'แก๊ง'ล้มรัฐบาลได้ด้วยเหรอ? (ตอน 2)

มาปูทางนิดหนึ่งครับ ตลอดระยะเวลา 2-3 เดือนที่ผ่านมา เฮติเหมือนชะงักเพราะการรวมตัวกันระหว่าง 2 แก๊งหลัก (ที่ดั้งเดิมเป็นศัตรูกัน) เรียกร้องให้นายกรัฐมนตรีลาออกจากตำแหน่ง พลังของ 2 แก๊งนี้ทำให้ประเทศและเมืองหลวงอัมพาต มีการบุกสถานีตำรวจ เผาคุก ปล้นกระทรวงและธนาคาร ทำให้คนตายเป็นพัน แล้วทำให้การค้าเดินหน้าไม่ได้ ถ้าจะบอกว่าเฮติถึงขั้นรัฐล้มเหลว ถ้าไม่ถึงขั้นก็ใกล้เคียงแล้วครับ

เหตุการณ์วิกฤตแค่ไหน สหประชาชาติกำลังรวบรวมกองกำลังจากหลายประเทศ (โดยเคนยาเป็นแกนนำ) เพื่อต่อสู้กับสถานการณ์โดยเฉพาะ และเรื่องราวในเฮติถึงขั้นที่สหประชาชาติต้องมีมติโหวตหาแนวทางจัดการปัญหา ย้ำอีกครั้งครับ เหตุการณ์นี้ไม่ใช่กองกำลัง จากหน่วยทหารหรือตำรวจแตกแยกกัน และเกิดสงครามกลางเมือง หรือเกิดปฏิวัติ อันนี้เป็นฝีมือของแก๊งล้วนๆ ถึงขั้นสถานทูตในเมืองหลวงต้องอพยพเจ้าหน้าที่ออกจากประเทศโดยด่วน

ในเมืองหลวงเฮติ (Port-au-Prince) มีแก๊งยิ่งใหญ่ระดับเมือง 2 แก๊งคือ G9 Family ภายใต้แกนนำ Jimmy “Barbeque” Cherizier อดีตตำรวจชั้นผู้ใหญ่ที่สหรัฐและสหประชาชาติประณาม เพราะมีประวัติการใช้ความรุนแรงในการปฏิบัติหน้าที่กับ GPep ภายใต้แกนนำ Gabrie Jean-Pierre ที่มีอิทธิพลในชุมชนแออัดใจกลางเมือง Port-au-Prince สองแก๊งนี้แต่เดิมเป็นคู่อริกัน ต่อสู้กันเพื่อครองอำนาจ ต่างฝ่ายต่างค้ายาเสพติด ค้ามนุษย์ ปล้นทรัพย์ คุมบ่อน และสารพัดสิ่งอื่นๆ ที่ผิดกฎหมาย แต่สิ่งสำคัญที่สุด ทุกแก๊งมีอาชีพหลักคือ ให้ท้ายพรรคการเมือง ผู้มีอิทธิพลในสังคม กลุ่มอำมาตย์ และนักธุรกิจชั้นนำ

ในประวัติศาสตร์ของเฮติ การมีแก๊งไม่ใช่คุมเฉพาะซอย หรือพื้นที่เล็กๆ ความเป็นแก๊งในเฮติที่ให้ท้ายพรรคการเมืองมีมายาวนานครับ มีตั้งแต่ยุคประธานาธิบดี Francois “Papa Doc” Duvalier จนยุคลูกชาย Jean-Claude “Baby Doc” Duvalier พ่อลูกเผด็จการที่ครองเฮติเป็นเวลาเกือบ 30 ปี (1957-1986) พ่อลูกคู่นี้ใช้แก๊งกองกำลังชื่อ Tontons Macoutes เพื่อ “จัดการ” กับผู้ใดที่คัดค้านเขา ซึ่งผลคือ ทั้งฆ่าทั้งทารุณคนเป็นจำนวนหลายพันราย (ที่รู้)

ถือว่าเป็นคู่กันมาตั้งแต่ยุค Duvalier จนปัจจุบันที่พรรคการเมืองกับผู้มีอิทธิพลในเฮติมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับแก๊ง และใช้แก๊งเป็นไม้เป็นมือ ทำในสิ่งที่ตัวเองทำไม่ได้ แต่แก๊งในยุคนี้ไม่ได้อยู่ภายใต้ผู้มีอำนาจและกลุ่มอำมาตย์แล้วครับ หวังโยนเงินสักก้อน และคิดว่าเด็กเหล่านี้จะบูชาเขาและเป็นหนี้บุญคุณเขาต่อไปเหมือนเมื่อก่อน ไม่ได้แล้วครับ ในยุคนี้แก๊งมีอำนาจ มีพลัง และมีเงิน เทียบเท่าพรรคการเมืองกับกลุ่มอำมาตย์ ตอนนี้เป็นยุคที่แก๊งอยู่เหนือนักการเมืองกับกลุ่มอำมาตย์

