วันส่งท้าย 'สวัสดีปีใหม่'

สำหรับเทศกาลปีใหม่ (รวมถึงคริสต์มาส) มันเป็นอันเข้าใจว่าเป็นเทศกาลฉลอง เทศกาลรวมญาติ รวมเพื่อน เทศกาลพักผ่อน และสิ่งสำคัญที่สุด เทศกาลเพิ่มน้ำหนัก เพราะมีแต่ กิน กิน กิน และกิน ไม่ใช่กินอย่างเดียวครับ กิน-ดื่ม กิน-ดื่ม กิน-ดื่ม และกิน-ดื่ม ดังนั้นเมื่อหมดเทศกาลเมื่อไหร่ อย่าตกใจถ้าเผื่อเสื้อผ้าคับนิดหนึ่ง

อย่างไรก็แล้วแต่ อาหาร (และสุรา) เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตเรา ผมจึงพูดอยู่เสมอว่า เวลาผมเจอชาวต่างชาติและมีโอกาสนั่งคุยกัน ผมมักจะถามเขาว่า เมื่อเขาห่างจากบ้านนานๆ (ไม่ต้องถึงขนาดเป็นปี แค่ห่างจากบ้านอาทิตย์สองอาทิตย์ก็ได้) เวลากลับถึงบ้าน สิ่งแรกที่เขาต้องกินคืออะไร? สิ่งที่เขาโหยหา สิ่งที่อยากกินมากที่สุดคืออะไร เพราะอะไร?

ทำเป็นเล่นไปครับ คำถามง่ายๆ นี้ จะได้คำตอบลึกซึ้งมาก จะได้คำตอบที่คนตอบพูดจากใจ พูดไปหลับตาไป และนึกถึงอาหารที่เล่า รสชาติอาหารจะผ่านคำบอกเล่า ผ่านการอธิบาย และผ่านปฏิกิริยาของคนเล่า สำหรับผมเป็นวิธีเข้าใจเขา เข้าใจวัฒนธรรมเขา และเข้าใจประเทศเขาได้ดีมาก เพราะไม่ต้องพูดถึงชุดประจำชาติ ประวัติศาสตร์ การเมือง หรือสังคม เพราะเขาอาจจะไม่ได้สัมผัส อาจไม่ลึกซึ้ง หรืออาจไม่สนใจก็ได้ แต่ถ้าพูดถึงเรื่องอาหารที่เขาชอบ คุณได้สัมผัสถึงเนื้อแท้ของเขาเลย

ยกตัวอย่างเมื่อช่วงกลางปีที่แล้ว ผมมีโอกาสอยู่ลาว 2 รอบ รอบละ 2 อาทิตย์ ซึ่งทำให้ผมได้สัมผัสและรู้จักประเทศลาวมากกว่าและใกล้ชิดกว่าเดิม ในคณะที่ไปด้วยกันมีทั้งฟิลิปปินส์ อินโดฯ และเวียดนาม (รวมถึงฝรั่ง และคนลาว) ผมถามในคณะ คำถามยอดฮิตของผม แล้วตามเช่นเคย ผมได้คำตอบสารพัดต่างๆ นานาที่บ่งบอกถึงตัวตนแท้จริงของเขา ซึ่งเป็นประโยชน์และทำให้การสนทนาราบรื่น และสิ่งสำคัญคือทำให้เราเข้าใจกันซึ่งกันและกันมากขึ้น

ผมอธิบายว่าส่วนใหญ่อาหารที่คนไทยนึกถึงเวลาห่างบ้านนานๆ คือ ส้มตำ กะเพราไก่ไข่ดาว (สำหรับผมคือก๋วยเตี๋ยวเรือและก๋วยเตี๋ยวต้มยำ) ผมก็หันไปทางคนลาว ถามเขาว่า คนไทยกับคนลาวมีความใกล้เคียงกัน และในหลายเรื่องเหมือนกัน แต่บางเรื่องแตกต่างกันไป ถ้าคนไทยมีกะเพราไก่ไข่ดาวที่เป็นอาหารโหยหาเวลาห่างบ้านนานๆ กะเพราไก่ไข่ดาวของคนลาวคืออะไร?

เขาตอบชัดเจนว่า “ก็กะเพราไก่ไข่ดาวพี่” อ้าว!!!! ผมก็นึกว่าจะมี กะเพราไก่ไข่ดาว version ลาวเสียอีก แต่ไม่ กะเพราไก่ไข่ดาวที่เรากิน ที่เป็นอาหารสิ้นคิดของคนไทย เป็นอาหารสิ้นคิดของคนลาวเช่นเดียวกัน

แถมความรู้อีกนิดหนึ่ง เวลาไปสั่งก๋วยเตี๋ยวที่ลาว อย่าแบกความวุ่นวายและความยุ่งยากของคนไทยไปด้วยนะครับ การสั่งก๋วยเตี๋ยวที่ลาว แค่สั่งชามเล็กหรือชามใหญ่เท่านั้นครับ เพราะผมเดินเข้าไปในร้านก๋วยเตี๋ยว พยายามถามเขาว่ามีเส้นก๋วยเตี๋ยวอะไรบ้าง เขาชี้ไปที่กระดานที่เป็นเมนู เขียนสั้นๆ ง่ายๆ ว่า “Big Bowl” กับ “Small Bowl” ง่ายดีครับ พอเล่าให้คนลาวในคณะฟัง เขาหัวเราะแล้วบอกว่า “ใช่เลยพี่ เวลาพวกเราจะกินก๋วยเตี๋ยวในไทย มันปวดหัว มันวุ่นวายจริงๆ” เขาบอกว่า การสั่งก๋วยเตี๋ยวในไทยมีข้อแม้เยอะ มีข้อเรียกร้องเยอะ ประเภท ใส่ลูกชิ้น ใส่หมูสับ เอาเครื่องใน ไม่เอาเครื่องใน เอาถั่วงอก ไม่เอาถั่วงอก แห่ง น้ำ ขลุกขลิก สารพัดต่างๆ นานา

