ฮุน เซน มอบ ‘ความชอบธรรม’ ให้ มิน อ่อง หล่าย สำเร็จหรือ?

มิน อ่อง หล่าย รับปากว่าจะ “สนับสนุน” ให้ ปรัก สุคน ทำหน้าที่ตามที่ได้รับมอบหมายผ่านฉันทามติ 5 ข้อของผู้นำอาเซียน “ตามบทบัญญัติของกฎบัตรอาเซียน (ที่มิน อ่อง หล่าย ไปร่วมประชุมด้วยเมื่อ 24 เมษายนปีที่แล้ว ที่จาการ์ตา แต่จนถึงวันนี้ยังไม่ได้ดำเนินการตามนั้นแม้แต่ข้อเดียว)

แต่ประโยคต่อมาของแถลงการณ์ มิน อ่อง หล่าย ก็ย้ำว่าการทำตามฉันทามติ 5 ข้อของอาเซียนนั้นจะต้อง “สอดคล้องกับ 5 ข้อของ Roadmap ของรัฐบาลทหารพม่า หรือ State Administration Council (SAC) ด้วย

เท่านั้นก็เห็นแล้วว่า มิน อ่อง หล่าย พร้อมจะ “เบี้ยว” ได้ตลอดเวลา

ด้านหนึ่งก็บอกว่าพร้อมจะอำนวยความสะดวกให้ทูตพิเศษอาเซียนเข้ามาทำหน้าที่ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในพม่า

อีกด้านหนึ่งก็บอกว่าจะต้องคำนึงถึงสถานการณ์ในพม่าพร้อมกันไปด้วย

ด้านหนึ่งบอกว่าพร้อมจะให้เดินทางฉันทามติ 5 ข้อของอาเซียน

อีกด้านหนึ่งก็บอกว่า 5 ข้อของอาเซียนต้องตรงกับ 5 ข้อของรัฐบาลทหารพม่าด้วย

นั่นแปลว่าถ้าหากผู้นำทหารพม่าเห็นว่าสิ่งที่อาเซียนขอให้ทำไม่ตรงกับที่ผู้กุมอำนาจพม่าไม่ต้องการ ก็จะมีข้ออ้างที่จะไม่ทำตามที่ประชาคมโลกต้องการ

และตีความได้อีกว่าสิ่งที่ประชาชนชาวเมียนมาเรียกร้องต้องการก็ไม่มีความหมายอะไรเช่นกัน

มิน อ่อง หล่าย อ้างอีกตอนหนึ่งในคำแถลงการณ์ร่วมว่าพม่าได้เรียนรู้จากประสบการณ์ของกัมพูชาว่ากระบวนการสันติภาพและสมานฉันท์แห่งชาติจะเกิดขึ้นไม่ได้หากไม่มีการให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องมีส่วนร่วมด้วย

 “ดังนั้น พลเอกอาวุโสมิน อ่อง หล่าย จึงให้ความมั่นใจที่จะอำนวยความสะดวกสำหรับการมาเยือนเมียนมาของทูตพิเศษจากกัมพูชาเพื่อพบปะกับทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง รวมถึงองค์กรติดชาติพันธุ์ติดอาวุธ (EOAs)

แต่ก็เสริมด้วยเงื่อนไขที่ว่า

 “...ทั้งนี้ ให้พิจารณาสถานการณ์ในเมียนมาขณะนั้นๆ ด้วย”

ความหมายก็คือว่า ในท้ายที่สุดผู้นำทหารพม่าจะเป็นคนกำหนดเองว่าปัจจัยที่จะให้ทูตพิเศษอาเซียนมาทำหน้าที่ไกล่เกลี่ยในพม่านั้นพร้อมเมื่อไหร่

ไม่มีการระบุว่าจะให้ทูตพิเศษคนนี้พบกับ อองซาน ซูจี หรือผู้นำของฝ่าย “รัฐบาลเอกภาพแห่งชาติ” ที่เป็นรัฐบาลคู่ขนานกับรัฐบาลทหารหรือไม่อย่างไร

