2024สงครามกลางเมืองซีเรียระอุอีกครั้ง

ภาพ: สภาพเมืองซีเรียในสงครามกลางเมือง

เครดิตภาพ: https://tehrantimes.com/news/507087/The-hidden-agenda-against-Syria

ทหารรัฐบาลซีเรียรวมกำลังป้องกันเมือง เครื่องบินรบรัสเซียเข้าช่วย ชาวซีเรียนับหมื่นหนีออกจากพื้นที่ ประธานาธิบดีปูตินกล่าวว่าจะสนับสนุนอัสซาดเต็มที่ ไร้เงื่อนไข เพื่อรักษารัฐธรรมนูญ บูรณภาพแห่งดินแดนซีเรีย กองทัพรัสเซียเข้าไปช่วยถล่มผู้ก่อการร้ายตั้งแต่ปี 2015 นับจากนั้นได้ประจำการเครื่องบินรบจำนวนหนึ่งที่นั่น

ก่อการร้ายเครื่องมือทำลายซีเรีย:

ตั้งแต่เริ่มสงครามกลางเมือง 2011 กลุ่มก่อการร้ายสารพัดกลุ่มเกิดขึ้นเพื่อรบกับรัฐบาลซีเรีย เป้าหมายคือล้มระบอบอัสซาดตรงตามเป้าหมายรัฐบาลโอบามา การรบกับไอซิสซึ่งเป็นกลุ่มหลัก แม้ผู้นำไม่ใช่คนซีเรียแต่สมาชิกส่วนใหญ่คือคนซีเรียนั่นเอง (มุสลิมซุนนี) ในขณะเดียวกันเกิดฝ่ายต้านรัฐบาลที่ไม่อิงไอซิสด้วย หลังรบกันหลายปีคนตายครึ่งล้าน ประชาชนหนีออกนอกประเทศหลายล้านคน บ้านเมืองพังพินาศ ซีเรียกลายเป็นรัฐล้มเหลว ระบอบอัสซาดยังอยู่ได้ด้วยความช่วยเหลือจากรัสเซียและพวกอิหร่าน

ประเด็นน่าสนใจคือ สงครามกลางเมืองที่ดำเนินมาเกือบ 14 ปียังไม่จบ สาเหตุหลักเพราะมีรัฐบาลต่างชาติสนับสนุนฝ่ายต่อต้านกับกลุ่มก่อการร้าย HTS เป็นปรากฏการณ์ล่าสุด เป็นผลจากการปรับแผน ปรับองค์กรเพื่อรุกรัฐบาลอัสซาดอีกครั้ง แน่ล่ะกลุ่มทำสงครามโดยประเมินล่วงหน้าแล้วว่าน่าจะชนะ น่าจะบรรลุเป้าหมายที่ต้องการ อาจไม่ถึงขั้นล้มอัสซาดแต่ได้ครองดินแดนเพิ่ม สำเร็จตามแผนใหญ่อีกขั้น ข้อมูลหลายชิ้นชี้ว่ารอบนี้รัฐบาลตุรกีเป็นฝ่ายออกหน้าสนับสนุนผู้ก่อการร้ายตักฟีรีย์ (Takfiri) ที่เกี่ยวข้องกับความขัดแย้งทางศาสนานิกายโดยตรง

การจะเข้าใจสถานการณ์วันนี้ควรเริ่มจากย้อนอดีตตั้งแต่ต้น

ย้อนอดีตต้นเหตุสงครามกลางเมือง:

สงครามกลางเมืองซีเรียเดิมเรียกว่า “อาหรับสปริงซีเรีย” เริ่มเมื่อมีนาคม 2011 พลเมืองซีเรียบางส่วนเรียกร้องให้รัฐบาลปฏิรูป ให้ได้รัฐสภาที่เป็นตัวแทนของประชาชน แต่ประธานาธิบดีบาชาร์ อัลอัสซาด (Bashar al-Assad) เห็นว่าหากปกครองด้วยประชาธิปไตยแบบตะวันตกจะยิ่งทำให้ประเทศอ่อนแอจึงปฏิเสธข้อเรียกร้อง ประชาชนที่ต่อต้านเริ่มชุมนุมและขยายวงกว้างสามารถรวมตัวเป็นกลุ่มก้อนใหญ่ขึ้นแต่ไม่มีแกนนำชัดเจน การชุมนุมที่เริ่มต้นโดยสงบกลายเป็นการชุมนุมที่ใช้อาวุธมากขึ้น บางกรณีเป็นการปะทะระหว่างคนที่สนับสนุนรัฐบาลกับพวกที่ต่อต้านด้วยอาวุธที่หาได้ทั่วไป เช่น ไม้ มีด

