การเปิดกาสิโน นำมาซึ่ง หายนะของประเทศ จะเกิด mega corruption

การนำกาสิโนเป็นกิจกรรมถูกกฎหมาย ต้องมีการควบคุมโดยรัฐอย่างเข้มงวด หากทว่า เมื่อพิจารณาบริบทของประเทศไทยในปัจจุบัน พบว่า มีการทุจริตคอร์รัปชันที่รุนแรง จนทำให้การบังคับใช้กฎหมายไม่มีประสิทธิภาพ ในสถานการณ์เช่นนี้ การมีกาสิโนถูกกฎหมายจะกลายเป็นกิจกรรมที่เสรี ไร้การควบคุมในทางปฏิบัติ กล่าวคือ การอนุญาตให้มีธุรกิจกาสิโนถูกกฎหมาย โดยไม่มีกฎเกณฑ์หรือระบบที่มีประสิทธิภาพรองรับเพื่อควบคุมกำกับดูแล จะนำมาซึ่งหายนะในรูปแบบต่างๆ ที่จะเกิดขึ้นจากปัญหาการพนันในสังคมไทย...จะเกิด mega corruption

หนึ่งในนโยบายรัฐบาลแพทองธาร ชินวัตร ซึ่งแถลงต่อที่ประชุมร่วมรัฐสภาที่ผ่านมา ที่ถูกพูดถึงอย่างกว้างขวาง แม้การแถลงนโยบายจะเสร็จสิ้นไปแล้ว นั่นก็คือ นโยบายการส่งเสริมการท่องเที่ยวรูปแบบใหม่ เพิ่มแหล่งท่องเที่ยวที่มนุษย์สร้างขึ้น (Man-made Destinations)เช่น สวนน้ำ สวนสนุก ศูนย์การค้า สถานบันเทิงครบวงจร (Entertainment Complex) ที่ก็คือการให้มีการเปิด”กาสิโน”ในประเทศไทย นั่นเอง

การผลักดันให้มีการเปิดเอนเตอร์เทนเมนท์ คอมเพล็กซ์ ในประเทศไทย โดยเฉพาะในยุครัฐบาลเพื่อไทย มีให้เห็นมาต่อเนื่องตั้งแต่รัฐบาลเศรษฐา ทวีสิน มาจนถึงรัฐบาลแพทองธาร ชินวัตร

ประเด็นดังกล่าว มีทัศนะจากนักวิชาการด้านเศรษฐศาสตร์ที่ศึกษาเรื่องนโยบายการเปิดเอนเตอร์เทนเมนท์ คอมเพล็กซ์-กาสิโน มาตลอด และเคยออกไปเคลื่อนไหวคัดค้านการเปิดกาสิโนในประเทศไทยมาแล้ว

นั่นก็คือ “ ผศ.ดร.ชิดตะวัน ชนะกุล อาจารย์คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์”ซึ่งเมื่อเดือนมีนาคม 2567 ที่ผ่านมา ได้ร่วมกับนิสิตมหาวิทยาลัยฯ ไปยื่นหนังสือที่รัฐสภา เพื่อคัดค้านบ่อนคาสิโนถูกกฎหมายในประเทศไทย ในช่วงที่สภาผู้แทนราษฎร กำลังพิจารณารายงานของคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาศึกษา การเปิดสถานบันเทิงครบวงจร ฯ  ที่สุดท้าย สภาฯ ก็รับทราบรายงานและข้อสังเกตุของคณะกมธ.ฯ จนส่งต่อให้รัฐบาลและกระทรวงการคลัง และตอนนี้กระทรวงการคลัง มีการยกร่างพรบ.สถานบันเทิงครบวงจร ฯ เสร็จเรียบร้อย

“ดร.ชิดตะวัน ชนะกุล อาจารย์คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์”ให้ความเห็นถึงนโยบายรัฐบาลในการจะให้มีการเปิดเอนเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์-กาสิโนไว้ดังนี้ 

