เลิกรวมชาติยกระดับความขัดแย้งเกาหลี

ภาพ: มุมหนึ่งของกรุงเปียงยาง

เครดิตภาพ: http://www.rodong.rep.kp/en/index.php?OEBAOEAy==

เกาหลีเหนือเห็นว่าการรวมชาติเป็นเรื่องของคนเกาหลีเท่านั้น ในขณะที่เกาหลีใต้เห็นว่าต้องรวมภายใต้การสนับสนุนของกองกำลังพันธมิตรต่างชาติซึ่งหมายถึงสหรัฐ ซ้ำร้ายกว่านั้นคือ เกาหลีเหนือต้องเปลี่ยนระบอบการปกครองเป็นแบบเกาหลีใต้ ดังเช่นเยอรมันตะวันออก รวมกับเยอรมันตะวันตก ด้วยท่าทีของเกาหลีใต้เช่นนี้ รัฐบาลเกาหลีเหนือยอมรับไม่ได้ ย้ำเสมอว่าการรวมชาติของเกาหลีใต้คือให้ต่างชาติแทรกแซง

ยกเลิกนโยบายรวมชาติ:

กลางเดือนมกราคม 2024 ในที่ประชุมสมัชชาประชาชนสูงสุดแห่งเกาหลีเหนือ (Supreme People's Assembly) คิม จองอึน (Kim Jong-un) ผู้นำเกาหลีเหนือกล่าวย้ำ รัฐบาลสหรัฐต้องการล้มล้างระบอบของตน การซ้อมรบร่วมระหว่างสหรัฐกับเกาหลีใต้และญี่ปุ่นตอกย้ำเป้าหมายดังกล่าว คิดทำสงคราม เกาหลีเหนือจึงต้องเตรียมพร้อมป้องกันประเทศ เกาหลีเหนือมีข้อสรุปแล้วว่าไม่อาจรวมชาติกับเกาหลีใต้ เนื่องจากรัฐบาลเกาหลีใต้ต้องการล้มล้างระบอบเกาหลีเหนือ

2-3 สัปดาห์ต่อมาเกาหลีเหนือทำลายอนุสาวรีย์สัญลักษณ์ความตั้งใจรวมชาติ (Arch of Reunification) ที่สร้างขึ้นเมื่อปี 2000 การรื้อทำลายอนุสาวรีย์รวมชาติไม่แปลก เป็นส่วนหนึ่งของการยุติการรวมชาติ แสดงออกเชิงสัญลักษณ์ว่าเกาหลีเหนือคิดเห็นอย่างไร

ผู้นำคิมกล่าวอีกว่า ท่าทีกับนโยบายของเกาหลีใต้เผยความตั้งใจต้องการล้มล้างระบอบเกาหลีเหนือชัดเจน ดังนั้นทั้งคู่เป็นปรปักษ์มากกว่าเป็นมิตร นับวันจะเผชิญหน้ามากขึ้น (รัฐบาลยุน ซอก-ยอล (Yoon Suk-yeol) ในสมัยไบเดนใกล้ชิดสหรัฐ ทำข้อตกลงให้กองกำลังนิวเคลียร์สหรัฐสามารถใช้สิ่งอำนวยความสะดวกในเกาหลีใต้ ส่วนเกาหลีใต้กังวลความก้าวหน้าด้านขีปนาวุธของเกาหลีเหนือ ต่างฝ่ายต่างพัฒนาอาวุธ สะสมอาวุธทันสมัย-สรุปคือต่างฝ่ายต่างระแวง ชี้ว่าอีกฝ่ายเป็นภัยคุกคาม)

อย่างไรก็ตาม เกาหลีเหนือไม่มีนโยบายใช้กำลังรุกรานต่างแดนเพื่อรวมชาติ กองทัพมีเพื่อป้องกันประเทศ พร้อมใช้อาวุธนิวเคลียร์

การรวมชาติจากมุมเกาหลีใต้:

นอกจากพิจารณามุมมองเกาหลีเหนือ จำต้องมองจากฝั่งเกาหลีใต้ด้วย การรวมชาติไม่อาจเกิดขึ้นหากเกาหลีใต้ไม่ต้องการรวมด้วย