ไม่นานผู้ก่อการร้ายเริ่มปรากฏ ยกตัวอย่าง Al-Nusra Front/Jabhat al-Nusra ก่อตั้งเมื่อปี 2012 จากอาหรับสปริงซีเรียและเปลี่ยนชื่อเป็น HTS ในขณะนี้ ดังนั้นกลุ่มนี้จึงสู้กับระบอบอัสซาดตั้งแต่ต้น

ที่รับรู้ทั่วไปว่า Jabhat al-Nusra เป็นพวกซุนนีหัวรุนแรง ใกล้ชิดอัลกออิดะห์ คณะมนตรีความมั่นคงสหประชาชาติมีมติคว่ำบาตรเพราะเป็นผู้ก่อการร้าย ห้ามขายหรือสนับสนุนอาวุธแก่กลุ่มดังกล่าว พร้อมกับอายัดทรัพย์สินต่างๆ

เป็นที่ยอมรับกันทั่วไปอีกว่ารัฐอาหรับบางประเทศสนับสนุน Jabhat al-Nusra โค่นล้มระบอบอัสซาด

ปี 2013 ปรากฏกองกำลังไอซิส (ISIS หรือ ISIL) เข้ารบในซีเรียหวังโค่นล้มรัฐบาลอัสซาด เป็นชื่อใหม่ภายใต้การรวมตัวของมุสลิมสุดโต่งหลายกลุ่ม พวกญิฮาดจากทั่วโลกมารวมตัวกัน และคนเหล่านี้เป็นมุสลิมซุนนี

ถ้ามองจากมุมผู้นำกลุ่ม แนวคิดดึงซุนนีเป็นพวกมีมาตั้งแต่สมัยผู้นำคนแรก คือ อบู มูซาบ อัล ซาร์กาวี (Abu Musab al Zarqawi) ครั้งเมื่อนายซาร์กาวีจัดตั้งกลุ่ม Tawhid wal-Jihad ในปี 2003 ก็มีข้อมูลว่าซาร์กาวีมุ่งเป้าจัดการพวกชีอะห์ ชูธงต้านชีอะห์เพื่อดึงซุนนีมาเป็นพวก ลักษณะเช่นนี้เกิดขึ้นทั้งในอิรักกับซีเรีย เป็นเหตุผลว่าทำไมไอซิส (ISIL/ISIS) ส่วนใหญ่จึงมีพื้นฐานมาจากพวกซุนนี และสามารถอยู่ร่วมกับพวกซุนนีบางเผ่าบางกลุ่ม อย่างไรก็ตามการสรุปว่าสมาชิกไอซิสเป็นซุนนีไม่ได้หมายความว่าพวกซุนนีกระแสหลักยอมรับไอซิส

ในสมัยนั้นข้อมูลบางแหล่งชี้ว่ารัฐบาลซาอุดีอาระเบียให้การสนับสนุนทุกกลุ่ม รวมทั้งพวกสุดโต่งอย่าง Jabhat al-Nusra กับไอซิส

นาย Nickolay Mladenov ผู้แทนพิเศษของเลขาธิการสหประชาชาติและ Head of the United Nations Assistance Mission for Iraq (UNAMI) กล่าวถึงไอซิสว่า “เมื่อดูจากเรื่องการเงิน อาวุธต่างๆ ยานพาหนะที่ไอซิสเป็นเจ้าของ เห็นได้ชัดว่าเป็นองค์การที่ได้เงินทุนสนับสนุนค่อนข้างดี” ไอซิสได้รับการสนับสนุนการเงินและสิ่งต่างๆ จากหลายแหล่ง “ได้รับการฝึก ติดอาวุธและเตรียมตัวอย่างดี”

นาย Andrew Tabler นักวิชาการจาก Washington Institute for Near East Studies กล่าวว่า ประเทศที่สนับสนุนไอซิสตั้งแต่ก่อตั้งคือ คูเวต กาตาร์ และซาอุดีอาระเบีย “ใครๆ ก็รู้ว่าเงินมาจากประเทศอาหรับในภูมิภาคอ่าวฯ แล้วส่งไปให้ผ่านคูเวต ...สู่กลุ่มสุดโต่งทั้งในซีเรียและตอนนี้คืออิรัก” คูเวตเป็นศูนย์กลางที่ส่งมอบเงินแก่กองกำลังต่างๆ ในซีเรีย มีหลักฐานว่าติดต่อกับกลุ่มต่างๆ แม้กระทั่งกลุ่มใกล้ชิดอัลกออิดะห์