แต่ที่ลาวไม่เลยนะครับ มีแต่ “Big Bowl” กับ “Small Bowl” จบ ง่ายดีและอร่อย

ที่ผมหยิบยกประเด็นนี้ขึ้นมา เพราะแต่เดิมผมตั้งใจเขียนเรื่อง ประเทศแต่ละประเทศเขากินอะไรกันเป็นอาหารประจำเทศกาลปีใหม่ เขากินอาหารอะไรกันที่เป็นสัญลักษณ์ปีใหม่ หรือกินอาหารอะไรที่เชื่อว่าจะนำโชคตลอดปีใหม่ ถ้า Christmas มีไก่งวง ปีใหม่มีอาหารประจำเทศกาลไหม?

ผมเลยพยายามเสิร์ชหา ปรากฏว่าหลายประเทศมีอาหารประจำปีใหม่ ผมเลยตั้งใจจะเขียนวันนี้ เพราะได้ข้อมูลและตัวอย่างที่น่าสนใจ เพื่อมาแชร์กันแบบวิธีของคอลัมน์นี้ครับ ในข้อมูลที่ผมหามา เริ่มต้นที่ญี่ปุ่น แหล่งข้อมูลมาจาก National Geographic เลยมีความน่าเชื่อถือดี

เขาบอกว่าที่ญี่ปุ่นนั้นมีกลุ่มอาหารและอุตสาหกรรมอาหารเกี่ยวข้องกับเทศกาลปีใหม่โดยเฉพาะ เรียกว่า Osechi-ryori ที่ริเริ่มเมื่อพันกว่าปีที่แล้ว National Geographic บอกว่าอาหารที่คนญี่ปุ่นนิยมและต้องกินให้ได้ช่วงเทศกาลปีใหม่คือ Kamaboko เนื่องจากขนมชนิดนี้มีสีและรูปทรงคล้ายๆ กับพระอาทิตย์ขึ้น (ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของประเทศ) ในคอลัมน์บอกว่า Kamaboko จะนำความโชคดี ตลอดทั้งปีใหม่ เลยเป็นสิ่งแรกที่คนญี่ปุ่นต้องกินให้ได้ทุกปีใหม่ครับ

ผมถือว่าเป็นข้อมูลที่น่าสนใจ เป็นความรู้รอบตัวที่ผมอยากจะแชร์กับแฟนคอลัมน์ครับ แต่ระหว่างที่ผมกำลังจะเริ่มเขียนคอลัมน์ในวันนี้ แฟนเก่าผม (ที่เป็นคนญี่ปุ่น) ส่งข้อความ “Happy New Years, Job” ให้ผมพอดี ผมเลยอยากรีบอวดความรู้ใหม่ของผมกับเขา โดยทักเขาว่า “Happy new years to you too!!! Have you had your Kamaboko yet?”

ผมนึกว่าเขาจะทึ่งและชื่นชมความรู้รอบตัวของผม แต่เขาดันทักกลับว่า “Kamaboko!?!?!? What the hell!?!?!” ผมเลย Capture จอ ส่งข้อมูลที่ National Geographic เขียนเรื่องนี้ให้เขาดู เขาตอบเลยว่า “Japanese don’t eat this. They only sell it to tourists.” อ้าว!!!!

ผมเลยไม่กล้าเขียนคอลัมน์เดิมที่ผมตั้งใจจะเขียน เพราะไม่รู้ว่า National Geographic รายงานผ่านสายตาคนญี่ปุ่น หรือผ่านสายตาคนต่างชาติกันแน่

ทำให้ผมย้อนกลับไปคิดเรื่องอาหารที่โหยหาเวลาห่างบ้านนานๆ ตอนเพื่อนในกลุ่มถามผมกลับว่าผมโหยหาอาหารอะไรเมื่อห่างบ้านนานๆ ก่อนที่ผมจะตอบเขา เขาตอบให้ผมเสร็จ…. “Pad Thai? Tom Yom Gung?”… ผมบอกว่า จริงๆ แล้วคนไทยไม่ได้กินผัดไทยกับต้มยำกุ้งเยอะขนาดนั้น ผมไม่รู้คนอื่นเป็นอย่างไร แต่ผัดไทยกับต้มยำกุ้งไม่ได้เป็นสิ่งแรกที่ผมจะต้องกินให้ได้เมื่อห่างบ้านนานๆ ไม่ใช่ว่าผมไม่ชอบ ผมชอบครับ แต่ไม่ได้ชอบขนาดนั้น

และผมสารภาพว่า ตอนผมหันไปถามคนลาวว่าเขาโหยหาอาหารอะไร ผมนึกว่าเขาจะตอบว่า “ส้มตำ” แต่ปรากฏว่าไม่ เขาโหยหากะเพราไก่ไข่ดาว เลยทำให้ผมสงสัยว่าอาหารนำโชค อาหารคู่กับปีใหม่ไทยของเรานั้นมีไหมครับ? หวังว่าใน National Geographic เขาคงไม่ได้เขียนว่าพวกเราต้องกินผัดไทยและต้มยำกุ้งขึ้นปีใหม่!!!!

วันนี้ถือว่าเป็นคอลัมน์เบาๆ ในวันส่งท้ายคำว่า “สวัสดีปีใหม่” ครับ.