน  เป็นศุภมิตรอันดียิ่ง และพระมหากรุณาธิคุณอันยิ่งใหญ่ต่อตำรวจทั้งปวง  พระราชทานพระบรมราโชวาทแก่บรรดาตำรวจทั้งหลายด้วย 

พระบรมราโชวาทพระราชทาน  ตอนหนึ่งความว่า “ให้ตำรวจยึดมั่นในคำปฏิญาณ เป็นตำรวจที่ดี เป็นที่ไว้วางใจของคนทั่วไป ตำรวจทุกชั้นมีเกียรติเสมอเหมือนกันหมด ต้องปฏิบัติหน้าที่โดยคำนึงประโยชน์ประเทศเป็นที่ตั้ง ตำรวจต้องรักษาความสงบภายในประเทศ และป้องกันความไม่สงบที่อาจมาจากนอกประเทศด้วย ฯลฯ”

ในการนั้น ต่อมาวันที่ 14 ตุลาคม 2495 พล.ท.หลวงสุรณรงค์ สมุหราชองครักษ์ ได้มีหนังสือถึงอธิบดีกรมตำรวจ ความว่า

 “เนื่องในโอกาสที่กรมตำรวจได้จัดให้มีการสวนสนามของหน่วยตำรวจต่างๆ นั้น ในวันเสด็จพระราชดำเนินไปพระราชทานธงให้แก่หน่วยตำรวจเมื่อวันที่ 13 ตุลาคม นั้น

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ทอดพระเนตรเห็นการสวนสนามของหน่วยตำรวจแล้ว มีพระราชกระแสรับสั่งว่า ได้กระทำไปด้วยความเข้มแข็ง องอาจ และพร้อมเพรียงดียิ่ง น่าชม ตลอดจนการจัดระเบียบงานได้เรียบร้อยดีเป็นที่พอพระราชหฤทัยอย่างมาก

ข้าพเจ้าจึงขออัญเชิญพระราชกระแสนี้ เพื่อขอได้แจ้งให้แก่เจ้าหน้าที่ตำรวจทุกฝ่าย ทั้งผู้บังคับบัญชาและผู้ใต้บังคับบัญชาทุกนาย ได้ทราบพระราชกระแสนี้โดยทั่วกันด้วย”

ครั้งที่สอง เมื่อวันที่ 13 ตุลาคม 2496 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ได้เสด็จพระราชดำเนินพระราชทานธงชัยประจำหน่วยตำรวจ ณ ลานพระราชวังดุสิต ซึ่งมีการจัดขบวนสวนสนามของตำรวจด้วย

ได้พระราชทานพระบรมราโชวาท ตอนหนึ่งความว่า “ขอให้ตั้งใจปฏิบัติหน้าที่ราชการของแต่ละท่านด้วยความซื่อสัตย์สุจริต ให้คำนึงถึงประโยชน์ประเทศชาติบ้านเมืองอันเป็นประโยชน์ส่วนรวม เพื่อบรรลุผล ความสงบสุขของประชาราษฎร์ และความรุ่งเรืองของชาติ ฯลฯ”

ครั้งที่สาม เมื่อวันที่ 13 ตุลาคม 2499 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว    รัชกาลที่ 9 และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดโรงเรียนนายร้อยตำรวจอำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม นับเป็นการถวายสัตย์ปฏิญาณตนและสวนสนามเฉพาะพระพักตร์ครั้งแรกที่ย้ายโรงเรียนนายร้อยตำรวจมาตั้งที่สามพราน

ทอดพระเนตรการสวนสนามและรับการถวายความเคารพจากขบวนสวนสนามของเหล่าข้าราชการตำรวจหน่วยต่างๆ

ได้พระราชทานพระบรมราโชวาท ตอนหนึ่งความว่า “…โรงเรียนนายร้อยตำรวจเป็นหลักสำคัญของบ้านเมือง เพราะประชาราษฎร์จักได้อาศัยเป็นที่พึ่งยามมีทุกข์ร้อน ก็แหละ บุคคลที่จะให้ผู้อื่นพึ่งพาอาศัยด้วยนั้น จำเป็นต้องเป็นผู้ที่ได้รับการศึกษาดี มีวิชาการ และเป็นผู้มีศีลธรรมอันดีทุกประการ…”

