คนข่าวกับรางวัลโนเบลสันติภาพ

ปีนี้น่าจะเป็นครั้งแรกที่ “คนข่าว” ที่ดิ้นรนต่อสู้กับอำนาจเผด็จการเพื่อทำความจริงให้ปรากฏต่อสาธารณชนได้รับเกียรติเช่นนี้

เท่ากับเป็นการตอกย้ำว่า หากสื่อมีอิสรเสรีอย่างแท้จริงในการทำหน้าที่ขุดคุ้ยหาความจริง เปิดโปงความชั่วร้ายและพฤติกรรมที่น่ารังเกียจของผู้มีอำนาจ ก็ควรจะนำไปสู่ “สันติภาพที่ยั่งยืน” สำหรับโลกได้เช่นกัน

มาเรีย เรซซา (Maria Ressa) ผู้ก่อตั้งเว็บไซต์ Rappler ของฟิลิปปินส์ และดมิทรี มูราตอฟ (Dmitry Moratov) ผู้ก่อตั้งหนังสือพิมพ์ Novaya Gazet ของรัสเซีย จึงเป็นตัวแทนของคนทำสื่ออาชีพที่ควรได้รับการชื่นชมในการต่อสู้เพื่อความจริง

มาเรียกล่าวหลังจากได้รับทราบข่าวว่าเธอเป็นเจ้าของรางวัลนี้ว่า การที่คณะกรรมการโนเบลตัดสินมอบรางวัลนี้ให้กับเธอและเพื่อคนข่าวรัสเซียนั้น สะท้อนถึงความตระหนักถึงความสำคัญของสื่อมวลชนใน "การต่อสู้เพื่อข้อเท็จจริง"

เธอบอกว่า รัฐบาลฟิลิปปินส์ควรเห็นรางวัลนี้ว่าเป็นชัยชนะสำหรับเพื่อนชาวฟิลิปปินส์และนักข่าวของเธอ

มาเรียย้ำว่า "เมื่อมีความยุติธรรม ความมืดก็ย่อมจะสลายหายไป"

มาเรียก่อตั้ง Rappler ซึ่งเป็นสื่อดิจิทัลที่เธอร่วมก่อตั้งในปี 2012

ทีมข่าวเล็กๆ ที่เธอสร้างขึ้นได้เป็นที่รู้จักในเวลาไม่นานนักจากการรายงานข่าวสืบสวนคดี “วิสามัญฆาตกรรม” ผู้คนจำนวนมากโดยฝีมือของตำรวจ ภายใต้โครงการที่อ้างว่าเป็นการปราบปรามผู้ค้ายาเสพติด

แต่ภายใต้ประธานาธิบดีดูเตร์เต มีผู้ถูก “วิสามัญฯ” หลายพันคนที่เข้าข่ายว่าเป็นผู้ถูกกลั่นแกล้งหรือเป็นศัตรูของนักการเมืองระดับชาติและระดับท้องถิ่น

ดูเตร์เตเคยประกาศว่ามาเรียและ Rappler เป็นภัยต่อความมั่นคงของชาติ เพราะการไปขุดคุ้ยเรื่องชั่วร้ายของรัฐบาลของเขา

วันนี้มาเรีย วัย 58 ปี และนักข่าวในเครือข่ายก็ยังถูกดำเนินคดีมากมายหลายกระทง

ถึงวันนี้มาเรียต้องรอประกันตัวถึง 10 ครั้ง เพราะถูกทางการฟ้องร้องดำเนินคดีโดยกล่าวหาเธอทุกอย่าง

ไม่ว่าจะเป็นคดีหมิ่นประมาท

ไม่ว่าจะเป็นข้อหาหลบเลี่ยงภาษี

ไม่แต่เท่านั้น รัฐบาลฟิลิปปินส์ยังกำลังกลั่นแกล้งเธอด้วยการระงับใบอนุญาตการดำเนินกิจกรรมของ Rappler เมื่อ 3 ปีก่อน

ขณะนี้อยู่ในระหว่างการต่อสู้ทางกฎหมายเพื่อเธอจะขอคืนใบอนุญาตนั้น

ด้วยข้อกล่าวจากทางการว่า มีการกระทำที่ละเมิดกฎหมายว่าด้วยการที่มีชาวต่างชาติเป็นเจ้าของ

มาเรียถูกไล่ล่าและกล่าวร้ายด้วยกระบวนการของรัฐบาล

จนเธอบอกว่า “การเป็นนักข่าวไม่เคยยากเหมือนทุกวันนี้มาก่อน”

ส่วนนักข่าวคนกล้ารัสเซียมาราตอฟนั้น พอได้ข่าวเรื่องรางวัลโนเบลร่วมกับมาเรียก็ประกาศทันทีว่า

เขาต้องอุทิศรางวัลให้กับผู้สื่อข่าวในสังกัดของเขา 6 คนที่ถูก “เก็บ” ด้วยมือฆาตกรที่สั่งการโดยผู้มีอำนาจที่ต้องการสกัดกั้นการทำหน้าที่เปิดโปงความชั่วร้ายของรัฐบาล

มูราตอฟปีนี้อายุ 59 ปี เป็นผู้ร่วมก่อตั้งหนังสือพิมพ์ "โนวายา กาเซตา" ในปี 1993 เพื่อทำหน้าที่คนหนังสือพิมพ์ที่อิสระ หลังการล่มสลายของสหภาพโซเวียต 2 ปีก่อนหน้านั้น

โดยพุ่งเป้าไปที่การเจาะลึกและสอบสวนปัญหาสิทธิมนุษยชน คอร์รัปชัน และการใช้อำนาจโดยมิชอบของผู้มีอำนาจต่อประชาชนที่เห็นต่างหรือต่อต้าน

นักข่าวในสังกัดของเขาหลายคน โดยเฉพาะที่วิพากษ์วิจารณ์ประธานาธิบดีวลาดิมีร์ ปูติน ถูกลอบสังหารในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา

รวมถึงนักข่าว อันนา โปลิตกอฟสกายา ที่เป็นนักข่าวจอมเปิดโปง และนักเคลื่อนไหวด้านสิทธิมนุษยชนที่ชื่อนาตาเลีย เอสเตมิรอฟวา

อันนาถูกยิงเสียชีวิตที่บันไดอพาร์ตเมนต์ของเธอในปี 2006 ใกล้วันเกิดของปูติน

อีกรายถูกลักพาตัวจากบ้านของเธอในเชชเนีย และถูกลากไปยิงทิ้งอีก 3 ปีต่อมา

ฟิลิปปินส์และรัสเซียเป็น 2 ประเทศที่นักข่าวและคนในวงการสื่อถูกสังหารโดยฝีมือของมือปืนอย่างไร้ร่องรอย น้อยครั้งที่ทางการจะสามารถจับมือใครดมได้

รางวัลโนเบลสาขาสันติภาพที่มอบให้นักข่าวผู้เสียสละและทุ่มเท 2 คนนี้จะช่วยสร้างความตระหนักและยกระดับการทำหน้าที่ของสื่อมืออาชีพที่รับผิดชอบต่อบ้านเมืองมากขึ้นแค่ไหนหรือไม่ ยังเป็นคำถามที่รอคำตอบอยู่.