-จากนโยบายรัฐบาล นายกรัฐมนตรีแพทองธารเขียนไว้ชัดว่าจะสนับสนุนให้มีการเปิดสถานบันเทิงครบวงจร ที่ก็คือมีกาสิโนด้วย มีความเห็นต่อนโยบายการเปิดเอนเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์ อย่างไรบ้าง นโยบายดังกล่าว มีผลดี ผลเสียอย่างไรบ้าง ? ทั้งในเชิงเศรษฐกิจ การท่องเที่ยว การจ้างงาน การหารายได้เข้าประเทศ และผลทางสังคม?

เห็นว่า การมีกาสิโนถูกกฎหมายในประเทศไทย จะนำมาซึ่งหายนะของประเทศ เนื่องจากผลการวิจัยเกี่ยวกับกาสิโนถูกกฎหมายในประเทศพัฒนาแล้ว พบว่า

มิติเศรษฐกิจ : กาสิโนอาจมีผลทำให้เศรษฐกิจกระเตื้องขึ้นเพียงแค่ในระยะเวลาสั้นๆ แต่ในระยะยาวการเสพติดการพนัน ส่งผลทางลบต่อผลิตภาพของกำลังแรงงาน เนื่องจากการขาดงาน การมาทำงานแต่ไม่สามารถทำงานได้อย่างที่ควรจะเป็น รวมถึงการว่างงาน นอกจากนี้ ยังทำให้ความเหลื่อมล้ำทางรายได้เพิ่มสูงขึ้น(สำหรับผลการวิจัยเกี่ยวกับการพนันในประเทศไทย (ชิดตะวัน ชนะกุล, 2567) พบว่า ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ครัวเรือนมีรายได้ต่ำที่สุด มีการใช้จ่ายด้านการพนันเป็นสัดส่วนต่อรายได้สูงที่สุด จุดนี้ชี้ให้เห็นว่า ประชาชนไทยที่มีรายได้น้อยนิยมเล่นการพนัน

..ดังนั้น จึงเป็นกลุ่มเป้าหมายที่จะทำกำไรให้กับธุรกิจกาสิโนถูกกฎหมาย และเนื่องจากการพนันทำให้สูญเสียเวลาและทรัพยากรการเงิน ที่สามารถใช้ในการพัฒนาคุณภาพชีวิต การแพร่หลายของการพนันจากการมีกาสิโนถูกกฎหมาย จะทำให้ประชากรส่วนใหญ่ของประเทศไม่สามารถหลุดพ้นความยากจน รวมถึงประเทศไทยก็จะไม่สามารถเปลี่ยนผ่านไปสู่ประเทศรายได้สูงได้

โดยในส่วนของมิติสังคม : กาสิโนถูกกฎหมายทำให้อัตราการเกิดอาชญากรรมสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ รวมถึงนำมาซึ่งปัญหาหนี้ครัวเรือน ความรุนแรงในครอบครัว ปัญหาสุขภาพจิตและการฆ่าตัวตายของประชากรในประเทศ ได้คุ้มเสียหรือไม่? งานวิจัยของ Professor Earl Grinols พบว่า กาสิโนถูกกฎหมายในประเทศสหรัฐอเมริกา ก่อให้เกิดความเสียหายมากกว่าผลประโยชน์ที่ได้รับ นั่นคือ ในขณะที่รัฐมีรายได้จากกาสิโน 1 ดอลลาร์สหรัฐ รัฐต้องเสียงบประมาณเพื่อเยียวยาผลกระทบต่างๆ ที่กล่าวมาแล้วข้างต้น ถึง 3 ดอลลาร์สหรัฐ กล่าวคือ รายได้ของรัฐจากภาษีที่เก็บจากกาสิโน ไม่เพียงพอในการเยียวยาปัญหาที่เกิดขึ้น ทำให้ต้องเบียดบังงบประมาณจากแหล่งอื่นมาใช้ เกิดเป็นค่าเสียโอกาสในการนำงบประมาณดังกล่าวไปพัฒนาประเทศ สรุป คือ ได้ไม่คุ้มเสีย