หลายคนอาจถามว่า ตำรวจและทหารเฮติสู้แก๊งกุ๊ยไม่ได้เลยเหรอ? เอาเข้าจริง ถ้าเป็นการสู้รบประเภทรถถังต่อรถถัง เครื่องบินต่อเครื่องบิน ยังไงกองทัพและตำรวจมีพลังเหนือกว่า แต่ถ้าสู้กันแบบกองโจร สู้กันกลางถนน สู้กันในเงา พลังของแก๊งจะเหนือกว่า

เฮติเป็นประเทศยากจน การกระจายงบประมาณส่วนใหญ่จะเข้ากระเป๋า พรรคการเมืองกับอำมาตย์มีจำนวนน้อยถึงคนยากจน ดังนั้นคนเฮติธรรมดาทั่วไปมีอัตราว่างงานสูง เจอภาวะสินค้าแพงในชีวิตประจำวัน จนทำให้คนยากจนมากขึ้น ต่อเมื่อเขาพึ่งพาหน่วยงานรัฐไม่ได้ และหน่วยงานรัฐช่วยเหลืออะไรเขาไม่มีประสิทธิภาพ ไม่แปลกที่คนเลือกทำงานให้กับแก๊งที่สามารถดูแลเขาดีกว่าทางการดูแลได้ ดังนั้นทหารและตำรวจที่ต้องต่อสู้กับแก๊ง เขาทำตามหน้าที่ และดีไม่ดีเขาต่อสู้กับคนรู้จักเป็นส่วนตัว แต่สมาชิกแก๊งทำด้วยใจ ทำด้วยพลัง แล้วทำด้วยความเชื่อมั่นในแกนนำแก๊ง

แล้วแกนนำแก๊งเรียกร้องอะไร? ทั้งสองแก๊งเรียกร้องให้นายกรัฐมนตรีคนปัจจุบัน (Ariel Henry) ลาออกจากตำแหน่ง เพราะเขาไม่ได้มาจากการเลือกตั้ง เขาถูกแต่งตั้งหลังอดีตประธานาธิบดี Jovenel Moise ถูกลอบสังหารจากกลุ่ม Mercenaries จากประเทศโคลอมเบีย (โดยที่ไม่รู้ว่าใครจ้าง) ในปี 2021

ตอนนี้นายกรัฐมนตรี Henry ประกาศลาออกแล้ว และจะคืนอำนาจให้กับคณะกรรมการ Presidential Council ที่แต่งตั้งมาจากกลุ่ม Caribbean Community and Common Market (CARICOM) (เปรียบเสมือนอาเซียนในภูมิภาคเราก็ว่าได้) นอกจากกลุ่ม CARICOM ที่จะแต่งตั้งคณะกรรมการชุดนี้ ยังมีตัวแทนจากสหประชาชาติและสหรัฐมาเลือกด้วยครับ คณะกรรมการชุดนี้จะเลือกสมาชิก 7 คน เป็นตัวแทนพรรคการเมืองทุกฝ่าย และตัวแทนภาคเอกชน คณะนี้จะมีหน้าที่เลือกรักษาการนายกรัฐมนตรี แต่ปัญหาอยู่ที่ว่าเฮติมีประวัติไม่ดี เมื่อมีประเทศอื่นเข้ามาพยายาม “ช่วยเหลือ” ถ้าพูดชัดๆ คือ สหรัฐอเมริกา

ทุกครั้งที่สหรัฐเข้ามา “ช่วยเหลือ” เฮตินั้น เกิดความฉิบหายทุกที

เลยไม่รู้ว่าการเดินหน้าต่อไปของเฮติจะเป็นอย่างไร เมื่อแก๊งยิ่งใหญ่กว่าระบอบการบริหารประเทศแล้ว ในส่วนตัวผม ผมจะไม่แปลกใจถ้าเผื่อในอนาคต (อันใกล้) แกนนำแก๊งจะ “เสียสละ” เป็นผู้นำประเทศเอง เพื่อ “ความสงบเรียบร้อยของ ชาติบ้านเมือง”

จากอันธพาลครองเมือง จะกลายเป็นอันธพาลบริหารบ้านเมืองครับ.