ครั้งที่ 4 เมื่อวันที่ 19 เมษายน 2545 เนื่องในโอกาสโรงเรียนนายร้อยตำรวจสถาปนาครบ 100 ปี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ  ได้เสด็จพระราชดำเนินทรงเป็นประธานในพิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตนและสวนสนามของข้าราชการตำรวจ และนักเรียนนายร้อยตำรวจที่โรงเรียนนายร้อยตำรวจ อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม

ได้พระราชทานพระบรมราโชวาท ตอนหนึ่งความว่า “…ตำรวจทำหน้าที่ สำคัญและกว้างขวางมาก คือต้องทำหน้าที่ทั้งทางด้านการปกครอง คอยสอดส่องดูแลทุกข์สุขตลอดจนสวัสดิภาพของประชาชน ทั้งทางด้านการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมผู้กระทำผิด

รวมทั้งการปกป้องแผ่นดินไทยเมื่อมีภัยคุกคามอีกด้วย นับว่ามีภาระหนัก มีความรับผิดชอบสูง เพราะต้องเผชิญกับปัญหานานา และต้องเสี่ยงอันตรายถึงชีวิตตลอดเวลา…”

ครั้งที่ 5 เมื่อวันที่ 13 ตุลาคม 2550 เมื่อครั้ง พล.ต.อ.เสรีพิศุทธ์ เตมียเวส เป็นผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ ได้จัดให้มีพิธีกล่าวคำสัตย์ปฏิญาณตนและสวนสนามของเหล่าข้าราชการตำรวจทุกหน่วย และนักเรียนนายร้อยตำรวจ ณ สนามราชมังคลากีฬาสถาน กรุงเทพมหานคร

เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษา 5 ธันวาคม 2550 ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 และวันตำรวจ ประจำปี พ.ศ.2550

เพื่อแสดงความกตัญญูกตเวทิตาน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณ และแสดงความจงรักภักดีถวายเป็นพระราชสักการะแด่พระองค์ท่าน ที่ได้ทรงสร้างคุณประโยชน์ต่อประเทศชาติอย่างอเนกอนันต์

ผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติได้แต่งตั้ง พล.ต.อ.วงกต มณีรินทร์ รองผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ (ยศและตำแหน่งขณะนั้น) เป็นประธานอำนวยการฝ่ายพิธีสวนสนาม และแต่งตั้ง พล.ต.ท.เอก อังสนานนท์ ผู้บัญชาการตำรวจภูธร ภาค 1 (ยศและตำแหน่งขณะนั้น) เป็นประธานกรรมการฝ่ายสวนสนาม

พล.ต.อ.วงกตได้นำเทปวีดิทัศน์การสวนสนามในพิธีต่างๆ ของต่างประเทศมาให้ศึกษา โดยให้คำแนะนำ วางแนวทาง การจัดขบวนสวนสนาม ให้มีการสวนสนามของนักเรียนนายร้อยตำรวจซึ่งปฏิบัติเป็นประจำทุกปี และการสวนสนามของหน่วยตำรวจทุกกองบัญชาการและขบวนอื่นๆ

พ.ต.อ.ยิ่งยศ เทพจำนงค์ (ยศขณะนั้น) เป็นผู้ดำเนินการออกแบบและจัดรูปขบวนสวนสนามในพิธีสวนสนามของหน่วยงานตำรวจต่างๆ ดังกล่าว

ได้มีการประชุมมอบหมายให้ผู้แทนแต่ละหน่วยไปฝึกซ้อมกำลังพล แต่ละกองบัญชาการ ณ ที่ตั้ง และนำมาประกอบขบวนในวันฝึกซ้อมใหญ่และวันจริงตามลำดับ

พล.ต.อ.เสรีพิศุทธ์ และ พล.ต.อ.วงกต ได้ควบคุมกำกับดูแลการฝึกซ้อมด้วยตนเอง กำลังพลตำรวจจากหน่วยต่างๆ ทั่วประเทศ ร่วมฝึกซ้อมอย่างเข้มแข็ง ด้วยความวิริยะ อุตสาหะ

ในวันพิธี พล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ นายกรัฐมนตรี เป็นประธานในพิธี ผู้เข้าร่วมพิธีประกอบด้วยแขกรับเชิญต่างๆ  เช่น คณะรัฐมนตรี ผู้บัญชาการทหารทุกเหล่าทัพ เอกอัครราชทูตทุกประเทศ และผู้บังคับบัญชาตำรวจทุกระดับจำนวนมาก