“ดร.ชิดตะวัน”ย้ำว่า ถ้าประเทศไทยมีกาสิโนถูกกฎหมายจะเป็นเช่นใด มีตัวอย่างประเทศใดเทียบเคียงหรือไม่? สามารถเทียบเคียงได้กับพื้นที่ซึ่งมีลักษณะก่อนที่จะมีกาสิโนถูกกฎหมาย ค่อนข้างใกล้เคียงกับประเทศไทย ในที่นี้ขอหยิบยก Atlantic city ในมลรัฐ New Jersey ประเทศสหรัฐอเมริกา

โดยก่อนที่จะมีกาสิโนถูกกฎหมายในปี ค.ศ.1976 เมืองนี้มีปัญหาการทุจริตของเจ้าหน้าที่รัฐและนักการเมืองท้องถิ่น  ส่งผลให้มีการแพร่หลายของการค้ามนุษย์และบ่อนการพนันผิดกฎหมาย  การเกิดขึ้นของธุรกิจกาสิโนถูกกฎหมายใน Atlantic city จึงเกิดความเสียหายหลายด้านตามมา ประการแรก เมืองนี้เต็มไปด้วยอาชญากรรมร้ายแรง เป็นหนึ่งในพื้นที่ซึ่งถูกจัดว่ามีอัตราการเกิดอาชญากรรมสูงที่สุดของสหรัฐอเมริกา ประการถัดมา ไม่สามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวได้ตามเป้าหมาย จนทำให้มีการปิดตัวลงของธุรกิจกาสิโน จากสูงสุด 12 แห่ง ปัจจุบันเหลือเพียง 9 แห่ง ประการต่อมา Atlantic city เป็นพื้นที่ที่ประชาชนมีความยากจนสูงกว่าพื้นที่อื่นๆ ในมลรัฐ ผลการสำรวจโดยกรมแรงงานของมลรัฐพบว่า งานที่ทำในกาสิโนเป็นแบบ low skill ซึ่งไม่เสริมสร้างศักยภาพ และไม่สามารถพัฒนาคุณภาพชีวิตประชาชนให้หลุดพ้นความยากจนได้ ประการสุดท้าย แม้รายได้ของรัฐจากการจัดเก็บภาษีจากกาสิโน จะนำไปเป็นงบประมาณด้านการศึกษา แต่อัตราการจบการศึกษาของเยาวชนในพื้นที่นี้อยู่ในระดับต่ำ

-ส่วนตัวแล้ว เห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วยกับนโยบายดังกล่าวอย่างไร และเพราะเหตุใด ?

ไม่เห็นด้วย ประการแรก จากคำตอบข้อแรก จะเห็นได้ว่า แม้ในประเทศพัฒนาแล้วที่มีการคอร์รัปชันต่ำ การบังคับใช้กฎหมายมีประสิทธิภาพ การนำกาสิโนเป็นกิจกรรมถูกกฎหมาย ก็ยังก่อให้เกิดผลกระทบต่อสังคมอย่างรุนแรง และฉุดรั้งความเจริญทางเศรษฐกิจ

