ข้อมติให้กาซาหยุดยิงเพื่อใคร

ภาพ: ตัวแทนสหรัฐลงมติของดออกเสียง

เครดิตภาพ: https://news.un.org/en/story/2024/03/1147931

มติให้กาซาหยุดยิงทันที:

หลังสงครามฮามาส-อิสราเอลดำเนินแล้ว 171 วัน 25 มีนาคม คณะมนตรีความมั่นคงสหประชาชาติมีมติ S/RES/2728 (2024) ให้กาซาหยุดยิงทันที ตัวแทนสหรัฐลงมติของดออกเสียง มติจึงผ่านด้วยคะแนน 14 ต่อ 0 งดออกเสียง 1

หลายเดือนที่ผ่านมา UNSC ประชุมหลายรอบ พยายามออกมติหยุดยิงแต่ไม่เคยผ่าน แม้นานาชาติเรียกร้องให้หยุดยิง ประณามรัฐบาลเนทันยาฮูกับไบเดนอย่างต่อเนื่อง ชี้ว่าอิสราเอลกำลังฆ่าล้างเผ่าพันธุ์โดยมีสหรัฐเป็นผู้สนับสนุนหลัก ปล่อยให้คนกาซาหิวตาย แต่ทั้งหมดไม่ได้ผล กองทัพอิสราเอลเดินหน้ารบตามแผน เช่นเดียวกับที่รัฐบาลไบเดนสนับสนุนด้วยอาวุธ การทูต

ก่อนหน้านั้นร่างมติที่รัสเซียเสนอให้หยุดยิงถาวรถูกแก้เป็นหยุดยิงชั่วคราวเพราะสหรัฐไม่ยอม อย่างไรก็ตามฮามาสกับรัฐบาลปาเลสไตน์ (Palestinian Authority: PA) เห็นชอบข้อมติ 2728 (2024)

หยุดยิงช่วงรอมฎอน:

ส่วนที่ชัดเจนสุดของข้อมติ 2728 คือหยุดยิงชั่วคราวระยะหนึ่ง (จำนวนจริงคือ 15 วันตามการสิ้นสุดรอมฎอน) นำการผ่อนคลายฟื้นฟูทั้งฝ่ายฮามาสกับอิสราเอล (ต้องมองว่ากองทัพอิสราเอลได้พักด้วย) แต่ในที่สุดสงครามน่าจะดำเนินต่อไป ดังนั้นถ้าบอกว่าข้อมติช่วยชีวิตต้องพูดต่อว่าทำให้ตายช้าลง 2 สัปดาห์ ทุกข์ช้าลง 2 สัปดาห์ หลังสิ้นรอมฎอนจะรบต่อ ทั้งปาเลสไตน์กับอิสราเอลต้องบาดเจ็บล้มตายต่อไป

ไม่ต้องเอ่ยถึงสันติภาพถาวร สร้างรัฐปาเลสไตน์ตามแนวทางทวิรัฐ (Two-State Solution) ที่พูดกันเป็นประจำ แต่หลายสิบปีที่ผ่านมาพิสูจน์แล้วว่าเป็นแค่ความฝัน และเช่นเคยที่บางประเทศใช้โอกาสข้อมติ 2728 พูดแง่บวกว่า ข้อมติล่าสุดคือก้าวย่างสู่รัฐปาเลสไตน์ เป็นการพูดซ้ำอีกครั้งในขณะที่พื้นที่ของปาเลสไตน์เหลือน้อยลงทุกทีและน่าจะน้อยลงอีกครั้งที่กาซา มีความเป็นไปได้ว่ากองทัพอิสราเอลจะเข้าควบคุมบางส่วนหรือทั้งหมด

ไม่มีผลผูกพันทางกฎหมาย:

