มาเลเซียพูดแล้ว : ฮุน เซน จับมือ มิน อ่อง หล่าย ไม่ดีสำหรับอาเซียน

อีกสัญญาณของความไม่ลงรอยกันระหว่างอาเซียนเรื่องพม่าก็คือที่รัฐมนตรีต่างประเทศเขมร ปรัก สุคน เขียนขึ้นโซเชียลมีเดียว่าได้ต่อสายไปหารัฐมนตรีต่างประเทศสิงคโปร์ Vivian Valakrishnan

พร้อมทั้งบอกว่ามีการพูดคุยกัน “อย่างตรงไปตรงมาและสร้างสรรค์”

ทั้ง 2 คนแสดงความเสียใจว่า ต้องมีการเลื่อนการประชุมสุดยอดของรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียนที่เดิมกำหนดไว้วันที่ 17 มกราคม (วันนี้) ที่เสียมราษฎร์ของกัมพูชา

แต่ต้องเลื่อนออกไป เพราะ “รัฐมนตรีอาเซียนบางท่านมีความยากลำบากในการเดินทาง” เหมือนจะอ้างว่าเป็นเพราะกลัวติดโควิด 

แต่เหตุผลอีกข้อหนึ่งก็คือ ความกระอักกระอ่วนของเหล่าบรรดารัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียนกรณี ฮุน เซน บินไปหา มิน อ่อง หล่าย

และประกาศว่าจะเชิญรัฐมนตรีต่างประเทศเมียนมาของรัฐบาลทหารพม่า คือ Wunna Muang Lwin มาร่วมประชุมกับรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียนอื่นๆ วันนี้ด้วย

อาเซียนบางประเทศ (เช่น มาเลเซีย, อินโดฯ และสิงคโปร์) อาจจะเห็นว่าการที่กัมพูชาในฐานะประธานอาเซียนตัดสินใจจะยอมรับทั้ง มิน อ่อง หล่าย และหม่องลวินอย่างฉับพลันนั้นอาจจะทำให้อาเซียนเสียจุดยืนเดิมก็ได้

จึงมีความพยายามจะหาทางหลีกเลี่ยงการที่ต้องประชุมโดยมีคนของ มิน อ่อง หล่าย มาร่วมโต๊ะด้วย

Prak Sokhonn เขียนในโซเชียลมีเดียของตัวเองว่าเขาขอบคุณรัฐมนตรีต่างประเทศสิงคโปร์ที่ได้แสดงการสนับสนุนความพยายามของกัมพูชาที่จะให้ผู้มีส่วนได้เสียทั้งหมดในเมียนมาให้ “ร่วมกันดำเนินการตามฉันทามติ 5 ข้อของอาเซียน” อย่างเต็มที่และทันท่วงที

รัฐมนตรีต่างประเทศเขมรเสริมว่า “เรายังดำเนินการสนับสนุนและช่วยเหลือทุกทางที่เราทำให้เพื่อให้เมียนมากลับมาสู่ภาวะปกติโดยเร็วที่สุด”

ผมอ่านภาษาการทูตนี้ด้วยความเข้าใจว่าสิงคโปร์กับมาเลเซียและอินโดนีเซียต่างก็มีคำถามต่อกัมพูชาว่าการเร่งร้อนไปจับมือกับ มิน อ่อง หล่าย ของ ฮุน เซน นั้นจะทำให้เกิดปัญหากับอาเซียนหรือไม่

รัฐมนตรีต่างประเทศมาเลเซียพูดอย่างไม่เกรงใจว่า การไปเยือนมิน อ่อง หล่าย ของฮุน เซน อาจจะ “เกิดภาพที่ผิดว่าอาเซียนได้ให้การรับรองรัฐบาลทหารพม่าแล้ว”

เขาบอกว่า ฮุน เซน ควรจะไปเมียนมา (ถ้าเขาอยากไปจริงๆ) ในนามนายกฯ ของกัมพูชาในกรอบของทวิภาคี

แต่เมื่อปีนี้ ฮุน เซน เป็นประธานอาเซียนด้วย การไปเยือนเช่นนั้นก็อาจ “ถูกตีความในทางที่ผิด”

ฮุน เซน บินไปเนปยีดอเมื่อวันที่ 7 มกราคม กลายเป็นผู้นำโลกคนแรกที่ไปเยือนเมียนมาหลังรัฐประหารวันที่ 1 กุมภาพันธ์ปีที่แล้ว