ประการต่อมา เนื่องจากการพนันมีผลเสียต่อสังคมและเศรษฐกิจ ดังนั้น การนำกาสิโนเป็นกิจกรรมถูกกฎหมาย ต้องมีการควบคุมโดยรัฐอย่างเข้มงวด หากทว่า เมื่อพิจารณาบริบทของประเทศไทยในปัจจุบัน พบว่า มีการทุจริตคอร์รัปชันที่รุนแรง จนทำให้การบังคับใช้กฎหมายไม่มีประสิทธิภาพ ในสถานการณ์เช่นนี้ การมีกาสิโนถูกกฎหมายจะกลายเป็นกิจกรรมที่เสรี ไร้การควบคุมในทางปฏิบัติ กล่าวคือ การอนุญาตให้มีธุรกิจกาสิโนถูกกฎหมาย โดยไม่มีกฎเกณฑ์หรือระบบที่มีประสิทธิภาพรองรับเพื่อควบคุมกำกับดูแล จะนำมาซึ่งหายนะในรูปแบบต่างๆ ที่จะเกิดขึ้นจากปัญหาการพนันในสังคมไทย

-การเปิดกาสิโน หากรัฐบาลพรรคเพื่อไทย จะผลักดันจริงๆ โดยใช้เสียงข้างมากในสภาฯ เห็นชอบร่างพรบ.สถานบันเทิงครบวงจรฯ ให้ผ่านสภาฯ และประสานวุฒิสภาให้เห็นชอบ คิดว่า ผลที่ตามมาจะเป็นอย่างไร ?

จะเกิด mega corruption เพราะการจัดอันดับประเทศที่มีการคอร์รัปชันต่ำที่สุด โดยองค์กรเพื่อความโปร่งใสนานาชาติ ชี้ชัดว่า ในขณะที่เดนมาร์ก สิงคโปร์ เยอรมนี และสหรัฐอเมริกา มีการคอร์รัปชันในปี 2566 ต่ำที่สุดในโลก ลำดับที่ 1, 5, 9, และ 24 ตามลำดับ แต่ไทยอยู่ลำดับที่ 108 จากจำนวน 177 ประเทศ และปัญหาวิกฤติการคอร์รัปชันในประเทศ ไม่มีทางแก้ไขได้ในช่วงของรัฐบาลนี้ เนื่องจากคำแถลงของนายกรัฐมนตรีเกี่ยวกับ 10 นโยบายเร่งด่วน ไม่ปรากฎว่า จะมีการจัดการปัญหาทุจริตคอร์รัปชันแต่อย่างใด ดังนั้น เมื่อรัฐบาลไม่มีนโยบายปราบปรามการคอร์รัปชัน ซึ่งเป็นรากเหง้าของการบังคับใช้กฎหมายที่อ่อนแอ การเร่งทำ entertainment complex ซึ่งมีกาสิโนถูกกฎหมาย คือการเปิดช่องทางให้มี mega corruption ทุกขั้นตอน เช่น ในทฤษฎีเศรษฐศาสตร์การเมืองเรื่องการแสวงหาค่าเช่าทางเศรษฐกิจ (rent seeking) การออกใบอนุญาตเป็นช่องทางที่มักนำมาซึ่งการทุจริต

 ดังนั้น การออกใบอนุญาตให้เอกชนประกอบธุรกิจกาสิโนเหมาะสมที่จะทำในประเทศที่มีการทุจริตคอร์รัปชันต่ำ เช่น เดนมาร์ก สิงคโปร์ สำหรับประเทศที่มีการคอร์รัปชันสูง เป็นเรื่องที่น่ากังวลว่า เอกชนที่ได้รับใบอนุญาตให้ประกอบธุรกิจกาสิโน จะเป็นกลุ่มทุนที่มีสายสัมพันธ์กับนักการเมือง รวมถึงมีการให้สินบน หรือมีอิทธิพล หรือไม่ ซึ่งการเอื้อประโยชน์ให้กับกลุ่มทุนเหล่านี้ ย่อมไม่เป็นผลดีต่อประเทศชาติและประชาชน