ด้านรัฐบาลซาอุฯ กับประเทศที่ถูกเอ่ยถึงต่างปฏิเสธว่าไม่ได้สนับสนุนผู้ก่อการร้าย ทั้งยังพยายามปราบปรามด้วย

อเลปโปในมืออัสซาด 2024:

ไม่ว่าฝ่ายต่อต้านจะกล่าวหารัฐบาลอัสซาดอย่างไร มีข้อมูลว่าชาวเมืองอยู่ด้วยกันอย่างสงบ ทั้งๆ ที่ประกอบด้วยหลายศาสนานิกาย หลายเชื้อชาติ หลากหลายฐานะ เช่นนี้ควรเรียกว่าเสรีภาพทางศาสนาหรือไม่ สังคมที่ยอมรับกันแม้แตกต่างหลากหลาย เคารพซึ่งกันและกัน

ความต้องการพื้นฐานของคนคือความมั่นคงปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน สามารถทำมาหากินโดยเสรี ใช้ชีวิตตามปกติสุข ความต้องการสร้างโลกตามอุดมการณ์ด้วยความรุนแรงเป็นความคิดของคนบางกลุ่มเท่านั้น

ธันวาคม 2024 Hadi Albahra ประธาน Syrian National Coalition (SNC) ผู้นำฝ่ายต่อต้านอัสซาดจึงกล่าวว่าหากพวกตนปกครองอเลปโปจะไม่ปฏิรูปเพื่อสร้างระบอบเผด็จการทดแทนเผด็จการเดิม แผ่นดินซีเรียเป็นของคนซีเรียทั้งมวล ไม่แบ่งแยกด้วยศาสนานิกาย เชื้อชาติ หรือใดๆ ใครจะอาศัยอยู่ที่ใดก็ได้ ทุกคนจะได้รับการปกป้อง จะดูแลทุกคนอย่างเท่าเทียม

การรุกของ HTS จะจบช้าหรือเร็ว:

สถานการณ์ล่าสุด HTS ยังคงรุกคืบกินดินแดนเพิ่ม ยึดเมืองฮามา (Hama) สำเร็จหลังได้อเลปโปมาครองแล้ว ฮามาเป็นเมืองใหญ่ลำดับที่ 3 เส้นทางสู่กรุงดามัสกัส กองกำลังหลักคือ HTS กับ Syrian National Army แม้ทัพรัฐบาลรวมกำลังเข้าต่อสู้ ทัพอากาศรัสเซียเข้าช่วย แต่ยังเร็วเกินไปที่จะชี้ว่าการรุกรอบใหม่จะจบช้าหรือเร็ว

ตอนนี้ HTS ครอง 2 เมืองใหญ่แล้ว นักวิเคราะห์หลายคนชี้ว่าระบอบอัสซาดยากจะไปต่อ HTS คงไม่คิดเจรจาแล้ว เป้าหมายตอนนี้คือล้มรัฐบาล

รัฐบาลอัสซาดอ่อนแออยู่แล้ว กองทัพรัสเซียยุ่งอยู่กับสมรภูมิยูเครน ส่วนฮิซบุลเลาะห์ควรทำตัวสงบเสงี่ยมในเลบานอน หลายปีที่ผ่านมากองทัพอากาศอิสราเอลคอยโจมตีฮิซบุลเลาะห์ในซีเรีย ดูเหมือนว่ารัฐบาลซีเรียเลือกเน้นป้องกันเมืองหลวงเป็นหลัก เน้นการตั้งรับรอดูสถานการณ์ให้ชัดเจนกว่านี้ HTS อาจเป็นเพียงหมากตัวหนึ่งที่ถูกใช้เดินก้าวแรก ควรตามต่อว่าหมากตัวที่ 2 ของฝ่ายที่หวังโค่นระบอบอัสซาดจะทำอะไรอย่างไร เมื่อวิเคราะห์ตามแนวทางนี้สงครามกลางเมืองซีเรียรอบใหม่อาจต้องยาวไปถึงปี 2025 ท่าทีของรัฐบาลทรัมป์ 2.0 เป็นอีกส่วนที่ต้องติดตาม