กำหนดการ เริ่มด้วยพิธีถวายพระพรชัย พิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตน และพิธีสวนสนามของขบวนสวนสนามตำรวจหน่วยต่างๆ ทุกหน่วย

การสวนสนามแบ่งออกเป็น 3 องก์  องก์แรก “เล่าขานตำนานตำรวจไทย”,  องก์ที่ 2 “เกริกก้องเกรียงไกรตำรวจกล้า”, องก์ที่ 3 “พิทักษ์รักษ์ ราชา…ข้าฯ พร้อมยอมพลี”

องก์แรก “เล่าขานตำนานตำรวจไทย” ตำรวจเป็นตำรวจของพระมหา กษัตริย์ ปฏิบัติหน้าที่ตามพระบรมราชโองการ

แสดงให้เห็นถึงหน้าที่ในการปกป้องดูแล และรักษาความสงบสุขในราชอาณาจักร ยามเมื่อพระเจ้าแผ่นดินมีพระราชประสงค์เสด็จประพาสตามพระราชอัธยาศัย กรมกองตำรวจฝ่ายต่างๆ จะมีหน้าที่ออกลาดตระเวน ตรวจตรา และปกป้องอันตรายต่างๆ นานา

กองตำรวจซ้าย กองตำรวจขวา จะทำหน้าที่ตำรวจเดินเท้าขนาบข้างขบวนเสด็จ

และยังมีกองกำลังตำรวจอีกหลายกองมีหน้าที่ตำแหน่งเฉพาะที่ จัดรูปแบบตามกฎมณเฑียรบาลเพื่อให้ขบวนเสด็จประพาสของพระมหากษัตริย์มีความอารักขาที่ปลอดภัยและสมพระเกียรติ

ขบวนแรก ตำรวจสมัยพระบรมไตรโลกนาถ กำลังพลจากตำรวจภูธร จังหวัดสมุทรปราการ จำนวน 156 นาย แต่งกายแบบตำรวจโบราณสมัยนั้น ม้า 5 ตัว

ขบวนที่ 2 ตำรวจสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช พล.ต.ต.นเรศ นันทโชติ (ยศขณะนั้น) แต่งกายแสดงเป็นสมเด็จพระนเรศวรฯ ประทับนั่งบนช้าง กำลังพลจากตำรวจภูธรพระนครศรีอยุธยาและปทุมธานี จำนวน 450 นาย แต่งกายแบบตำรวจโบราณสมัยนั้น ม้า 5 ตัว ช้าง 2 เชือก

ขบวนที่ 3 ตำรวจสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช พล.ต.ต.สุรสิทธิ์ สังขพงศ์ (ยศขณะนั้น) แต่งกายแสดงเป็นสมเด็จพระเจ้าตากสินฯ ขี่ม้า กำลังพลจาก ตำรวจภูธรสระบุรีและนนทบุรี 250 นาย แต่งกายตำรวจแบบโบราณสมัยนั้น ม้า 18 ตัว

ขบวนสุดท้าย ตำรวจในยุครัตนโกสินทร์ กำลังพลจากตำรวจภูธรนนทบุรี จำนวน 150 นาย แต่งกายตำรวจโบราณ สมัยรัชกาลที่ 4 รัชกาลที่ 5 รัชกาลที่ 6 รัชกาลที่ 7 รัชกาลที่ 8 และต้นรัชกาลที่ 9 (พ.ศ.2475-พ.ศ.2500) ม้า 5 ตัว

องก์ที่ 2 “เกริกก้องเกรียงไกรตำรวจกล้า” เป็นขบวนสวนสนามของตำรวจไทยยุคปัจจุบัน

แสดงให้เห็นความสามารถ ความพร้อม สมรรถนะ และความเกรียงไกรของทุกหน่วยงาน ฝ่ายสนับสนุน และส่วนบริการฝ่ายต่างๆ ในอันที่จะต้องปฏิบัติหน้าที่พิทักษ์ปกป้องชีวิตและทรัพย์สิน ตลอดจนสวัสดิภาพให้แก่ประชาชน

ขบวนสวนสนามชุดนี้ แบ่งออกเป็น 3 รูปแบบ ได้แก่

1.การแสดง “Hello Police” ในลักษณะนิทรรศการ ประชาสัมพันธ์ กิจการของหน่วยปฏิบัติการ หน่วยสนับสนุน และหน่วยบริการต่างๆ บริเวณรอบสนามกีฬา (Statics Display) ระหว่างเวลา 13.00-16.00 น. (ก่อนงานในสนามกีฬา)