...การให้บริการการพนันกาสิโนถูกกฎหมาย ภายใต้บริบทการคอร์รัปชันที่แพร่หลาย ย่อมเป็นช่องทางในการแสวงหาประโยชน์ร่วมกันระหว่างผู้ประกอบการธุรกิจกาสิโนกับเจ้าหน้าที่รัฐ ทำให้กลุ่มเปราะบาง ไม่ว่าจะเป็นผู้ที่มีอายุไม่ถึงเกณฑ์ ผู้มีรายได้น้อย ผู้ติดการพนัน ในทางปฏิบัติสามารถเข้ากาสิโนได้ ทั้งหมดนี้ย่อมซ้ำเติมให้ประเทศไทยเกิดหายนะจากปัญหาการพนันมากกว่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน

..การมีแหล่งการพนันขนาดใหญ่ ที่ไร้การควบคุม จะนำมาซึ่งปัญหาการค้ามนุษย์ รวมถึงเป็นแหล่งซ่องสุมของอาชญากรข้ามชาติ ทั้งหมดนี้ย่อมทำให้ภาพลักษณ์ประเทศไทยในสายตานานาอารยประเทศตกต่ำลงไปกว่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน ส่งผลให้ประเทศไทยมิใช่จุดหมายปลายทางที่นักท่องเที่ยวคุณภาพนิยมมาเยือนอีกต่อไป

-หากจะมีการเปิดจริง โดยใช้เสียงข้างมากในสภาฯ และมติครม. ผลักดันจนสำเร็จ แล้วจะมีข้อเสนอแนะอย่างไร ?

การผลักดันเช่นนั้นของรัฐบาลคือการนำมาซึ่งหายนะครั้งใหญ่ของประเทศ เพราะการหวังที่จะมีกาสิโนถูกกฎหมายไปด้วย ลดปัญหาคอร์รัปชันไปด้วย ไม่ใช่วิสัยที่จะเป็นไปได้ ดังนั้น รัฐบาลต้องทำให้การคอร์รัปชันลดลงจนเห็นเป็นที่ประจักษ์ ทั้งนี้ ไม่จำเป็นต้องติด 1 ใน 10 ของประเทศที่มีการคอร์รัปชันต่ำที่สุดในโลก แต่อย่างน้อยต้องไต่จากลำดับ 108 มาอยู่ระดับประมาณเดียวกับประเทศภูฐาน ที่จัดว่าเป็นประเทศยากจนแต่มีคุณภาพ ซึ่งอยู่ในลำดับที่ 26 ให้ได้เสียก่อน จึงค่อยมาพิจารณานโยบายการเปิดกาสิโนถูกกฎหมายในประเทศไทย มิฉะนั้นแล้ว ผลที่เกิดขึ้นจะเป็นไปตามคำตอบข้างต้น

“ดร.ชิดตะวัน”ระบุว่า สำหรับข้อเสนอแนะเพิ่มเติมถึงรัฐบาลในการแก้ปัญหาบ่อนผิดกฎหมาย -  เมื่อพิจารณา 1 ใน 10 นโยบายเร่งด่วน พบว่า นอกจากไม่ปรากฎ “การปราบปรามการคอร์รัปชัน” รัฐบาลก็ยังไม่ให้ความสำคัญใดๆ กับ“การสร้างทรัพยากรมนุษย์ให้มีศักยภาพ” อนึ่ง การแจกเงินเพื่อให้ประชากรมีกินมีใช้ กับการสร้างประชากรให้มีความสามารถ เป็นคนละเรื่องกัน โดยการแจกเงิน 1 หมื่น จะทำให้มีกินมีใช้ 2 สัปดาห์ แต่คนที่ได้รับการพัฒนาความสามารถจะมีกินมีใช้ตลอดไป ดังนั้น รัฐบาลจึงควรทบทวนเปลี่ยนนโยบายเร่งด่วน “Entertainment complex ซึ่งมีกาสิโนถูกกฎหมาย” เป็น “การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ให้เป็นทั้งคนดีและเก่ง” เพราะประชาชนที่มีคุณภาพ จะทำให้เศรษฐกิจของประเทศเข้มแข็ง รวมถึงทำให้การเข้าสู่วงจรการพนัน และปัญหาบ่อนการพนันผิดกฎหมายลดลง

-คิดว่า ควรมีการทำประชาพิจารณ์ให้ประชาชนตัดสินดีหรือไม่ ? และหากทำ ควรทำในพื้นที่ใด จังหวัดไหน ด้วยเหตุผลใด?

