“คนดี” กับ “โอกาส”

ประทับใจ ต่อสิ่งต่างๆ ที่ผู้ตายได้เคยสร้างสมเอาไว้ ไม่ว่าต่อเพื่อนฝูง ญาติมิตร ครอบครัว พ่อและแม่ ไปจนถึงสังคมไทยยังมีโอกาสได้รับรู้ รับทราบ ถึงความรู้สึกลึกๆ ที่ ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ ท่านได้กลั่นกรองถึงลูกชายคนโต โดยเฉพาะช่วงที่ผู้ที่เป็นแม่ จำต้องตัดใจพลัดพรากจากลูกชายไปพำนักอยู่ที่ประเทศฝรั่งเศสกับ ท่านปรีดี ทั้งที่ คุณปาล ยังตกอยู่ในสภาพนักโทษคดี กบฏสันติภาพ ยังต้องติดคุก ต้องขึ้นโรง ขึ้นศาล อันเป็นความรู้สึกที่ต้องเรียกว่า ยากจะบรรยาย อะไรประมาณนั้น...                      

    แต่ไม่ว่าต้องเผชิญเคราะห์ ผจญเวรผจญกรรม ถึงขั้นไหนต่อขั้นไหน...คงต้องยอมรับว่าบรรดาผู้คนใน ครอบครัวพนมยงค์ ไม่ว่าตั้งแต่ ท่านปรีดี ท่านผู้หญิงพูนศุข ไปจนถึง คุณปาล พนมยงค์ ฯลฯ ต่างแสดงให้เห็นถึงความแข็งแกร่งในหัวจิต หัวใจ ชนิดน่าทึ่ง น่าประทับใจเอามากๆ ไม่เพียงแต่ไม่เคยปริปาก ตัดพ้อ ต่อว่า ต่อ ชะตากรรมอันเลวร้าย ไม่เคยคิดจะ กล่าวโทษสังคม หรือแม้แต่ รัฐบาลหนึ่งรัฐบาลใด แบบประเภทต้อง คลับเห่า กันไปเป็นระยะๆ ยังกลับพยายามใช้ชีวิตใช้ช่วงเวลาที่เหลือ ให้เป็น ประโยชน์สูงสุด ต่อสังคม ต่อประเทศชาติ-บ้านเมือง อย่างเอาจริง-เอาจังมาโดยตลอด...      

    ดังนั้น....ในหนังสืออนุสรณ์เล่มนี้ จึงไม่ได้มีแต่เพียงเรื่องราวของ คุณปาล ถูกนำมาถ่ายทอด บรรยาย เอาไว้เท่านั้น แต่ยังได้รวบรวมเอาข้อเขียนและบทความ ของ ท่านปรีดี ในเรื่องราวต่างๆ มาเผยแพร่ควบคู่ไปด้วย ไม่ว่าความคิด ความเห็นในด้าน ปรัชญา เรื่องราวว่าด้วย ความเป็นอนิจจังของสังคม ข้อชี้แนะ ชี้นำ ในเรื่อง การพิทักษ์เอกราชอธิปไตยของชาติไว้ให้ได้-เป็นหน้าที่สูงสุดของคนไทยที่รักชาติ ฯลฯ เป็นต้น และแม้จะเป็นข้อเขียนตั้งแต่เมื่อ 40 กว่าปีที่แล้ว อย่างเช่นเรื่อง สงครามประสาท War Of Nerves กับสงครามโดยตัวแทน War By Proxy ยุคปรมาณู (นิวเคลียร์) แต่แทบไม่น่าเชื่อก็ต้องเชื่อ ว่าอะไรจะทันสมัย ทันเหตุการณ์ สอดคล้องกับยุคสมัยในปัจจุบัน ไม่ว่าระดับนอกประเทศ หรือในประเทศ ที่กำลังเกิดฉากสถานการณ์แทบไม่ต่างไปจากที่ ท่านปรีดี ท่านได้อรรถาธิบายเอาไว้ในข้อเขียนชิ้นนี้...                   

    คืออาจต้องถือเป็น อัจฉริยภาพ ของอดีตรัฐบุรุษผู้นี้ อย่างมิอาจปฏิเสธได้...ที่ไม่เพียงแต่ มองลึก-มองไกล แต่ยังสะท้อนให้เห็นถึง มุมมอง ที่มุ่งยึดเอา ผลประโยชน์แห่งชาติ เป็นที่ตั้ง หรือมุ่งที่จะกระตุ้นให้ คนไทยที่รักชาติ ทั้งหลาย เกิดความรู้ ความเข้าใจ ในอันที่จะ พิทักษ์เอกราชอธิปไตยของชาติเอาไว้ให้ได้ การไล่เรียงให้เห็นถึงวัตถุประสงค์และจุดมุ่งหมายของ ชาติมหาอำนาจ ที่หวังจะใช้ ตัวแทน (Proxy) ในประเทศเล็กๆ หรือประเทศที่อยู่ภายใต้อิทธิพลของตนทำสงครามในรูปใด รูปหนึ่ง เพื่อสนองตอบต่อผลประโยชน์ของตน ไม่ว่าโดยอาศัย กลุ่มบีบบังคับ (Pressure Groups) โดย ตัวแทนก่อเรื่อง (Agent Provocateur) หรือ ตัวแทนโฆษณาชวนเชื่อ (Psychological tactics) ประเภทสื่อต่างๆ ฯลฯ อะไรต่อมิอะไรเหล่านี้ ต้องเรียกว่า...แทบไม่ต่างไปจากการบรรยายฉากเหตุการณ์ที่กำลังเกิดขึ้นในโลกยุคนี้ หรือบ้านเราช่วงนี้ เอาเลยก็ว่าได้...                        

    เลยต้องถือเป็นเรื่อง น่าเสียดาย เอามากๆ...ที่ผู้ซึ่งมีอัจฉริยภาพ มีสติ-ปัญญา มีความซื่อสัตย์ สุจริต อีกทั้งยังมีคุณธรรม ความเสียสละ ความอดทน อดกลั้น อย่างรัฐบุรุษท่านนี้ อาจไม่ได้มีโอกาสนำเอาบรรดาคุณสมบัติเหล่านี้ มาใช้ให้เป็นประโยชน์ต่อสังคม ชาติบ้านเมือง ได้อย่างเป็นเนื้อ-เป็นหนัง หรืออย่างโดยตลอดรอดฝั่ง อันเนื่องมาจากเคราะห์กรรม หรือการผจญเวร-ผจญกรรม ด้วยสาเหตุ หรือเหตุปัจจัยใดๆ ก็แล้วแต่ หรืออย่างที่ตัว ท่านปรีดี เอง ท่านเคยพูดๆ เอาไว้ประมาณว่า เมื่อข้าพเจ้ามีอำนาจ-ข้าพเจ้าไม่มีประสบการณ์...เมื่อข้าพเจ้ามีประสบการณ์-ข้าพเจ้าไม่มีอำนาจ อะไรประมาณนั้น ดังนั้น...ในเมื่อ คนดี ยังอาจ ไม่มีโอกาส กระทำในสิ่งที่หวัง ที่คาด ได้ตามปรารถนาและต้องการ หนังสือ อนุสรณ์งานศพ เล่มนี้จึงก่อให้เกิดข้อคิด สะกิดใจ หรือเกิดคำถามต่อ อนาคตสังคมไทย ในระยะต่อไป ว่าจะยังคงหลงเหลือโอกาสให้กับคนดีๆ อีกมาก-น้อยขนาดไหน???.