ทำให้อาเซียนบางประเทศมีความอึดอัดคับข้องใจไม่น้อย เพราะเหมือนกับว่า มิน อ่อง หล่าย ไม่ต้องเกรงใจผู้นำอาเซียนที่ตั้งคำถามมาตลอดว่าเขาจะเริ่มปฏิบัติตามฉันทามติ 5 ข้อที่ตกลงกันที่จาการ์ตา เมื่อ 24 เมษายนปีที่แล้วเมื่อไหร่

เพราะถึงวันนี้ก็ยังไม่มีความคืบหน้าแต่ประการใด

แถลงการณ์ของ มิน อ่อง หล่าย กับ ฮุน เซน พูดถึงเรื่อง “หยุดยิง” ที่จะขยายเวลาไปถึงสิ้นปี ทั้งๆ ที่กองทัพพม่ายังคงถล่มโจมตีกองกำลังชาติพันธุ์ติดอาวุธอย่างไม่หยุดยั้ง

แม้ในแถลงการณ์จะพูดถึงการเปิดทางให้ ปรัก สุคน ในฐานะรัฐมนตรีต่างประเทศเขมรที่ได้รับการแต่งตั้งให้เป็น “ทูตพิเศษอาเซียนว่าด้วยกิจการเมียนมา” เพื่อทำหน้าที่เป็นผู้ไกล่เกลี่ยกับกลุ่มต่างๆ ในเมียนมา แต่ก็ไม่มีการระบุกรอบเวลาที่ชัดเจน

อีกทั้งในแถลงการณ์นั้นก็ได้บอกว่า การกระทำของอาเซียนทั้งหลายจะต้องสอดคล้องกับสถานการณ์ในเมียนมาด้วย

                    และผู้กำหนดว่าสถานการณ์ในเมียนมาจะเหมาะสมสำหรับการทำหน้าที่ของตัวแทนอาเซียนนั้นก็คือ มิน อ่อง หล่าย

เท่ากับว่าทุกอย่างยังอยู่ภายใต้เงื่อนไขของผู้นำทหารเมียนมา โดยที่กลุ่มต่อต้าน, ฝ่ายพลเรือนและกลุ่มชาติพันธุ์ทั้งหลายไม่ได้มีสิทธิ์ในการร่วมกำหนดกรอบเวลาและทิศทางของการเปิดให้มีการเจรจาเพื่อหาทางยุติความขัดแย้งเลย

รัฐมนตรีต่างประเทศมาเลเซียบอกนักข่าวที่กัวลาลัมเปอร์เมื่อวันพฤหัสฯ ที่ผ่านมาว่า

“บางคนบอกว่าการไปเยือนเมียนมาของ ฮุน เซน อาจจะเป็นการเริ่มต้นการไกล่เกลี่ยและเจรจาในเมียนมา แต่เรายังไม่เห็นว่ามันเกิดขึ้นแต่อย่างไร”

แล้วถ้า ฮุน เซน ตัดสินใจเดินหน้าเชิญตัวแทนของกองทัพเมียนมามาร่วมประชุมกับอาเซียนล่ะ เขาจะทำอย่างไร?

รมว.ต่างประเทศมาเลเซียบอกว่าเขาจะปรึกษาคณะรัฐมนตรีก่อน

แต่ถ้า ฮุน เซน ทำอย่างนั้นจริง “นั่นก็จะเป็นการละเมิดฉันทามติ 5 ข้อของอาเซียน...ซึ่งเป็นมติที่มีคุณค่าสำคัญ เรามิอาจจะต่อรองประเด็นนี้กันได้”

เห็นร่องรอยของความขัดแย้งในอาเซียนที่ ฮุน เซน ก่อขึ้นอีกครั้งหรือยัง?

พี่ไทยว่าอย่างไร?

ผมเดาว่าคำตอบคือ Quiet diplomacy (การทูตเงียบงัน) อีกเช่นเคย

เงียบหน้าบ้านได้ แต่หลังบ้านเราก็ส่งเสียงให้เพื่อนร่วมอาเซียนได้ยินกันชัดๆ 

เพราะความขัดแย้งในเมียนมายิ่งนับวันยิ่งจะสร้างปัญหาหนักหน่วงให้กับเรามากขึ้นอย่างปฏิเสธไม่ได้.