ไม่ควรทำประชาพิจารณ์ แต่ต้องทำประชามติ เพราะการมีแหล่งการพนันขนาดใหญ่ เป็นเรื่องที่มีผลกระทบต่อประชาชนทั้งประเทศ ดังนั้น จึงต้องให้ประชาชนตัดสินใจ แม้จะใช้งบประมาณในการทำประชามติมากก็มีความคุ้มค่า เพราะความเสียหายทางสังคมและเศรษฐกิจที่จะเกิดขึ้นจากกาสิโนถูกกฎหมายนั้น คิดเป็นจำนวนเงินสูงกว่างบประมาณในการทำประชามติหลายเท่าตัว

-ร่างพรบ.สถานบันเทิงครบวงจร ที่กระทรวงการคลัง เปิดรับฟังความคิดเห็นไปเมื่อเดือนสิงหาคม เท่าที่พิจารณาร่างฯดังกล่าว ขอทราบทัศนะและมุมวิเคราะห์ว่า ร่างพรบ.ดังกล่าว มีประเด็นใดที่น่าสนใจ ? จะเปิดช่องให้มีการเอื้อผลประโยชน์หรือฝ่ายการเมือง ข้าราชการ เข้าไปเรียกรับผลประโยชน์จากใบอนุญาต และการต่อใบอนุญาตได้หรือไม่ ?

สำหรับร่างพรบ.ฉบับนี้ มีหลายประเด็นที่น่าเป็นห่วง ดังที่ท่านอาจารย์นวลน้อย ตรีรัตน์ ผอ.ศูนย์ศึกษาปัญหาการพนัน และคุณธนากร คมกฤส เลขาธิการมูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน ได้เคยท้วงติงไปแล้วในงานเสวนาฯ เมื่อวันที่ 13 สิงหาคม ที่ผ่านมา อย่างไรก็ดี ประเด็นที่ส่วนตัวเป็นห่วงอย่างยิ่ง นอกจากที่กล่าวไปแล้วในข้อ 3.1-3.3 คือ เรื่องหลักเกณฑ์การเสียภาษีของธุรกิจกาสิโน ซึ่งไม่ปรากฎในร่างพรบ.ดังกล่าว มีเพียงในมาตรา 11(5) ว่า ให้คณะกรรมการนโยบายเสนอแนะอัตราภาษีกาสิโนต่อครม. การที่ร่างพรบ.ไม่ระบุภาษีที่จะเก็บจากกาสิโนให้ชัดเจน ว่าจะมีประเภทใดบ้าง ในอัตราเท่าใด สุ่มเสี่ยงจะเกิดการทุจริตเชิงนโยบายในอนาคต เพื่อเอื้อประโยชน์มหาศาลให้กับผู้ประกอบการกาสิโน นอกจากนี้ เรื่องการปล่อยกู้ให้นักพนัน การให้มีกาสิโนในหลายพื้นที่ ก็เป็นประเด็นสำคัญมาก ที่รัฐบาลต้องตอบประชาชนให้ได้ว่า สรุปแล้ว กลุ่มเป้าหมายของธุรกิจกาสิโนถูกกฎหมายคือประชาชนในประเทศหรือนักท่องเที่ยวกันแน่!

“ขอให้ท่านนายกรัฐมนตรีและผู้แทนปวงชน ทบทวนไตร่ตรองศึกษาข้อมูลให้ถ้วนถี่รอบคอบ คำนึงถึงประโยชน์ของประเทศชาติและประชาชนเป็นสำคัญ”

โดยวรพล กิตติรัตวรางกูร