จุดสำคัญที่สุดคือมติ 2728 ไม่มีผลผูกพันทางกฎหมาย (nonbinding) ไม่มีบทลงโทษหากไม่ปฏิบัติตามเหมือนข้อมติอื่นๆ ของ UNSC ที่กำหนดบทลงโทษ เช่น คว่ำบาตร ห้ามนานาชาติติดต่อค้าขาย ไม่ขายอาวุธให้ น่าสงสัยว่ารัฐบาลอิสราเอลจะทำตามมติหรือไม่ อิสราเอลคงไม่หยุดยิงฝ่ายเดียว หรือไม่หยุดยิงจนกว่าจะปล่อยตัวประกัน จนบัดนี้ยังไม่มีสัญญาณว่าฮามาสจะปล่อยตัวประกัน

สุดท้ายแล้วหากฮามาสไม่ปล่อยตัวประกัน อิสราเอลอาจใช้เป็นข้ออ้างว่าไม่ต้องหยุดยิง ข้อมติจะล้มไปเองเมื่อสิ้นรอมฎอน ข้อเรียกร้องของมติ 2728 จึงเป็นแค่ความฝันลมๆ แล้งๆ

ท่าทีที่ดูเหมือนดี:

รัฐบาลไบเดนชี้แจงว่าการลงมติงดออกเสียงของตนไม่มีผลต่อความเป็นพันธมิตรกับอิสราเอล สหรัฐเห็นด้วยกับหลักการหยุดยิงชั่วคราวและปล่อยตัวประกัน เพียงแต่ไม่เห็นด้วยในรายละเอียดบางอย่าง ยืนยันเคียงข้างอิสราเอล สนับสนุนอาวุธต่อไป แต่การแก้ปัญหาปาเลสไตน์ไม่อาจใช้กำลังทหารอย่างเดียว จำต้องแก้ทางการเมืองและอื่นๆ ที่ไม่ใช้อาวุธทหาร ต้องให้สงบเท่านั้นจึงแก้ปัญหายั่งยืน ไม่เป็นที่ซ่องสุมของผู้ก่อการร้าย (สหรัฐตีตราว่าฮามาสคือผู้ก่อการร้าย)

ข่าวที่ปรากฏคือ ทั้งรัฐบาลสหรัฐกับอียูพยายามกดดันให้เนทันยาฮูยอมรับการหยุดยิง มีความเคลื่อนไหวทางการทูตคึกคัก ประธานาธิบดีไบเดนแสดงตัวถอยห่างจากอิสราเอลด้วยการยืนยันให้หยุดยิง แต่เมื่อเอาเข้าจริงมติ 2728 ไม่มีบทลงโทษ ดังนั้นแม้อิสราเอลไม่ทำตามก็ไม่รับโทษใดๆ เรื่องนี้อาจตีความเป็นผลเสียต่อคณะมนตรีความมั่นคงที่ข้อมติไม่ศักดิ์สิทธิ์ ตรงข้ามกันจากกรณีอิรักในสมัยซัดดัม ฮุสเซน เกาหลีเหนือที่กำหนดมาตรการลงโทษชัดเจน

อาจตั้งข้อสงสัยว่ารัฐสบาลสหรัฐกับอียูจริงใจแค่ไหนกับข้อมติ หรือแค่ต้องการสร้างภาพว่ามีมนุษยธรรม

รัฐบาลไบเดนย้ำว่าไม่จำต้องเข้ากวาดล้างฮามาสให้สิ้นซาก มีวิธีอื่นๆ ไม่ต้องใช้กำลังทหาร ที่สุดแล้วต้องแก้ไขด้วยการเจรจา ใช้วิถีการทูต การเมือง แนวทางนี้ทำได้ถ้าข้อมติมีบทลงโทษแรงพอจนบังคับให้อิสราเอลหยุดรบ แต่สุดท้ายทุกอย่างเหมือนเดิม อย่างช้าหลังเดือนรอมฎอนกองทัพอิสราเอลจะกวาดล้างพวกฮามาสต่อไป