2.การแสดงป้องกันตัวตามวัฒนธรรมของแต่ละภาค (ภาคเหนือ การแสดงแบบล้านนา ภาคกลางแบบแม่ไม้มวยไทย ภาคใต้แบบมวยไชยา และปัญจักสีลัต)

3.รูปขบวนรถยนต์และรถจักรยานยนต์นำขบวนของทุกหน่วย รถ หน่วยพิเศษ และอุปกรณ์พิเศษ เช่น รถ EOD, รถ K9, รถ X-Ray, รถสื่อสารดาวเทียม ฯลฯ ตำรวจร่วมขบวนจำนวนกว่า 1,000 นาย

องก์ที่ 3 “พิทักษ์รักษ์ ราชา…ข้าฯพร้อมยอมพลี” เป็นขบวนสวนสนามของกองบัญชาการหน่วยกำลังทุกหน่วย

แสดงให้เห็นความเข้มแข็ง ความพร้อมเพรียงของเหล่าข้าราชการตำรวจ ซึ่งต่างสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ

เนื่องในโอกาสมหามงคลที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ทรงเจริญพระชนมพรรษา 80 พรรษา

และพร้อมทั้งน้อมเกล้าศิระกรานถวายความจงรักภักดี ถวายสัตย์ปฏิญาณตน ในการปฏิบัติหน้าที่ราชการเพื่อรับใช้ใต้เยื้องพระยุคลบาท เป็นข้าราชการตำรวจในแผ่นดินใต้ร่มพระบารมี

พล.ต.ต.อารีย์ อ่อนชิต (ยศขณะนั้น)เป็นผู้บังคับกองผสม และขบวนสวนสนามกองบัญชาการตำรวจนครบาล กองบัญชาการตำรวจภูธร 1-9 กองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลาง กองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน และโรงเรียนนายร้อยตำรวจ กำลังพลรวมกว่า 5,000 นาย

พิธีถวายสัตย์ปฏิญาณและการสวนสนามครั้งนี้ เป็นการจัดการสวนสนามของตำรวจครั้งยิ่งใหญ่ที่สุด เป็นไปด้วยความเรียบร้อย สวยงาม ต่อหน้าประชาชนนับแสนคนที่เข้ามาชมในบริเวณสนามราชมังคลากีฬาสถาน และถ่ายทอดทางสถานีโทรทัศน์ไปทั่วประเทศ

ตั้งแต่ปี พ.ศ.2500 เป็นต้นมา จนถึงปี พ.ศ.2559 เนื่องในวันตำรวจ ทุกวันที่ 13 ตุลาคมของทุกปี ได้มีพิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตนต่อหน้าธงชัยเฉลิมพล และสวนสนามที่บริเวณลานศรียานนท์ โรงเรียนนายร้อยตำรวจ

โดยมีอธิบดีตำรวจ หรือผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ เป็นประธานในพิธี เป็นการสวนสนามเฉพาะนักเรียนนายร้อยตำรวจ

บางครั้งในสมัย พล.ต.อ.สมชาย ไชยเวช เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการโรงเรียนนายร้อยตำรวจ ได้มีการจัดให้ข้าราชการตำรวจทุกหน่วยในสังกัดกรมตำรวจเข้าร่วมสวนสนามกับนักเรียนนายร้อยตำรวจด้วย วันที่ 13 ตุลาคม 2559 ได้มีการจัดพิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตนและ สวนสนามของตำรวจที่ลานศรียานนท์ โรงเรียนนายร้อยตำรวจ ในช่วงเวลาบ่าย

ขณะนั้นก็ได้ทราบข่าวการเสด็จสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช  บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9 นำความเศร้าโศกเสียใจมาสู่พี่น้องประชาชนและข้าราชการตำรวจทุกนาย

ในปีต่อมา (พ.ศ.2560) วันตำรวจ วันที่ 13 ตุลาคม ก็เปลี่ยนแปลงเป็น วันที่ 17 ตุลาคม เพื่อให้ความสำคัญต่อวันสวรรคตของพระองค์ ในหลวง รัชกาลที่ 9 พระมหากษัตริย์ผู้ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณอันยิ่งใหญ่ ต่อเหล่าข้าราชการตำรวจและพสกนิกรชาวไทย และงดการสวนสนามของตำรวจที่โรงเรียนนายร้อยตำรวจมาจนถึงทุกวันนี้.