จากการศึกษาพบว่ารัฐบาลกับประชาชนเกาหลีใต้จำนวนมากต่างคิดว่าไม่ต้องรีบร้อน ควรดำเนินอย่างค่อยเป็นค่อยไป เนื่องจากนับวันสองประเทศจะแตกต่างกันมาก ลักษณะเศรษฐกิจสังคมเกาหลีใต้ทันสมัยกว่ามาก การรวมประเทศอย่างปัจจุบันทันด่วนไม่ส่งผลดีต่อทั้ง 2 เกาหลี เช่น ฉุดรั้งเศรษฐกิจ ชาวเกาหลีเหนือปรับตัวไม่ทัน

ถ้าพิจารณาปัจจัยทางสังคม สงครามเกาหลีผ่านมาแล้ว 6 ทศวรรษ ความสัมพันธ์ทางเครือญาติระหว่างผู้ที่อยู่ทางเหนือกับทางใต้นับวันจะเหินห่าง คนรุ่นใหม่ไม่ผูกพันญาติของตนที่อยู่อีกฝ่าย ประเด็นการรวมชาตินับวันไม่น่าสนใจ ผนวกกับการดำเนินชีวิตของคนเกาหลีใต้อยู่ในภาวะแข่งขันสูง ต้องคิดหนักหากการรวมชาติกระทบเศรษฐกิจอย่างรุนแรง ปัญหาของเกาหลีเหนือเป็นเรื่องของคนเกาหลีเหนือมากกว่าเกาหลีใต้

ดังนั้น นโยบายรวมเกาหลีด้วยเหตุผลประวัติศาสตร์ ความผูกพันของเครือญาตินับวันจะหดหายไป การรวมชาติในอนาคตน่าจะเกิดจากเหตุผลอื่นๆ พิจารณาผลดีหรือเสียทุกมิติ

นอกจากนี้ ถ้าต้องการรวมชาติจริงๆ ต้องมองภาพในระดับกว้าง ต้องพิจารณาว่าจีนกับสหรัฐคิดเห็นอย่างไร เกาหลีใต้ไม่อาจรวมชาติได้แน่ถ้ารัฐบาลสหรัฐไม่สนับสนุน (สหรัฐยืนยันว่าเมื่อรวมแล้วทั้งเหนือใต้ต้องเป็นฝ่ายประชาธิปไตย) เกาหลีใต้คงไม่ประสงค์ให้การรวมชาติเป็นเหตุเผชิญหน้ารุนแรงระหว่างจีนกับสหรัฐ ที่สุดแล้วรัฐบาลเกาหลีใต้จะต้องไตร่ตรองอย่างรอบคอบ เห็นว่ามีผลดีจริงๆ ไม่สุ่มเสี่ยงเกิดปัญหาความมั่นคง

ในด้านเศรษฐกิจ จีนเป็นคู่ค้ารายสำคัญที่สุดของเกาหลีใต้ทั้งด้านการส่งออกและนำเข้า ดังนั้นหากพูดถึงความสัมพันธ์ทางการค้า เกาหลีใต้มีความสัมพันธ์ทางการค้ากับจีนมากกว่าสหรัฐและญี่ปุ่น เป็นอีกเหตุผลสำคัญที่ต้องดำเนินนโยบายต่างประเทศอย่างระมัดระวัง ไม่ให้กระทบต่อเศรษฐกิจการค้าของตน จึงจำต้องรักษาความสัมพันธ์การค้ากับจีนที่เป็นคู่ค้ารายใหญ่ ในภาพที่กว้างขึ้นต้องรักษาบรรยากาศภูมิภาคให้สงบเรียบร้อยเหมาะแก่การค้าการลงทุน

คำถามบรรทัดสุดท้ายคือ การรวมชาติช่วยให้ชีวิตความเป็นอยู่ดีขึ้นหรือไม่ ต่างคนต่างอยู่จะดีกว่าไหม

โลกแห่งความจริง การแข่งขันสะสมอาวุธ:

ข่าวที่ปรากฏทั่วโลกคือทั้ง 2 เกาหลีต่างเร่งพัฒนากองทัพ นับวันนโยบายให้คาบสมุทรปลอดนิวเคลียร์มีแต่จะเลือนราง ในขณะที่การรวมชาติไม่แน่นอน เดินหน้าบ้างถอยหลังบ้าง ส่วนการแข่งขันสร้าง สะสมอาวุธก้าวหน้าต่อเนื่องมากกว่า โดยเฉพาะใน 2-3 ปีนี้เกาหลีเหนือทดสอบอาวุธใหม่ไม่หยุด ไม่กี่วันนี้เกาหลีเหนือทดสอบขีปนาวุธร่อนอีกหลายลูก ขีปนาวุธร่อนบางชนิด เช่น พุลฮวาซัล-3-31 (Pulhwasal-3-31) สามารถติดหัวรบนิวเคลียร์มีระยะยิงไม่ต่ำกว่า 1,500 กิโลเมตร (และอาจไกลถึง 2,000 กิโลเมตร) สามารถยิงจากเรือดำน้ำ พฤษภาคม 2021 นายพล Mark Milley ประธานคณะเสนาธิการร่วม ชี้โครงการขีปนาวุธข้ามทวีปกับอาวุธใหม่ๆ ของเกาหลีเหนือเป็นภัยคุกคามจริง ("real danger") คุกคามทั้งสหรัฐกับพันธมิตร เพียงเท่านี้ก็เห็นอนาคตแล้ว

เป็นอีกหลักฐานสำคัญชี้โอกาสรวมชาติว่าเป็นแค่นโยบายมองโลกสวย เป็นแค่ความปรารถนาที่ยากจะสำเร็จในโลกแห่งความจริง

กันยายน 2022 Michiel Hoogeveen นักการเมืองเนเธอร์แลนด์ชี้ว่า ถ้าหวังให้คาบสมุทรเกาหลีปลอดนิวเคลียร์ต้องให้เกาหลีเหนือมั่นใจว่าตนปลอดภัยจริงๆ เริ่มจากการที่ฝ่ายสหรัฐเลิกซ้อมรบ เลิกกระทำการใดๆ ที่ยั่วยุ ลำพังความช่วยเหลือทางสังคมเศรษฐกิจไม่อาจเปลี่ยนความคิดเกาหลีเหนือ ต้องเป็นการลงทุนจากต่างชาติอย่างจริงจัง นานาชาติยอมรับ เชื่อว่ารัฐบาลคิม จองอึน ยินดีเปิดประเทศเปลี่ยนแปลงตนเองหากได้รับโอกาสนั้น

ในมุมเกาหลีเหนือ การรวมชาติจะเริ่มจริงเมื่อเกาหลีเหนืออยู่ในบรรยากาศปลอดภัย โดยเฉพาะไม่มีใครคิดล้มล้างระบอบอำนาจผู้ปกครอง

ข้อสรุปไม่อาจรวมชาติกับเกาหลีใต้เป็นข้อสรุปที่ถูกต้อง เมื่อรวมชาติไม่ได้ก็ไม่ควรเสียเวลาเสียทรัพยากรกับเรื่องนี้ ยกเว้นบริบทในอนาคตจะเปลี่ยนไปจริงๆ ค่อยคิดเรื่องนี้อีกครั้ง การยุตินโยบายรวมชาติคือการตอบสนองสถานการณ์จริง ไม่อยู่ในความเพ้อฝัน

ยุติรวมชาติไม่ใช่ประกาศสงคราม:

แม้รัฐบาลเกาหลีเหนือจะประกาศว่าเกาหลีใต้เป็นศัตรู ยุตินโยบายรวมชาติ แข่งขันสะสมอาวุธต่อ เหล่านี้ไม่ได้ชี้กองทัพเกาหลีเหนือจะบุกลงใต้หรือจะทำสงครามกับใคร ถ้ายังจำได้เมื่อไม่กี่ปีก่อน ผู้นำคิม จองอึน เคยสั่งให้กองทัพเตรียมพร้อมเข้าทำสงครามเต็มรูปแบบ แต่สุดท้ายไม่มีความเคลื่อนไหวใดๆ สถานการณ์ตึงเครียดทำนองนี้เกิดกับคาบสมุทรเกาหลีเป็นระยะ เป็นเช่นนี้หลายทศวรรษแล้ว กรณีล่าสุดยุติรวมชาติ ชี้เกาหลีใต้เป็นศัตรู เป็นการแสดงท่าทีจุดยืน น่าจะสัมพันธ์กับการกระชับอำนาจปกครองในประเทศด้วย และควรชื่นชมผู้นำคิมที่กล่าวถูกต้องว่า 2 เกาหลีไม่อาจรวมชาติ เป็นความจริงตามบริบท ไม่ว่าจะมองจากมุมนโยบายการเมืองระหว่างประเทศ ปัจจัยเศรษฐกิจสังคมที่ต้องมองทั้งสองฝั่ง

การยุตินโยบายรวมชาติบ่งชี้ว่าคาบสมุทรเกาหลีจะตึงเครียดเป็นระยะๆ ต่อไป.