การเมืองเรื่องพ่อ-ลูก ของเขมรกับสิงคโปร์

ถือได้ว่าเป็นผู้นำที่นั่งอยู่ในเก้าอี้ผู้นำสูงสุดของประเทศยาวนานที่สุดในโลกคนหนึ่ง

วันก่อนเขาประกาศสนับสนุนบุตรชาย พลเอกฮุน มาเนต ให้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนต่อไป

และอ้างว่านี่ไม่ใช่การ “สร้างตระกูลการเมือง” ขึ้นมาในกัมพูชา เพราะจะต้องให้ลูกชายผ่านกระบวนการเลือกตั้งด้วย

แต่คนที่ว่าจะผ่านกระบวนการเลือกตั้งนั้นก็จะต้องมีนักวิเคราะห์มองว่า ฮุน เซน กุมอำนาจมายาวนาน สามารถควบคุมกลไกการเลือกตั้งได้เกือบหมดแล้ว

อีกทั้งยังปราบปรามฝ่ายตรงข้ามทางการเมือง รวมทั้งนักรณรงค์และสื่อมวลชนอย่างรุนแรงต่อเนื่อง

วันนี้ผู้นำฝ่ายค้านคนสำคัญอย่าง สม รังสี ก็ยังต้องหลบลี้หนีภัยการเมืองไปอยู่ต่างประเทศ เพราะพรรคฝ่ายค้านหลักก็ถูกยุบไปแล้ว

เลือกตั้งครั้งก่อนหน้านี้เมื่อปี ค.ศ.2018 พรรค Cambodian People’s Party (CPP) ของ ฮุน เซน ชนะอย่างท่วมท้น

วันนี้พรรคนี้ครองที่นั่งทั้ง 125 ตำแหน่งในรัฐสภากัมพูชา

พรรคฝ่ายค้านหลักถูกยุบไปเมื่อช่วงก่อนการเลือกตั้งคราวนั้นด้วยข้อกล่าวหาว่าพยายามล้มล้างรัฐบาล

เมื่อเดือนมิถุนายน ฮุน เซน ประกาศอย่างมั่นอกมั่นใจว่าพรรคของตนจะปกครองกัมพูชาในอีก “นับร้อยปี”

และย้ำว่าฝ่ายตรงข้ามทางการเมืองต้องรอถึง “ชาติหน้า” ถ้าคิดจะขึ้นครองอำนาจแทนตน พูดอย่างนี้ใครจะทำไม?

ฮุน มาเนต บุตรชายคนโต วัย 44 ปี ของ ฮุน เซน ทุกวันนี้ดำรงตำแหน่งรองผู้บัญชาการกองทัพกัมพูชา และเสนาธิการทหาร เรียนหนังสือจากเมืองนอกในระดับสูงเสียด้วย

จบการศึกษาจากวิทยาลัยกองทัพบกสหรัฐฯ ที่เมืองเวสต์พอยต์ รัฐนิวยอร์ก เมื่อปี ค.ศ.1999 ต่อด้วยปริญญาเอกด้านเศรษฐศาสตร์จากมหาวิทยาลัยบริสโตล เป็นบุตรคนที่2 ในจำนวน 6 คนของ ฮุน เซน กับ บุน รานี

ได้รับการประดับยศพลจัตวา เมื่อวันที่ 13 ตุลาคม ค.ศ.2009 เลื่อนเป็นพลตรี และดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการกองพลน้อยที่ 70 ซึ่งมีหน้าที่ต่อต้านการก่อการร้าย และตำแหน่งผู้บัญชาการกองกำลังพิทักษ์ผู้นำ เมื่อวันที่ 3 มกราคม

ปี ค.ศ.2011 ขึ้นไปเป็นผู้บัญชาการทหารบกราชอาณาจักรกัมพูชา และ รองผู้บัญชาการทหารสูงสุด

ฮุน เซน ยืนยันว่าที่ประกาศเชียร์ให้ลูกชายเป็นนายกฯ คนต่อไปไม่ใช่เรื่องแปลก เพราะประเทศอื่นก็มีคนตระกูลเดียวกันเล่นการเมืองต่อเนื่องกัน

แล้วก็ยกตัวอย่างว่าที่ญี่ปุ่นก็มีตระกูลการเมือง เช่น "อาเบะ" ที่ดำรงตำแหน่งสำคัญทางการเมืองมาหลายชั่วอายุคน เขาไม่ได้ยกตัวอย่างสิงคโปร์ แต่ก็น่าจะอ้างได้ว่า ลี กวนยู ก็ปั้นลูกชายเป็นนายกฯ เหมือนกัน

แต่ในกรณีสิงคโปร์นั้นมีความเหมือนและต่างกันพอสมควร

ความเหมือนคือ หลี่ เสียนหลง ก็คือเป็นลูกคนโตเหมือนกัน ได้เป็นทหารในกองทัพของประเทศหลังจากเรียนจบทั้งจาก Cambridge ที่อังกฤษ และ Harvard ของสหรัฐฯ

แต่ ลี กวนยู ไม่สามารถรับช่วงต่อทันที เพราะป่วยเป็นมะเร็ง ต้องรักษาอยู่ระยะหนึ่ง

ลี กวนยู ปั้น โก๊ะ จ๊กตง ขึ้นมาเป็นนายกฯ รับช่วงต่อ แต่ก็ต้องผ่านการเลือกตั้งในร่มของพรรค People’s Action Party จนได้เป็นนายกฯ

ตอนแรกก็คิดว่าจะให้มานั่งแทนชั่วคราว ที่ไหนได้ โก๊ะ จ๊กตง นั่งเก้าอี้นายกฯ ถึง 14 ปี ในช่วง ค.ศ.1990-2004

ก่อนที่ หลี่ เสียนหลง นำทัพพรรค PAP ชนะเลือกตั้งจนก้าวขึ้นมาเป็นนายกฯ จากปีนั้นถึงวันนี้

หลี่ เสียนหลง ก็คงอ้างได้ว่าที่เป็นนายกฯ นั้นไม่ใช่บารมีพ่อ แต่เป็นเพราะความไว้วางใจของประชาชน เพราะต้องผ่านการเลือกตั้งอย่างเข้มข้นด้วยเช่นกัน

วันนี้ ฮุน เซน กำลังบอกว่า ฮุน มาเนต ก็ต้องผ่านขั้นตอนที่สามารถอ้างได้ว่าให้ประชาชนเป็นคนตัดสินเช่นกัน

มีคำถามใหญ่เพียงว่า ถ้าเป็นลูกชาวบ้านธรรมดาจะมีโอกาสเช่นเดียวกันหรือไม่

และถ้าระบอบการเมืองเปิดกว้าง ฝ่ายค้าน, สื่อมวลชนและประชาชนที่เห็นต่างมีสิทธิ์เห็นต่างอย่างจริงจังกว่านี้ การ “ส่งไม้ต่อ” ของผู้มีอำนาจไปสู่คนในครอบครัวจะง่ายอย่างที่เห็นอยู่หรือไม่.