อีกทั้งไม่รู้ว่ากลุ่มชาติพันธุ์ใดเข้าข่าย “ผู้มีส่วนได้เสีย” อย่างไรหรือไม่

ภารกิจของ “ปรัก สุคน” รัฐมนตรีต่างประเทศกัมพูชาจึงหนักพอสมควร

เพราะสิ่งที่ต้องทำทันทีคือการทำความเข้าใจกับสมาชิกอาเซียนอื่นๆ ทั้งหลายว่าแนวทางต่อไปนี้ควรจะเป็นเช่นไร

แม้ ฮุน เซน คิดว่าตัวเองคือประธานอาเซียนปีนี้ จึงมีอาณัติที่จะเดินเรื่องตามที่ตนเห็นสมควรในกรณีพม่า

แต่ถ้าหาก ฮุน เซน ไม่สามารถทำให้ มิน อ่อง หล่าย เปิดทางให้ทูตอาเซียนเข้าไปทำหน้าที่ในพม่าได้ในกรอบเวลาใกล้ๆ นี้ ก็จะเกิดคำถามว่า

ฮุน เซน ถูกมิน อ่อง หล่าย หลอกใช้เพื่อซื้อเวลาไปอีกหรือไม่

จะว่าไปแล้วประเทศอาเซียนที่มีความระแวงคลางแคลงผู้นำทหารพม่า เช่น อินโดนีเซีย, มาเลเซียและสิงคโปร์ ก็ยังไม่เชื่อว่า มิน อ่อง หล่าย จะทำอะไรตรงไปตรงมา

เพราะในแถลงการณ์ร่วมนั้นไม่ได้กำหนดกรอบเวลาว่าอาเซียนจะเข้าไปทำหน้าที่ตามที่ตกลงในฉันทามติ 5 ข้อได้เมื่อไหร่ และมีกรอบการทำงานอย่างไร

อีกทั้งยังน่าสงสัยว่ากลุ่มต่างๆ ที่อยู่ตรงกันข้ามกับ มิน อ่อง หล่าย นั้นมีความไว้วางใจ ฮุน เซน มากน้อยเพียงใด

ที่แน่ๆ คือกลุ่มที่คัดค้านรัฐประหารมาตลอดนั้นเชื่อว่าการที่ ฮุน เซน ตัดสินใจบินไปหา มิน อ่อง หล่าย โดยไม่มีเงื่อนไขอะไรล่วงหน้าเลยนั้นเท่ากับเป็นสร้างความชอบธรรมให้กับรัฐประหาร เมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ปีที่แล้วอย่างชัดเจน

นั่นคืออุปสรรคที่สำคัญที่สุดของการทำให้เกิดบรรยากาศแห่งการพูดจาระหว่างฝ่ายต่างๆ ในพม่า

อินโดฯ และมาเลเซียกับสิงคโปร์ที่เคยประกาศไม่ยอมให้ มิน อ่อง หล่าย มาร่วมประชุมกับผู้นำอาเซียนในปีที่ผ่านมาก็เป็นเพราะไม่ต้องการยื่น “ความชอบธรรม” ให้กับการโค่นรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้ง

แต่วันนี้ ฮุน เซน เล่นบทพระเอกมาอุ้ม มิน อ่อง หล่าย อย่างออกหน้าออกตาอย่างนี้ ผู้นำอาเซียนอื่นๆ คงต้องปิดประตูคุยกันแบบรัวๆ หลายๆ รอบ จึงจะเกิด “แนวทางร่วม” ของอาเซียนต่อพม่าแน่นอน

เป็นการทดสอบความยั่งยืนของ “วิถีแห่งอาเซียน” ครั้งสำคัญอีกครั้งหนึ่งทีเดียว.