ตลกร้ายอีกข้อคือ พวกตะวันตกเรียกร้องให้ฮามาสปล่อยตัวประกันทั้งหมดแลกกับการหยุดยิงชั่วคราว ชี้ว่าช่วยลดความโหดร้าย ส่งเสริมมนุษยธรรมในกาซา แต่หากคิดสักนิดการหยุดยิงที่ว่าเป็นการหยุดยิง “ชั่วคราว” กองทัพอิสราเอลสามารถเข้ากวาดหลังฮามาสหลังสิ้นกำหนดหยุดยิง เท่ากับว่าข้อเสนอที่รัฐบาลตะวันตกตั้งขึ้นมาเพื่อให้พวกฮามาสได้ยืดความตายออกไปอีกนิดเท่านั้น เห็นชัดว่าเป็นเงื่อนไขที่เสียเปรียบ ตรงตามความต้องการของรัฐบาลเนทันยาฮูโดยแท้ ไม่แปลกที่ฮามาส รัสเซีย จีน และพวกอาหรับไม่เห็นด้วย

เหล่านี้ถ้าฟังข่าวเผินๆ อาจเข้าใจผิดคิดว่าพวกตะวันตกเห็นแก่มนุษยธรรม ความจริงคือทำตามความต้องการของรัฐบาลเนทันยาฮู เป็นที่มาว่าทำไมสหรัฐไม่วีโตมติ 2728 (2024)

จากเหตุข้อมติหยุดยิงของ UNSC เนทันยาฮูยืนยันอิสราเอลจะทำตามวัตถุประสงค์เดิม คือทำลายกองกำลังและอำนาจปกครองกาซาของฮามาส จึงต้องติดตามต่อว่าอิสราเอลจะหยุดยิงหรือไม่แม้มีข้อมติดังกล่าว ที่แน่นอนคือหลังสิ้นรอมฎอนฮามาสรบต่อ อิสราเอลรบต่อ ไม่มีใครยอมแพ้ นักวิเคราะห์บางคนชี้ว่าแม้เข้ากวาดล้าง Rafah ฮามาสยังคงอยู่ ด้านอิสราเอลตั้งใจแล้วว่ากองทัพอิสราเอลจะอยู่ในกาซายาวๆ นายกฯ เนทันยาฮูยังอยู่ในอำนาจตราบเท่าที่พวกไซออนิสต์สนับสนุน เนทันยาฮูไม่ได้ทำงานคนเดียว ควรพูดว่าถูกตั้งให้เป็นหัวเพื่อจัดการปาเลสไตน์โดยเฉพาะ

รวมความแล้วข้อมติ 2728 (2024) เป็นละครฉากใหญ่ที่หลายประเทศร่วมแสดง รัฐบาลไบเดนพยายามตีตัวออกห่างจากเนทันยาฮู แสดงตัวว่าไม่เห็นด้วยกับการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ อียูร่วมเล่นบทนี้เช่นกัน โยนความผิดทั้งหมดให้รัฐบาลเนทันยาฮู แต่ต้องไม่ลืมว่าพวกรัฐบาลตะวันตกนี่แหละสนับสนุนให้อิสราเอลสามารถกวาดล้างฮามาส ล่าสุดยอดชาวกาซาเสียชีวิตเกิน 32,000 คน (ราว 40% เป็นเด็ก) 2 ล้านคนที่ยังมีชีวิตอยู่อย่างขมขื่นหวาดผวาไร้อนาคต พวกอาหรับแสดงจุดยืนเคียงข้างปาเลสไตน์แต่บางประเทศไม่ยอมตัดสัมพันธ์อิสราเอล (ช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมารัฐอาหรับญาติดีกับอิสราเอลอย่างเปิดเผยตามลำดับ) พวกอาหรับน่าจะเป็นกลุ่มคว่ำบาตรโดดเดี่ยวอิสราเอลมากสุดแต่ไม่ทำ ส่วนอิหร่านแม้ไม่โดดเด่นในเรื่องนี้แต่รัฐบาลไบเดนผ่อนคลายการคว่ำบาตร ช่วยลดความร้อนแรงในภูมิภาคตะวันออกกลาง และคงจะยาวไปจนถึงปีหน้า ดูเหมือนว่านานาชาติเห็นใจมุสลิมปาเลสไตน์เป็นพิเศษในช่วงเดือนรอมฎอนและคงทำได้เท่าที่เห็น ในที่สุดแล้วอาจพบว่าข้อมติ 2728 (2024) ช่วยลดความร้อนแรงได้แค่ครึ่งเดือนแล้วกลับสู่สภาพเดิม.